\id 1CO \h 1 KORIINTO KAM \toc1 1 KORIINTO KAM \mt2 GU BƗƗPƗꞌ KAM UAꞌNAꞌN GU PAABLO NAT TU JA UAꞌÑXI GUIꞌ NAM TƗ JƗƗGIꞌÑ BUIÑOR GUCH XOIꞌKAM NAM \mt1 KORIINTO OIꞌDHAꞌ \c 1 \s Na ba ja ñioꞌkdhaꞌ gu Paablo \p \v 1 Aañ Paablo nañ jir nobiiꞌñ guch Xoiꞌkam, dɨɨlh gu Dios puiꞌ jaꞌk jix aagak pu chuꞌm kɨꞌn jiñ dhai. Mu tu jam uaꞌñxidhaꞌ iñ bɨɨmaꞌn guñ jaduuñ jich Xoiꞌkam bhaan na Soostenes tɨɨꞌ. \v 2 Aapiꞌm jañ mu tu jam uaꞌñxidhaꞌ na pim miꞌ maap jum jumpadat daan gu Dios gɇꞌ kiicham na Koriinto tɨ tɨɨꞌ, na pim puiꞌp jir jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan. Na pim guꞌ puiꞌx uꞌuañ kɨꞌn jup ba guguuk buiñor gu Dios, nat guꞌ guiꞌ pɨx jam aꞌm tɨ tɨɨgɨk miꞌ jam tuttu na paiꞌ gu jaꞌtkam tugiꞌñ na pim baꞌ puiꞌ jaiꞌ maap jum jumpadat buiñor jup ba tu daan jaꞌp na jax aach, gam sia bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk naiꞌ muiꞌ kap puiꞌ maap jum jumpadat jup tu daan buiñor gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam. \v 3 Moo gɨt baꞌ gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ gio gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam pɨx jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ am na pim baꞌ gammɨjɨx bhaiꞌm taatɨt tu oiꞌñkaꞌ. \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo na taxchaabgiꞌñ gu Dios \p \v 4 Aañ gammɨjɨ taxchaabgiꞌñ gu Dios nat bhaankam guch Xoiꞌkam jam aꞌm ba tɨ tɨɨ, \v 5 gio nat bhaankam jam maa gu matdaꞌ na pimɨt baꞌx maatɨt kai gu ñioꞌkiꞌñ, gam na baꞌx bhaaiꞌn kaꞌ na pim jax jaꞌk bhaankam jup tu aꞌga miꞌ dhɨr gammɨjɨ jaꞌk jaiꞌ ja bui gu jaꞌtkam. \v 6 Jix bhaiꞌ jam bɨɨnat guꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam, na pimɨt guꞌx bhaiꞌx maatɨt kai. \v 7 Baꞌ cham tuꞌ tuꞌ ka biꞌiix na jam aagiꞌñdhaꞌ gu Dios na pim tuꞌ jax dhuñiaꞌ, na pim guꞌ bɨɨx bax maat, dai baꞌ na pim miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ, na pim guꞌ puꞌñi jaꞌk nɨɨrdaꞌ gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam na jootom gio yaꞌp aayaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. \v 8 Gu Dios pɨx dɨɨlh jam palhbuiꞌñchuꞌndaꞌ na pim jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ na pim yaꞌ kap tuiꞌdhiꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan na baꞌ cham jaroiꞌ jax jam tɨɨdaꞌ na pimɨt cham am bua. \v 9 Puiꞌ tu duñiaꞌ guꞌ gu Dios jax noꞌt ba tɨi sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt. Guiꞌ pɨx jam aꞌm tɨ tɨɨgɨk miꞌ jam tuttu na pim miꞌ puiꞌ ba jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam nar Maraaꞌn. Dhich Xoiꞌkam baꞌ bɨɨx dhɨt jir jich Gɇꞌkam tuk nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ. \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo nam maaꞌn ñiꞌook jup duukaꞌ gammɨjɨ \p \v 10 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, bhaankam gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam soiꞌ jam tɨtda iñ na pim gammɨjɨ maaꞌn ñiꞌook xip duukat, cham tuꞌ na pim dai ñiokbodaꞌ. Jix bhaiꞌ pim kaiꞌchɨt tu oiꞌñkaꞌ, chaꞌpim maakam kaiꞌchdhaꞌ jaiꞌ gio jaiꞌ maakam. \v 11 Aañ dhiꞌ puiꞌ jam tɨtda, nam guꞌ bañ aagiꞌñ guiꞌ nam maap jir jum oiꞌdhagɨm gu Kloee na pim sap cham tuꞌ maaꞌn ñiꞌook jup duuk bɨɨx, xim bhabhaakuidhat japim sap jɨꞌdɨlh jup tuꞌiiꞌ. \v 12 Jaꞌp sap kaiꞌchdhaꞌ pim jaiꞌ dhɨt: “Aach gu Paablo jaꞌk kaichuꞌ.” Jaiꞌ sap baꞌp kaiꞌchdhaꞌ pim ɨp: “Dho aach gu Apoolos jaꞌk jup kaichuꞌ.” Jaiꞌ sap baꞌp kaiꞌchdhaꞌ pim ɨp: “Aach baꞌ gu Peegro jaꞌk jup kaichuꞌ.” Jaiꞌ sap baꞌp kaiꞌchdhaꞌ pim: “Aach sɨlh ji guch Xoiꞌkam nach kaichuꞌ.” \v 13 ¿Jax baꞌ ku pim baꞌ puiꞌ jaꞌk tu jim? ¿Kaꞌ pim ji ɨlhiiꞌñ aa na guch Xoiꞌkam muiꞌp jum bua? Gio guꞌ aañ nañ jir Paablo, cham tuꞌ jam aꞌmkam jiñ xissapa mɨt bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt, ni ku pimɨt cham jiñ aꞌmkam jum bopko suudaiꞌ kɨꞌn janoꞌ na pimɨt paiꞌ dhuuk tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 14 Gio guꞌ aañ gook pɨx ja bopko suudaiꞌ kɨꞌn, daipuꞌ gu Krispo gio gu Gaayo. Taxchaabgiꞌñ iñ gu Dios na ñich dai dhiꞌ gook ja bopko \v 15 na pim cham puꞌñi ba kaiꞌchdhaꞌ jaiꞌ dhɨt na pim jir jiñ jaꞌtkam tuk. \v 16 Gio dho bak pɨn gu Esteepanas ja bɨɨm guiꞌ nam jɨꞌk maap jir jum oiꞌdhagɨm jañich ja bopko. Cham paiꞌ jaiꞌ pup ka ja bopko ñich miꞌ dhɨr. \v 17 Gio guꞌ cham tuꞌ pu kaiꞌñkam naiꞌñ joot guch Xoiꞌkam nañ ja bopkonaidhaꞌ gu jaꞌtkam, guꞌ jaꞌpji nañ naiꞌ ja aaꞌñdhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ na bhaan tu aꞌga nam jax jaꞌk dui cham jimiaꞌ mu jaꞌk nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Ni kuñ cham giilhim jix aixkam jup xi kaiꞌchim nañ ja aaꞌñdhim nam jax kaiꞌchdhaꞌ gux aꞌaixkam, jaꞌppɨx maaꞌnkam naiꞌ jimdat tu aꞌgim iñ nam baꞌx bhaiꞌx maatɨt kaayaꞌ gu jaꞌtkam nat jax kaiꞌñkam jich aꞌmkam muu guch Xoiꞌkam bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt. \s Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo nam tuꞌ pɨx ɨlhiiꞌñ guch Xoiꞌkam guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor \p \v 18 Guiꞌ nam jɨꞌk cham mu jaꞌk jiim nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ jaꞌp na jax aach, jix maat ich na dhiꞌ Dios jup jir tu duniiꞌñ, puiꞌ kut baꞌ muu guch Xoiꞌkam bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt. Baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk mu jaꞌk jiim, gampaiꞌ pɨx ɨlhiiꞌñ am. \v 19 Na guꞌp jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam, na paiꞌ gu Dios pɨx dɨɨlh tu aꞌga, jup jum kaiꞌch: \q Guiꞌ nam gɇꞌgɇrkam jum taatɨt puiꞌm ɨlhiiꞌñ nam jix ioꞌm bɨɨx aixim jix chu maat, \q puiꞌ ja duñiaꞌ iñ nam cham maatɨt kɇɇkɇꞌ jax ña tum aꞌgadaꞌ, \q siam chi moox bhaiꞌ ja jujur kɨꞌn tɨi xi chɇ kɇɇ. \q Ni kum cham ka tɨ bhɨbhɨidhaꞌ kaꞌ, \q sia kum tɨi kax chɨ bhɨbhɨiꞌñ kat. \p \v 20 Puiꞌm duu dho. Tɨɨꞌ guiꞌ nam tɨix chu maatɨm xi kaiꞌchdhaꞌ, cham maat am na tuꞌr jix kɨɨꞌp jum duukam. Sia guiꞌ nam jix maatɨm ka xi kaiꞌchdhaꞌ nam jich aaꞌñdhaꞌ gu tuꞌ nax maax yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, pu cham bhaaiꞌ nam jax pɨk jaꞌk jix bhaiꞌch aaꞌñdhaꞌ kiaꞌ. Gu Dios dɨɨlh puiꞌ jaꞌk tu duu na jaꞌkbuiꞌ kat gu jaꞌtkam yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn jaꞌppɨx ji bubuakiaꞌ am na jax guiꞌ nam cham ja jur biaꞌ. \v 21 Nat guꞌ gu Dios tɨi puiꞌ tu duu nam jax jaꞌk machiaꞌ gɨt gu jaꞌtkam na gu Dios bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ, guꞌ ji nam guꞌ pu cham maatɨt tɨ nɨiꞌñ. Puiꞌ kut baꞌ gu Dios jix ja joiꞌmdak puiꞌ tu duu na dai pɨx noꞌm tuꞌ sɨlhkam bɨɨx ja jujur kɨꞌn ba tɨ jɨɨgiꞌñ na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ, cham tuꞌ mu jaꞌk ka bhɨɨyaꞌ am nam paiꞌ gammɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, sia kum guꞌ jaiꞌ tuꞌ pɨx ɨlhiiꞌñ. \p \v 22 Gu Israel kam jaꞌtkam dai nam jix aaꞌ na jaroiꞌ tuꞌ jax xi ja duiñdhaꞌ nam cham paiꞌ dhuuk pu chuꞌm tɨ nɨiꞌñ nam sap baꞌ bhaan jum