Elia ap, Obaja ap ati, nyabuk yupu
18
Weik dou mabukba daulamika ani, keting tamun winilinye akunum kibukopura, Allah el si Yahweh arye, Elia biti nyabuk. “An adiparyuk ninye deiyoknye, Raja Ahab dam nyalbilyame. Nyapminyopura, na Allah arye, nyapniba amutuku noutam ara mok cepnamle,” nyabuk. 2 Nyabukba, Elia birye, ‘Amutuku deiyoknye Ahab dam binun’ tenen, adiparyuk biyuk.Atalak ara Samaria mutuku noutam ara, din weik patalamukba, ninye nirya weik imun kanye bobuka ulamik. 3 Ahab ninye deiyoknye birye, Obaja yukubukba el dam yayuk. Winibuk talak ara Ahab birye, ‘Na pia teleb aik kalikna deiyoknye ulirye, anyaik ap, na aik melin nang ap, deiyoknye upnamle’ tenen, min arye Obaja akunum wipdeiamuk. Anye Obaja bira, Allah el si Yahweh ati, pia moubuka dib tenyamukce, Allah el yupu moubuka taleamuknye ulamuk.
4 Winilamuka ati ara, Ahab el kil Isebel bira, Allah arye yupu nyapdeipnaba, lak nyalyangalamik nang, sik nabi-nabi nang weik olamuk talak ara, Obaja birye nabi nang seratus ton bobuka, keil deiya bitinye bakamukak pum tam bobuka duknulbinamuk. Winibukce lima puluh nang ton yuk keil deiya delilbinamuk. Ton batakuk nang yupa bitinye (50) ton yuk keil deiya delilbinamuk. Winyamukce elce ninye dopropnirye yupu nyapdeipnaba, sikce anang sik din ap, mek ap, bobuka arelbalamik.
5 Tonok sum ton Ahab birye Obaja biti nyabuk. “Wini talak ara, mek pu dam ap, emban mek dam ap nirya, epnin banamname. Ara, mutmuta teleb ubuka tikamlyak ton eipnimnyopura, nun kuda basam ap, bagal basam ap, sik dina ati, asukumuk delinaname. Winipnimiba, dibicopura, kum dipnamak bukni, din kum dibicopura, ‘Nun weinyap ning nirya obuka dibipyak’ tenen, nyapkine.” Ahab birye Obaja biti nyabuk. 6 Nyabukopura, Ahab birye Obaja el binuyuk tam yuk nukuk. Ahab elce el binuyuk tam ara, yuk tam biyuk. Aning akunum bokdikopura, adiparyuk yuk-yuk elbirik.
7 Obaja el binuyuk ati, bisik bayuk talak ara, Elia yangayukba sik bitinye epdarik. Obaja birye moubuka dipdeyukce, Elia binyuk eibuka ati ara, ‘E ara dipkoprob Elia’ tenen, bikukce, el si erena ati, binuka kanipdongobukce, “Na ni Elia dipkoprob an akunum epdanam do? Yuknye eipkin do?” nyabuk. 8 Nyabukura, Elia birye, “Diba nara Elia,” nyabuk. “Ati ara wini talak ara, an adiparyuk tamubuka an deiyoknye Ahab dam nyalbinulame. ‘Wini talak ara, Elia nun mutuku noutam ayale,’ nyabuka lak nyalbinulame,” nyabuk.
9 Nyabukura, Obaja birye tamubuka Elia biti asibuk. “Naie nara an amu tam pil donanye unun bukni, narye an dam ton yata malye ning winipseba, ance ninye deiyoknye Ahab dam dopdeipmanilamba, opnamanil do? Aning ara, yata deiyok ati nyapnilam do?” nyabuk. 10 “Dipkoprop na ni, an si ereminye Allah el si Yahweh ara, pia kam unanye, el si deice arye nyapkine. Ninye deiyoknye Ahab birye ninye weik wipdeibukba, anti ekinyake.