guꞌnguxdhai tuꞌ sɨlhkam ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios. Baꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, tɨi gaaꞌñchuꞌ am nam jax jaꞌk bɨɨx aixim jix chu mat kaꞌ. \v 23 Baꞌ aach nach tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, dai dhiꞌ bhaan jup tu aꞌgichuꞌ ich na mɨt jax kaiꞌñkam sissapa guch Xoiꞌkam bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt. Baꞌ gu Israel kam jaꞌtkam jix bhaamum ɨlhiiꞌñ am, guꞌ baꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, puiꞌ pɨx jich biaꞌ am nach cham jich jur biaꞌ kuch baꞌ pu chuꞌm tu aꞌga. \v 24 Baꞌ guiꞌ nat jɨꞌk Dios ja aꞌm tɨ tɨɨgɨk puiꞌ ja duu nam tuꞌ sɨlhkam buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, bax maat am na bhaankam guch Xoiꞌkam tuch aꞌgiꞌñ gu Dios. Bɨɨx sia bhaankam guch Xoiꞌkam tu ja aꞌgiꞌñ guiꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam gio guiꞌ nam cham jir Israel kam. \v 25 Baꞌ sia ku panaas pur cham tuꞌ puiꞌ na jax jum kaiꞌch gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, dhiꞌ pɨk jix ioꞌm jum aaꞌ nach tuꞌ kaꞌm ɨlhiiꞌñdhaꞌ, na guꞌ maaxik jir sɨlhkam puiꞌ na jax kaiꞌch gu Dios, cham tuꞌ puiꞌ nam jax kaiꞌchdhaꞌ yaꞌ gu jaꞌtkam. Gio sia ku panaas gampaiꞌ pɨx jum kaiꞌch gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, dhiꞌx ioꞌm bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ na jaroiꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ pu duñiaꞌ gu tuꞌ. \v 26 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, jix bhaiꞌ pim xim gaꞌngadaꞌ na pim jax jaꞌk jix bhaiꞌ machiaꞌ na jam aꞌm tɨ nɨidhim gu Dios aapiꞌm na pim gampaiꞌ tuꞌm. Nam guꞌ jɨꞌmaꞌn pɨx jix jaiꞌch jam bui guiꞌ nam bɨɨx aixim tuꞌm jix chu maat na tuꞌx jaiꞌch dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. Gio jɨꞌk pɨx jup jix jaiꞌch am jam bui guiꞌ nam tuꞌ kaꞌm ja ɨlhiiꞌñ gu jaꞌtkam. \v 27 Baꞌ gu Dios ja aꞌm tɨ tɨɨ guiꞌ nam gampaiꞌm ɨlhiiꞌñ na baꞌ bhaan ja xiꞌɨrboꞌ guiꞌ nam gɇꞌgɇrkam jum taatɨt puiꞌm ɨlhiiꞌñ nam bɨɨx aixim jix chu maat na tuꞌx maax dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. Sia bɨɨx ja aꞌm tɨ tɨɨ guiꞌ nam panaas cham tuꞌ bhaigɨm tuꞌiiꞌ ja bui gu jaꞌtkam na baꞌ dhiꞌ bhaan puiꞌp ja xiꞌɨrboꞌ guiꞌ nam panaas bɨxchuꞌ kɨꞌn tuꞌx bhaaiꞌ. \v 28 Piam jaꞌpni jaꞌk jax ña pim jaꞌk jix maatɨt jiñ kaayaꞌ: Gu Dios dhiꞌ pɨk ja aꞌm tɨ nɨidhim xib nam jax chuꞌm gampaiꞌ tuꞌm gu jaꞌtkam, nam cham tuꞌ kɨꞌn ja biaꞌ guiꞌ nam jix chu mamatdagɨm jum ɨlhiiꞌñ. Guiꞌ baꞌ pu cham tuꞌ kɨꞌn ji bii mɨt nam puiꞌm aagɨt na dhiꞌ baꞌ pɨk ja aꞌm jimiim gux bhaiꞌm duukam. \v 29 Pu kaiꞌñkam pɨx puiꞌ jaꞌk duu gu Dios nam baꞌ bhaan jix mat kaꞌ gu jaꞌtkam na cham jir am na jaroiꞌ gɇꞌkam jum taatɨt puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ na bɨɨx jix chu maat na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. \v 30 Baꞌ aapiꞌm taxchaabgiꞌñdhaꞌ gu Dios nat xi jam joiꞌmdak jam aꞌm tɨ tɨɨgɨk ya jaꞌk ba jam aich na paiꞌ guch Xoiꞌkam, dhiꞌ na jaroiꞌ bhaankam tuch mattuꞌn bɨɨx aixim gu Dios, gam na dhiꞌ bhaankam jix bhaiꞌ tuch jimdaꞌ, gam nach bhaankam jix bhaiꞌch chaat kaꞌ. Nat guꞌ dhich Xoiꞌkam bhaankam jich boosolh gu Dios miꞌ dhɨr na paiꞌ cham bhaiꞌ tuch jimdat. \v 31 Baꞌ noꞌ jaroiꞌx aaꞌ na gɇꞌkam jum taat kaꞌ, jum aaꞌ na puiꞌ jaꞌk duñiaꞌ na jax jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam nap jum kaiꞌch: “Jir am na jaroiꞌ bhaan gɇꞌkam jum taat kaꞌ na miꞌ puiꞌ jim na jax jix aaꞌ gu Dios.” \c 2 \s Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo na mɨt jax kaiꞌñkam sissapa guch Xoiꞌkam bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt \p \v 1 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, janoꞌ na ñich bhammɨ jaꞌp ɇɇk tu jam aꞌgi gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios dhiꞌ na cham jaroiꞌ dɨɨlh pɨx jix maatɨt kaayaꞌ na jax jir jum duukam, cham tuꞌ ñich giilhim jix aixkam kɨꞌn tu jam aꞌgi nam jax kaiꞌchdhaꞌ gux aꞌaixkam jum aaꞌndam yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn. \v 2 Ni ku ñich cham jumai jaꞌppɨx maaꞌnkam bhaan tu jam aꞌgi, guꞌ jaꞌpji guch Xoiꞌkam na ñich bhaan tu jam aꞌgi, na guꞌ dhiꞌ pɨk jum aaꞌ na pim kaayaꞌ na mɨt jax kaiꞌñkam sissapak mua bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt. \v 3 Gampaiꞌ tuiꞌñgɨt jañich ba kɨkbo nañ ba xi chu jam aꞌgidham, ji giꞌbokidhat iñ, nañ guꞌx aaꞌ nañ jix bhaiꞌ jam aaꞌñdhaꞌ na pim jax jaꞌk jix maatɨt jiñ kaayaꞌ. \v 4 Cham jañich paiꞌx aixkam kɨꞌn tu jam aꞌgi nam jax kaiꞌchdhaꞌ gux aꞌaixkam jum aaꞌndam nam sap pɨk baꞌ joidham jix bhaiꞌ xi buidhaꞌ nam tu ja aꞌgidhidhaꞌ gu jaꞌtkam nam sap baꞌ joidham ja kɇɇji bax ja kɨɨgalhdhaꞌ. Guꞌ matgɨm aañ jiñ kɨɨgalh japimɨt, nat guꞌñ palhbui gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na ñich jax jaꞌk jam tɨɨꞌn, gio dɨɨlh gu Dios nañ aꞌm tɨ nɨidhim na bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ. \v 5 Baꞌ dhiꞌ puiꞌ jaꞌk duu gu Dios na pim baꞌ pu sɨlh bɨɨx jam jujur kɨꞌn buiñor tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam, cham tuꞌ gu jax chuꞌm jaꞌppɨx maaꞌnkam jix aixkam nat bɨɨx aixim jam tɨtdaimɨk. \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo na gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ bhaan jum uaꞌrgiꞌñ gu Dios \p \v 6 Jix aꞌaixkam kɨꞌn tu aꞌga ich dho ja bui dai guiꞌ nam jɨꞌk bhaan bax kaapak nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, nam guꞌx bhaiꞌx maatɨt ba kɇɇ na jax jir jum duukam gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. Gio guꞌ cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk bua ich nam jax jaꞌk tu jim yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn gux aꞌaixkam nam gɇꞌgɇrkam kɨꞌn daraa, dhiꞌ nam alhio pɨx yaꞌr gɇꞌgɇrkam, na guꞌ bam aajim nam paiꞌ dhuuk gampaiꞌ ji biꞌyaꞌ. \v 7 Jax dhui nach aach maakam tuꞌt jir jix aꞌaixkam bhaankam gu Dios, dɨɨlh pɨx gu Dios puiꞌ jaꞌk duu pu bɨjɨk nat chakuip dunaak dhi oiꞌñgaꞌn na puꞌñi dhiꞌ bhaan jich aꞌm tɨ tɨgiaꞌ. \v 8 Pu cham maatɨt kai mɨt dhiꞌ gu gɇꞌgɇrkam jix aꞌaixkam na jax pɨk jir jum duukam sia kum tɨi ja aagiꞌñdhaꞌ. Na guꞌ noꞌm jix maatɨt kaayaꞌ gɨt, cham tu chiandaꞌm gɨt nam sissapdaꞌ guch Xoiꞌkam bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt, jix dhaam dɨr tɨi bha jii guꞌ guch Xoiꞌkam. \v 9 Guꞌ ji na guꞌ miꞌ pɨx puiꞌ ba jim na jax dhui puiꞌ tum duñiaꞌ na jax jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam, nap jum kaiꞌch: \q Guiꞌ nam jɨꞌk tuꞌ sɨlhkam buiñor tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ gu Dios, \q ja biꞌchulhiꞌñ nam tuꞌ cham paiꞌ dhuuk nɨiꞌñ ni kum cham paiꞌ dhuuk pu chuꞌm kɇɇ na tum aꞌga. \p \v 10 Baꞌ aach nach jɨꞌk buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, gu Dios bhaankam gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn jich aagiꞌñ dhiꞌ nat tuꞌch biꞌ pu bɨjɨk. Na guꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ noꞌñ aꞌm bap tuiꞌdhiꞌ, bɨɨx tuñ aagiꞌñdhaꞌ, sia ku panaas jix xijai gu tuꞌ nañ jix maatɨt kaayaꞌ. \p \v 11 Na guꞌ dhiꞌ jaꞌpni pɨx na jax aach nach pu cham mat kaꞌ gu jumai na tuꞌx mat kaꞌ, na guꞌ dɨɨlh bhaan jup tuiꞌñgɨdaꞌ gu iiꞌmdagaꞌn, cham tuꞌ jaiꞌp jich iadhiꞌñkaꞌ. Baꞌ puꞌñi ɨp buiñor gu Dios, dai gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn jix maat na jax jaꞌk ɨlhiiꞌñ dɨɨlh. \v 12 Guꞌ ji na guꞌ aach cham tuꞌch aꞌm kap tuiꞌdhiꞌ gu iiꞌmdaꞌ yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn, guꞌ jaꞌpji gux dhaam kam nach aꞌm bap tuiꞌdhiꞌ, na Dios jir iiꞌmdagaꞌn, nach baꞌ puꞌñi dhuuk jix mat kaꞌ nar tuꞌ daꞌ guiꞌ na Dios bha tuch joochxiꞌñ xich joiꞌmdat. \v 13 Baꞌ aach dhiꞌ pɨx pu chuꞌm bhaan tu aꞌga na tuꞌp jir duñiiꞌñ gu Dios, cham jach tuꞌr jix aꞌaixkam nam jax jaꞌk tu jim gu jaꞌtkam yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn nam giilhim bɨɨx aixim kaiꞌchdhaꞌ, guꞌ jaꞌpji daipuꞌ na jax pɨx jich jurtuꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. Baꞌ dai gux dhaam kam jach tu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk bar jix uꞌuañ, nam guꞌ gu jaiꞌ cham maatɨt jich kaayaꞌ. \p \v 14 Puiꞌ ku baꞌ gu jaroiꞌ noꞌ cham bhaan jup tuiꞌdhiꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, cham kɨɨgalhdhaꞌ guiꞌ na tu maak gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, puiꞌ pɨx jaꞌk jum aaꞌndaꞌ nar iatdaꞌ. Pu cham jɨꞌxkat maatɨt kaayaꞌ baꞌ, na guꞌm aaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na palhbuidhaꞌ. \v 15 Guꞌ baꞌ gu jaroiꞌ noꞌ bhaan jup tuiꞌdhiꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, bɨɨx jix bhaiꞌx maatɨt kɇɇkɇꞌ gu tuꞌ nam aagiꞌñdhaꞌ. Na guꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ pɨx na palhbuiꞌñdhaꞌ, xim gaꞌngadaꞌ noꞌ moor puiꞌ gu tuꞌ, piam ku guꞌ cham, cham tuꞌ na puiꞌp ɨlhiiꞌñdhaꞌ nam jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ. \v 16 Na guꞌp jum kaiꞌch miꞌ na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: “Cham jaroiꞌ jaiꞌch gu maaꞌnkam nax maat na jax jum aaꞌndaꞌ gu Dios, ni ku cham jaroiꞌ jaiꞌch na jaꞌkbuiꞌ kat yaꞌ dɨr mu jaꞌk aagiꞌñdhaꞌ na jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jimdaꞌ.” Guꞌ ji na guꞌ aach jix maat na jax jum aaꞌ guch Xoiꞌkam, na guꞌ guiꞌ pɨx dɨɨlh jich mattuꞌn nach baꞌ aach miꞌ puiꞌp tu daaꞌñchuꞌndaꞌ na jax guiꞌ. \c 3 \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo nam jir tujuandam tugiꞌñ pɨx gu Dios guiꞌ nam tu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam \p \v 1 Cham tu jam aꞌgi ñich aapiꞌm jiñ jaaduñ na jax jaꞌk tu tuꞌiiꞌ iiꞌmdaꞌ bhaan, na pim guꞌ chakui bhaiꞌ kaapak na pim buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, jaꞌp ji buusan na pim kar aꞌaalh. \v 2 Daipuꞌ guiꞌ na tuꞌx maax jañich bhaan tu jam aꞌgi na pim baꞌx maatɨt jiñ kaayaꞌ, jaꞌp na jax gu alhii ɨlhiꞌch na guꞌ dai gu biiꞌm na ioꞌdaꞌ na xiꞌchuꞌndaꞌ gu dɨꞌɨɨꞌn, cham tuꞌ maakdaꞌ gu tuꞌ nax kaapak kaꞌ, na guꞌ cham ioꞌgiꞌñdhaꞌ. Aapiꞌm baꞌ puꞌñip ji buan, \v 3 na pim guꞌ chakui miꞌ puiꞌ jiim na jax jaꞌk jum aaꞌ na pim tuiꞌñgɨdaꞌ. Pui ka xim bhabhaakuiꞌñ japim guꞌ, jix chɨ jɨjɨɨgak japim bɨɨx aixim tuꞌm kɨꞌn. Pui puiꞌ jaꞌk tu jim japim nam jax chu jim guiꞌ nam jir yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn. \v 4 Na guꞌ maadɨt noꞌ jax kaiꞌch: “Aañ gu Paablo kaichuꞌ”, gio gu jumai noꞌ jax kaiꞌch: “Dho aañ gu Apoolos jaꞌk jup kaichuꞌ”, pu dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na pim puiꞌ jaꞌk tu jim nam jax tu jim guiꞌ nam jir yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn. \p \v 5 Jax dhui nach jir tujuandam tugiꞌñ pɨx gu Dios gook dɨt gu Apoolos, guiꞌ pɨx much joot nach tu jam aꞌgidhaꞌ na pim baꞌ buiñor tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam. Puiꞌ ñich pɨx tu duu nat jax xiñ chɨɨꞌn gu Dios nañ tu duñiaꞌ, gio gu Apoolos puiꞌ ɨp. \v 6 Aapiꞌm jaꞌp ji buan guꞌ na jax gu gaa, jaꞌp ji buus na ñich tɨ ɨi na ñich tu jam aꞌgi gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, gu Apoolos baꞌ jaꞌp jup ji buus nat tu baa nat jam aaꞌñ na pim jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ. Guꞌ ji na guꞌ gu Dios pɨx nap tu duiñchuꞌ na pim jax jaꞌk jix ioꞌm tɨ jɨɨꞌñdhidhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, jaꞌp jup ji buusan baꞌ na gu Dios pɨx gɨꞌlhdhim dhi gaa. \v 7 Baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ nam pur cham tuꞌ guiꞌ nam tu aꞌgadaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam gio guiꞌ nam tu aagiꞌñdhaꞌ nam jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ guiꞌ nam ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, na guꞌ gu Dios pɨk na puiꞌ ja duñiaꞌ gu jaꞌtkam nam baꞌx bhaiꞌ ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 8 Na guꞌ guiꞌ nam tu aꞌgadaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam gio guiꞌ nam miꞌ dhɨr tu aagiꞌñdhaꞌ nam jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ guiꞌ nam ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, maaꞌn na jax pɨx ja ɨlhiiꞌñ gu Dios, gio dɨɨlh pɨx jup jix maat na jɨꞌx tu ja makiaꞌ gu tuꞌ nar ja maiꞌchɨk kaꞌ. \v 9 Jir tujuandam tugiꞌñ ich pɨx baꞌ gu Dios gook dɨt gu Apoolos nañ jax ba kaiꞌch, aapiꞌm baꞌ jaꞌp jup ji buan na jax gu gaa, baꞌ gu Dios dɨɨlh jix bhaiꞌ jam bua. \p Gio jaꞌp jup ji buan japim na jax gu bhiꞌñbak noꞌ kiaꞌpɨx jum kɨɨsaim, guꞌ ji na guꞌ gu Dios bhaan tɨ nɨiꞌñ dhiꞌ dhi bhiꞌñbak. \v 10 Gu Dios dɨɨlh xiñ joiꞌmdak jiñ aꞌm tɨ tɨɨ nañ aañ mi baapsaꞌ guiꞌ na bhaan bam kɨɨsaim gu bhiꞌñbak, jir jaiꞌ am ɨp baꞌ guiꞌ nam tɨsaaꞌñdhim nam bhiꞌñbakchaim. Matdaꞌ kɨꞌn jañich mi tɨɨ guiꞌ na bhaan bam kɨɨsaim gu bhiꞌñbak, gio guiꞌ nam tɨsaaꞌñdhim nam bhiꞌñbakchaim puiꞌ matdaꞌ kɨꞌn ɨp. \v 11 Baꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ jaroiꞌ maakam tuꞌm kap duñiaꞌ dhiꞌ na ñich jax chuꞌm miꞌ ba tɨɨ, pu gammɨjɨ pup jir pu chuꞌm kaꞌ, na guꞌ dhiꞌ na bhaan ba kɨɨk gu bhiꞌñbak, dhiꞌr diꞌ guch Xoiꞌkam. \v 12 Baꞌ noꞌt pu chuꞌm mu paiꞌp bam tɨɨ sia paiꞌ na pɨx jaꞌk, jax ña pɨx chuꞌm gu bhiꞌñbak jix bhaaiꞌ na bhaan mim kɨɨsaꞌ. Siat chi saiꞌ baꞌaak bhaan mim kɨi, piam juk sobkoñxim, piam kut joodaix aꞌbhar jum sobkonak bham bhiꞌñbaki, piam gu bapaiñum guiꞌ na joidham jix aꞌbhar jix chooto totbik nax dhaꞌram namɨɨk, piam guiꞌ nax uꞌuam totbik nax ioꞌm jix dhaꞌraꞌ. \v 13 Na guꞌ gu Dios baꞌ dɨɨlh tai kɨꞌn machiaꞌ noꞌr jix kɨɨꞌ gu jax chuꞌm na mi kɨɨsaꞌ gu jaroiꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk jum tɨɨmoꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, janoꞌ bɨɨx machiaꞌ gu Dios noꞌr jix kɨɨꞌ gu tuꞌ nach jax dhuñiaꞌ. \v 14 Noꞌt jaroiꞌ maadɨt jup duu gu tuꞌ, baꞌ cham mɨmɨɨ janoꞌ na paiꞌ dhuuk xi mɨmɨiꞌñdhaꞌ gu Dios, makiaꞌ gu tuꞌ jɨꞌx na bhaan bipioꞌdaꞌ. \v 15 Guꞌ baꞌ noꞌt guꞌ maaꞌn nat jax mɨi, cham tuꞌ bhaan biꞌyaꞌ, daipuꞌ dhiꞌr maiꞌchɨk