Ara, ‘Amutuku-amutuku nirya Elia biti elbinululume,’ nyapdeipnaba, anti amutuku-amutuku nirya ekinyake. Tonda, Ahab talibuk mutuku nirya unyak nang ati, elce yupu nyabukce, “Elia biti enamlulume,” nyapdeibukba, ekinyake. Ati, kum eipkicopura, ‘Nun unyap mutuku noutam ton Elia kum eibabe,’ nyabipyopura, Ahab birye, ‘Kume mambul ning si deice arye, ‘Elia nun mutuku kum ulule, nyapnumunye deice aryuk dib tenepnamsine,’ nyabuk. Nyalula ati, anang nirya arye nyanyake.
11 Aning ara mambul weik ati ara, narye Ahab dam binuka, ‘Elia el amutuku aunmale,’ nyapnyopura, ikin upnilyake. Ance, ‘Winibuka nyalbilyame,’ nyapnilama ati ara, na ilil kanye bopne na ni,” Obaja birye nyabuk. 12 Nyabukce ayupu ton dukdongobuka nyabuk. “Naie, winipmanto ‘Ninye deiyoknye dam nyapnun’ tenen, bisik tuba banmanye talak arye, Allah el si Yahweh, el Dib Kanye arye bobuka yuk mutuku delilbikiliba, ‘Tuba atikmala’ tenen, ninye deiyoknye Ahab dam binuka nyapniba, yalirye, yanuka dipdelamkiliba, kum eipkilyopura, ‘Ahab birye, ‘Tilila nyapmanilama,’ nyabuka na opnilyak’ tenen, nyapkine. Bukni na nio, na mitik talak arye Allah el si Yahweh ati, el siuk erepnin yangalamse, ani wini talak babye tuba si erenune. Ati biknilyame na nio. Nara an amu tam atonunye unye bukni, anyapmanilam ning ara, na ilile.
13 Tonda na nio, yuk nang arye kum nyamkikba, anda kum biknulum do? Allah yupu nyapdeipliba nyalyangan nang, sik nabi-nabi nang nirya ara, Ahab kil Isebel birye opmok talak ara, narye ninye yupa seratus nang ton bobuka keil deiya duknulbinamse. Winipsopura, lima puluh nang ton bokuka, yuk keil deiya ton deiamse touk, ton nang lima puluh ton yuk keil deiya deiamse. Winyamsirye, narye yuk nang weipdeipsiba, sik din ap, mek ap, arelbalamik. 14 Aning nirya winilamse bukni, na nio, yata ati wini talak ara ance nati, ‘Ninye deiyoknye Ahab dam binuka, ‘Elia aunmale,’ nyabuka lak nyalbilyame,’ nyapnilam do? Na kanye ara, winipyopura, dipkoprob Ahab birye na opnamanile,” Obaja birye Elia biti nyabuk.
15 Obaja birye aning nirya akunum nyabukopura, Elia birye tamubuka nyabuk. “Allah, el si Yahweh pia kamnye ulule. Tonda, elda aning-aning deice tam ulirye, aning nirya talilule. Nara, el amu tam unirye el piluk donuna ati ara, el si deice arye nyapkine. Ati, arup ara dipkoprop, na tenepman touk, ninye deiyoknye Ahab dam biminyopura, el ap epdanamaname, nyapkine,” Elia birye Obaja biti nyabuk.
Elia Karmel mutuku deice welebukce winibuk ning ati, nyabuk yupu
16 Obaja adiparyuk ninye deiyoknye Ahab dam binuka, ‘Elia aunmale,’ nyabukura, Ahab kekebukce, ‘Elia ap epdanunam’ tenen, adiparyuk Elia unmokak biyukce Elia eibuk. 17 Ahab birye Elia binuka tikmokak eibukopura, “Dipkoprop anda Israel ninye ati malye kililyamnye bira, an atikmalama akunum do? Yuknye do?” nyabuk.