gaꞌn kaꞌ na cham jum tulhiiñaꞌ, na guꞌ cham tulhiiñchudaꞌ gu Dios. Baꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ na jax gu jaroiꞌ noꞌt mɨjɨ dɨr buusnɨk jimɨiññor noꞌt ba mɨi gu baꞌkiꞌñ. \p \v 16 ¿Aapiꞌm aa chakui maat na pim jaꞌp ji buan na jax gu chiop? Jir chiop gaꞌn japim dho aapiꞌm gu Dios, gio jam aꞌm tajaañix gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn. \v 17 Bhaan tɨ nɨidhim baꞌ gu Dios dhiꞌ dhi chiop. Baꞌ noꞌt jaroiꞌ iar, dɨɨlh gu Dios pu doodaꞌ na jax ɨlhiiꞌñ. \p \v 18 Cham jir am na pim bɨɨx aixim kaiꞌchdhaꞌ, na pim guꞌ bhaan gai suulhgiaꞌ. Noꞌ jaroiꞌ puiꞌm aaꞌ na bɨɨx jix chu maat na jax jaꞌk tu tuꞌiiꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, jum aaꞌ na gampaiꞌm ɨlhdhaꞌ jaꞌp na jax guiꞌ nam pu cham tuꞌ maat ni jɨꞌx, na baꞌ miꞌ dhɨr tuꞌ sɨlhkam jix chu matdagɨm ba buusniaꞌ. \v 19 Na guꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ nam bɨɨx aixim jix chu mamatdagɨm jum ɨlhiiꞌñ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, buiñor gu Dios jaꞌp ji buusan am nam cham ja jur biaꞌ, na guꞌp jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: “Guiꞌ nam jix chu mamatdagɨm jum ɨlhiiꞌñ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, gu Dios dhiꞌ bhaan jix bhaiꞌ ja bhɨɨyaꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ba ja tɨkkadaꞌ nam jax jaꞌk tu jimiaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn.” \v 20 Gio jaꞌp iam jaꞌpnip jum kaiꞌch: “Jix bhaiꞌx maat gu Dios nam puiꞌ pɨx jaꞌk tu jim nam cham ja jur biaꞌ guiꞌ nam tɨix chu mamatdagɨm xim ɨlhiiꞌñ.” \v 21 Baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na pur jaꞌppɨx kaꞌ sia ku jaroiꞌ tɨi bhaan gɇꞌkam jum taat gu tuꞌ nax mat kaꞌ, na guꞌr yaꞌ kam kaꞌ pɨx dhi oiꞌñgaꞌn guiꞌ na tuꞌ tɨix mat kaꞌ. Guꞌ ji na guꞌ aapiꞌm na pim jɨꞌk ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, bɨɨx jam aꞌm jup tu tuꞌiiꞌ na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch. \v 22 Puiꞌ na jax aañ jam buip tuꞌiiꞌ, sia gu Apoolos, sia gu Peegro. Sia dhi oiꞌñgaꞌn jir jam aapiꞌm gaꞌn, gio gu iiꞌmdaꞌ, gio na paiꞌ dhuuk jum aajim na pim koꞌyaꞌ, gio xib dhi tanoolh nach ya ka dudua, gio gatuuk paiꞌ nach jaꞌk ba oipodaꞌ. \v 23 Baꞌ aapiꞌm jup jir jich Xoiꞌkam gaꞌn, gio miꞌ dhɨr guch Xoiꞌkam, Dios buiñor jup tuꞌiiꞌ ɨp. \c 4 \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo na jax jaꞌk tu ja jimdaꞌ guiꞌ nam jir tujuandam tugiꞌñ kaꞌ guch Xoiꞌkam \p \v 1 Aach dai dhiꞌ kɨꞌn pɨx daraa nach ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam pu cham maatɨt na jax jaꞌk ɨlhiiꞌñ na tu duñiaꞌ gu Dios ja bui. Baꞌ puiꞌ pim pɨx jaꞌk jich ɨlhiiꞌñdhaꞌ nach jaꞌppɨx jir tujuandam tugiꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 2 Na guꞌ na pim jax bax maat gu jaroiꞌ noꞌ tuꞌ kɨꞌn ba daa, jum aaꞌ na puiꞌ jaꞌk tu jimdaꞌ na tuꞌ kɨꞌn daakaꞌ na baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na sɨlhkam jup kaiꞌch. \v 3 Baꞌ noꞌ pim aapiꞌm jax jum aaꞌ, piam sia gu gɇꞌgɇrkam noꞌm puiꞌm aaꞌ nañ dɨɨlh cham miꞌ puiꞌ jim nañ jax tu aꞌga, dhiꞌ cham jax bua, na guꞌ sia aañ dɨɨlh cham jir am nañ pu tɨꞌyaꞌ nañ miꞌ puiꞌ jim piam ku guꞌ cham, guꞌ jaꞌpji dɨɨlh guiꞌ nat pu chuꞌm kɨꞌn jiñ dhai. \v 4 Tɨi cham paiꞌx buam tu bua iñ panaas na ñich dɨr tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, ku guꞌ cham tuꞌ ji nañ jaꞌp kaiꞌñkam jup kaiꞌch nañ moox bhaiꞌ miꞌ puiꞌ jim na jax jix aaꞌ gu Dios, guꞌ jaꞌpji