18 Nyabuk bukni, Elia birye tamubuka Ahab biti, “Kume, narye Israel ninye ati malye kum kililamse. Bukni, Ahab an ap, an mapu ap, angguncuk malye kililulumba, Israel ninye ikin kanye weik bobuka unyake. Ara, an ap, an mapu ap arye, isa el si Bahala ati, el si eremunya deice arye, Israel ninye ati pia malye kipdeiplume. Tonda, Allah el si Yahweh arye, ‘Aning ara wininalum, aning ara kum wininalume,’ nyapdeiamuk ning ara batakuka, pia malye ninguk winilyame. 19 Ati ara, an taliplum nang Israel ninye nirya nyapminba, wini talak sik adiparyuk na unamanak uk Karmel mutuku deice yanunyake. Yacopura, na ap, sik ap, Karmel mutuku deice uk epdanamabe. Tonda isa si Bahal, el yupu kekebuka lak nyalamak nang, ninye yupa empat ratus lima puluh (450) nang ap boyanalyame. Tonda, isa kil, el si dewi Asyera, el yupu kekebuka lak nyalamak nang ton, yupa weik empat ratus nang (400) boyanalyame. Anang nirya ara, an kil Isebel bira, anang ati din areliba anang ap, neika dinyaka ati nyapkine. Anang nirya ara, na damuk yanamnyake,” Elia birye nyabuk.
20 Elia birye ayupu nyabukba, Ahab kekebukce, yupu nyapdeibukba, Israel ninye ulamik, mutuku nirya ara, isa Bahal si eremik nang, tilila nabi-nabi ap, isa kil dewi Asyera si erelamik nabi-nabi ap, sik aninye nirya ap, Israel ninye weik ap binuka nyabikba, kekebikce bulubuka Karmel mutuku deice uk welebik.
21 Sik aninye nirya bulubuka, Elia dam binuka wekikura, nyabuk. “Yata talak ton tuba winipmunce, ‘Aning winipnuyap do? Aning winipnuyap do?’ tenen, kanye bokoltonmasil do? Ati ara, ‘Allah el si Yahweh, elda Allah tonok ulula ati, el siuk erepnuyap,’ tenelulum ning ara, el siuk eremunce el yupu uk kekebuka dobolbanamlume. Bukni, ‘Kume, Bahal elda Allah tonok ulula ati, el siuk erepnuyap,’ tenepmunyopura, el siuk eremunce el yupu uk kekebuka dobolbanamlume. Anggunce tenepmunce wiplulume,” nyabuk. Nyabuka asibuk bukni, sik abulupmek nang nirya arye, atalak ara sikce yupu ton tana kumce tunim ana uk ubik.
22 Tunim abikura, Elia biryuk tonap tamubuka nyabuk. “Allah yupu nyapdeipliba lak nyan nang ton weik aulamik bukni, wini talak ara, el yupu lak nyananye nabi ara, na tonok unune. Bukni, Bahal el yupu kekebuka lak nyana deiyok nang, isa si eren nabi-nabi anggun yupa ara, empat ratus lima puluh nang aululume,” Elia birye nyabuk. 23 Nyabukce abulubuka wekmek ninye ati ayupu ton dukdongobuka nyabuk. “Adiparyuk anggun yim sapi bitinye ton boyanululume. Anggun isa si Bahal erelulum nabi-nabi nang arye tonok sapi basam wipmunce, obuka akunum sekmunce kalibuka pala keil lelebuka yangeipmekak uk, aning deice deibikce uku dan yo deice deipnulum bukni, uku ara kum seknululume. Aning atonun, na babye, yim sapi obuka kalipnirye, pala keil lelebuka yangeipmak deice, uku dan yo kintinipnirye, asukum deipnune. Na babye uku kum seknune.
24 Aning nirya akunum kintinibipnyopura, anggun si erelulum ning isa si Bahal ati, ‘Uku arepsilyame,’ nyabuka moropnamalume. Atonun na babye na si erenun Allah, el si Yahweh ati, ‘Uku arepnilyame,’ nyabuka moropnamane. Winibibiba, ‘Anggun ni koproba arye minop arepnamsil do, na ni koprop arye minop arepmanil do?’ tenen, moronmabe bukni, minop arepsilyopura, ‘Ara dipkoprob Allah, el tonoka,’ tenepnamabe.” Elia birye nyabukba, sik awekmek ninye nirya arye, “Yo telebe anyapmasilam ninguk winipnuyabe,” nyabik.
25 Elia birye nabi-nabi Bahal si eren nang ati, “Wini talak ara anyapmasin touk, anggunda ninye weik ati ara, sapi tonok ton wibuka boyamunce, minopce obuka, pala keil lelebuka yangeipmalum ak, uku dan yo deibuka asapi sekdoba deibuka, kintinip deipnululume. Winipmunyopura, anggun si erelulumnye Bahal biti, ‘Wini arepsilyame,’ nyabuka moropnamalum bukni, anggun dem aryuk uku sekuka ayo dana kume,” nyabuk.
26 Nyabukura, anyabuk yupu kekebuka, el nyapmok touk winibuka kintinibik. Kintinibikopura, “Nun ni Bahal, nun yupu kekepsimince, uku ton arepsilyame,” nyabuka, pia atibuk yukunmek ara, beren tam arye amoronmek ani, akunum keting duk-duk kibuk. Pia tuba moronmek bukni, Bahal bira yupu kum nyanmokba, pia kekepman kum ubukopura, mot ap senmekce, ‘Kam tuba ulamle ning obuka nun ni arepnuyap’ tenen, pala keil lelebuka yangeipmekak uk antanap dongobuka wekmekce mot weibuka senmekce, tuba moronmek bukni, Bahal bira uku ton kum arepmokce, yupu tonok ning babye ton kum nyabuke.
27 Nyanmek bukni, sintam akunum kibukopura, Elia birye sik anang ati, “Anggun ni koprop dam anye tonok anye tonok yupu dobuka yukunamalume. Anggunce, ‘Nun ni koproba ara dipkoprob Allah atonun ulule,’ tenepmaluma ati ara, kekepnamasilarya. Anggun ni koproba ara, weik mambul ning tenepmalce kum kekepmasil do? Tonda, yuk pil donmalarye, anggun yupu kum kekepmasil do? Akumopura, yuk pera mutuku binmalce, anggun yupu kum kekepmasil do? Tonda, mapmalarye do? Anggunce elti, bukeiplulume. Bukeipmunyopura, anggun yupu kekepnamasilarya. Yata deiyok ati, anggun yupu kum kekepmasil do, nun walwal ati ara, moronauk unmalume,” nyabuka, Elia birye nyalinmok.
28 Nyanmoka ati, Bahal isa si eren nang arye, pia mikip weik arye, yukuna uk unmek. Tonda sik isa si Bahal nabi-nabi nang arye, weik yupu arye ngalukuka moronmekce, amutuku nang wininmek touk, sik nong bol uk, ya arye webuka olanmekce, dila dolanmek winimekba, sik nong bol ara ininguk sakanmok. 29 Malye nyabuka yupu yukunmekce tuba moronmek bukni, Bahal bira yupu pia kum nyapmok. Sik yupu kum kekebuk. Beren tam arye moronmek bukni, akunum keting duk-duk kipmoka ani, akunum sintam koprop kibuk. Ura sik Israel nang arye, Allah el si erena ati, si eren keting, kam ulamle ning obuka arelamik keting ubuk. Inipnuyuk talak akunum ubukura, lelim babye ton kum yanuka nyabuk. Isa Bahal arye, yupu tonok ning babye kum nyabuk. Tonda uku babye ton kum arebuk.
30 Winibukopura, Elia birye sik awekmek ninye ati, “Anggun nirya bulubuka, na dam yanuka wekmunce, dilulume,” nyabukura, yayikce, bulubuka yanuka wekikopura, Elia adiparyuk, Allah Yahweh el si erena ati arelyangalamikce, memepdeiamik keil pala lelebuka yangapdeiamek bukni, daksakamuk ning memepdeibuk. 31 Memepdeibuk talak ara, Elia birye keil obarye ton bulubuka boyayukce, yanuka yangapdeibuk. Awinibuk ning deiyok ara, sik apu koproba Yakub birye obarye (12) mapu deiamukba, anang arye ton mapu weik deibikba, dadeipdanin balamik nang ara, dua belas (12) yala nang ulamik.
Ati, ayala-ayala obarye (12) bukni, yuk-yuk tenebuka, akeil obarye dobuka, keil pala lelebuka yangapdeibuk. Sik apu koproba Yakub bira, minop talak Allah el si Yahweh arye anye biti, yanuka nyabuk. “Wini talak ara an si Yakub nyakinyak bukni, aminyan talak ara, an si ara, Israel nyapnamkiyake,” nyapdeibuk. Anye Yakub biti nyababe.
32 Elia birye, akeil 12 dobukabukce, pala keil lelebuka yangapdeibuk deice arye, Allah el si Yahweh, el si erena ati, kam ulamle ning obuka arin ning uku dongonak kintinip deibuk. Aning ara deiamikba, dakalsaklamuk ati, akeil obarye (12) doyayukce, “Allah el si Yahweh, el si deice arye apil dopne,” nyabukce, akeil yanuka moubuka memepdeibuk. Akunum moubuka memepdeibukce, dana-dana weik mek sekna memebuk. Amek sekna ara, mek lima belas (15) liter dikdongopmanto ubuk.
33 Pala keil lelebuka yangeibukak ara, yo deibuka, sapi basam yim ton obuka sekukce, kalibuka ayo deice deibuk. Winibukopura, “Sikce weik mek makau dumbarye dobuka, mek kwebuka boyamunce, auku seknunak ap, asapi libuka deipmanak ap, aning kintinipmanyak nirya yanuka mek diklulume,” nyabuk. Nyabukura, el nyapmok touk, winibik.
34 Elia birye, “Awiniplum touk like tonok tonap winipnulume,” nyabukura, sik anang arye anyapmok touk tuba tonap yanuka winibik. Winibikopura, Elia birye, “Awiniplum touk, like tonok tonap, winilinye ning ati winipnululume,” nyabukura, sik anang arye anyapmok touk tuba tonap, mek kwebukabikce, yanuka mek dikdongobik. 35 Ayanuka mek dikinmekba, ‘Uku seknaman’ tenen, pala keil lelebuka yangeipmokce, kintinip deipmokak ara, mek weik aupmoka anya arye, mek aryuk biyukce, tuku palibuka mek sekmokak nirya ara, mek arye mekwen deibuka langdibuk.
36 Elia Allah el yupu lak nyananye, aning nirya akunum winibuka sirya dakukopura, sik Israel nang arye, Allah el si erena ati, si eren keting, kam tuba ulamle ning obuka arelamik keting akunum ubuk. Ati Elia birye pala keil lelebuka yangeiamuk dam tikilbiyukce, Allah ati morobuk. Elia birye nyabuk. “Nun ni koprop Allah an si Yahweh ati moropkine. Anda, nun deiyok nang Abraham ap, Isak ap, Yakub ap ati pia kalikuka melilamlumba, sikce an si erepnin yangalamkike. Na ni Allah anti moropkine. Asum ara, ‘Awinipman ning dinmak ninye nirya arye kel biknamak’ tenen, moropkine. Ara, winipmap ning nirya ara, ance nyapdeiamnulum atonunuk winipmane. Israel ninye dam ulyam Allah ara, an tonoka. Tonda, nara an amu tam unirye, an pil donanye unune. ‘Arup sum ara aning nirya kel biknamak’ tenen, moropkine.
37 Na ni Allah, na moropkin ning ara, amoropkin touk ance winipminyopura, Israel nang nirya kel biknamake. Ara, ‘An mapu Israel ninye arye, ‘Kume Allah el si Yahweh ara, dipkoprob Allah ulule. Elda Allah tonoka,’ tenebikirye, kel biknuyak’ tenen, moropkine. Tonda ‘Dipkoprop nun ni koproba Allah ausilirye, nun kanye talima tamupsilirye, an siuk erenamabe,’ tenebikirye, ‘Kel biknamak’ tenen, moropkine na ni. Winibuka isa si erenyak ning ara, batakuka an siuk erenamkiyake,” nyabuka morobuk.
38 Elia birye nyabuka morobukopura, Allah el si Yahweh arye im deice arye uku dopkwetebukba, sapi sekdoba adeipmok ning ap, yo ap, keil yangapdeimok ap, atuku ap, aning-aning nirya ap, tonda amek adikdeipmok ning babye, yanuka uku dibuka sirya dakukba tonok babye ton pia kum ubuk. 39 Winibukopura, awekmek ninye nirya aning eibikce, tuku deice ak kanupdongobikce, “Se nun ni koproba Allah, an si Yahweh, dipkoprob Allah ara, an tonoka. Yahweh, dipkoprob Allah ara an tonok aulyame,” nyabuka Allah el si erebik.
40 Aning winibukba eibika ati ara, Elia birye sik awekmek ninye nirya ati nyabuk. “Bahal isa si erenyak nang, el yupu lak nyana deiyok nang, sik nabi-nabi nang nirya ara, tomoplulume. Anang nirya tomoplulume, tonoknye babye batakmunba bana kume,” nyabukura, adiparyuk anang nirya tomobik. Winibuka Elia damuk boyayikba, sik anang bobuka, sik nirya arye Kison mekin biyikura, Elia birye nyapdeibukba, anang arye, sik malye nabi nang nirya obuka sirya dakik.
Dou malamuk bukni, mok arebuk yupu
41 Aning nirya akunum winibikopura, Elia birye Ahab biti nyabuk, “Na deiyoknye, atalak ara an minopce din binuka dipnulyame. Ara, mok sik kum upnule. Akunum mok weik cepnularye, mok yanganmalba lelim kekepne. Ara, lak arye pitin-pitin kipmalaba, kekepna ati nyapkine,” nyabuk. 42 Nyabukura, Ahab adiparyuk kekebuka, Karmel mutuku batakuka, ‘Din ap, mek ap dilbinun’ tenen, el aik tamubuka biyukce din binuka dibuk. Ura, atalak ara Elia Karmel mutuku deice welebuk. Welebukce, Elia el urasin kanupdongobuka kutam deice deibukce, tukwak bukuk.
43 Winibukce, Elia el melinanye biti nyabuk. “Anda adiparyuk amutuku welepmince weik laut mekwen lilun tam dipdelyame,” nyabukura, el pil donanye bira eiwelebukce, dipdeyukura, aning nirya kum eipmana ati, “Naie, mambul ning tonok ning babye ton aupmalak, kum eipne,” nyabuk. Aning atonun, Elia birye, anye biti, like nakub barye deice yukubukba dilbiyuk bukni, tonok ning babye ton pia kum eibuk. Talyeuk binuka yanuka kibuk.
44 Aning atonun, like tekbarye ning binabuka ani, tamubuka yayukopura, “Naie, diba dua bum tonok mekwen lilun tam arye, topdakuka yangalaba, eipne. Adua ara, ninye taruk atonun upmalce, welepmala ak eipne,” nyabuk. Nyabukaura, Elia birye, el melinanye biti nyabuk. “An adiparyuk ninye deiyoknye Ahab dam nyalbinulyame. ‘Ara, mok kum yanmalye talak arye, an kuda basam arye, kirikuka tuku deice balamle ning, kereta kuda nyalamak ning deice bukuka, amutuku deice koulukuka binulyame.’ Ara, ‘Mok yalyopura, binman kumto uplyak’ tenen, nyapne. Ati binuka nyapminba, binulule.” Elia birye, el pil donanye binyak nyapdeibukba, nyalbiyuk.
45 Anye banmok talak ara, adiparyuk im ara, mok yanuyuka ati, sukubuk. Tonda, mok cepnulya ati, balamle kumanya biyukce, mok ap, kumanya puna ap winibuk. Winibuk talak ara, Ahab adiparyuk, el kereta deice bukuka, minop el aik Yisreel mutuku biyuk. 46 El biyuk talak ara, Elia bira Allah el si Yahweh arye, mikip weik Elia deice deibukba, cang baju ongopmok ning ara, koupdongobuka nong deice uk deipdongobuka adiparyuk bikbik abuka biyuk. Atalak ara Ahab minop menekuka banmokba, Elia adiparyuk el ka Ahab batakuka, minop menekbisibuka, Yisreel mutuku binuka unmok.