dɨɨlh gu Dios na pu tɨꞌyaꞌ noꞌ ñich miꞌ puiꞌ jii piam ku guꞌ cham. \v 5 Baꞌ cham jir am na pim puiꞌ tɨtdadaꞌ gu jaroiꞌ na miꞌ puiꞌ jim na jax jix aaꞌ gu Dios piam ku guꞌ cham, nat guꞌ chakui jaꞌk gɨi guch Xoiꞌkam na dɨɨlh ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam na mɨt jax chu jii bɨɨx jɨꞌmaꞌn, na baꞌ miꞌ dhɨr gu Dios jup ba tu ja makiaꞌ na tuꞌr ja maiꞌchɨk kaꞌ. \p \v 6 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, aañ tu jam aꞌgiꞌñ na pim jax jaꞌk duñiaꞌ na baꞌx bhaiꞌ tu jam jimiaꞌ gatuuk. Bɨɨx jañ jup xiñ aaꞌ aañ dɨɨlh nañ jax jaꞌk tu jim, gio gu Apoolos jañ bɨɨx jup xi aaꞌ, na pim baꞌ aapiꞌm miꞌ puiꞌp tu dagiaꞌ. Chaꞌpim bɨɨx aixim maakam ɨlhdhat kɇɇkɇꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, jaꞌpji na jax pɨx jum kaiꞌch na pim bhaan tu daaꞌñchuꞌndaꞌ, na guꞌ bhaan pɨx gɇꞌkam jum taat kaꞌ gu jaroiꞌ noꞌ bɨɨx aixim maakam ɨlhiiꞌñ. \v 7 Cham jaroiꞌ maadɨt jir dɨɨlh gaꞌn guꞌ gu tuꞌ, gu Dios pɨx tu jam maak bɨɨx na pim jɨꞌk tuꞌ tu biaꞌ. Cham jir am baꞌ na pim dhiꞌ kɨꞌn gɇꞌgɇrkam jum taat kaꞌ, na pim guꞌ cham dɨɨlh jup tu bua. \p \v 8 Gɇꞌgɇrkam jum taatɨt puiꞌ bam ɨlhiiꞌñ japim na pim jir jix chutumñigam, tuꞌ pɨx bach ɨlhiiꞌñ japim baꞌ, pu cham tuꞌ bhaiꞌ ich panaas jam bui. Joidham chi noꞌ pim sɨlhkam gɇꞌgɇrkam kɨꞌn darkaꞌ gɨt nach jaiꞌ jam bɨɨm jup bar gɇꞌgɇrkam kaꞌ. \v 9 Bɨɨx aixim tuꞌm kɨꞌn pɨx bach chulhiiñ ich guꞌ aach nach jɨꞌk jir noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, panaas kut juꞌñdharam jaꞌk xich chuttuk gu Dios na paiꞌ cham pɨk jich aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ. Pu kaiꞌñkam pɨx jir noonbiꞌñ ich panaas guch Xoiꞌkam nach jich chulhiiñaimɨi koꞌyaꞌ. Gio gu jaꞌtkam panaas joidham jich ñɨidhat jich as am nach jich chulhiiñ, sia panaas dɨɨlh gu noonbiꞌñ gu Dios. \v 10 Sia bhaan jich as am panaas gu jaꞌtkam puiꞌ nach jax jaꞌk tu jim. Puiꞌ pɨx jaꞌk tu jim ich guꞌ tɨi na jax pɨx jix aaꞌ guch Xoiꞌkam, guꞌ guiꞌ puiꞌch biaꞌ am nach cham jich jur biaꞌ ni jɨꞌx. Aapiꞌm baꞌ puiꞌ xi jam biaꞌkat am na pim jix bhaiꞌ jam jur biaꞌ, aañ taxchaabgiꞌñ guch Xoiꞌkam na guiꞌ pɨx puiꞌ tu duiñchuꞌ. Gio aapiꞌm na pim puiꞌm ɨlhiiꞌñ na pim panaas jix ioꞌm jix kaapak na pim buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, aach baꞌ panaas cham. Gio nam cham tuꞌ kaꞌm jich ñɨiꞌñ aach gu jaꞌtkam, aapiꞌm joidham tuꞌ kaꞌm jam nɨiꞌñ am. \v 11 Xib puich chulhiiñ ich kɨꞌn gu bhiogiꞌ, cham bhaaiꞌ nach paiꞌ dhɨr uꞌji gu tuumiñ kɨꞌn tu sabaꞌdaꞌ, gam nach jix chanook kaꞌ. Gio nach cham tu jajannulh, alhiꞌch pɨx nach puiꞌx dhaꞌnpak oipodaꞌ gɨt. Gam gu jaꞌtkam nam bɨɨx aixim buam jich chɨtdaidhaꞌ naiꞌ jaꞌp. Gio na pu cham paiꞌ bhaaiꞌ nach joidham xi chu oiꞌñkaꞌ gɨt. \v 12 Gio dɨɨlh jach gaagidhaꞌ nach paiꞌ tu juanai maiꞌchiaꞌ gu tuꞌ nach aꞌm jum aaꞌndaꞌ, jix momgon kaꞌ ich nabap jurnɨk. Gio nach tu ja daañxiꞌñdhaꞌ nax bhaiꞌ tu ja jimdaꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ nam giilhim jich chɨtdadaꞌ gio guiꞌ nam xich bhaamkidhat jich gaagim nam xich koodak. Aach cham tuꞌ bhaan jax jich aaꞌ sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt. \v 13 Nam paiꞌ dhuuk puꞌñi giilhim jich chɨtdadaꞌ gu jaꞌtkam, aach jix bhaiꞌ pɨx ja tɨtdadaꞌ. Jaꞌppɨx jich ɨlhiiꞌñ am yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn na jax tuꞌ tanaaraꞌ, piam jaꞌp na jax gu koiꞌ guiꞌ na cham tuꞌ ka bhaaiꞌ. \p \v 14 Cham tuꞌñ jaꞌp kaiꞌñkam puiꞌ jaꞌk mu tu jam uaꞌñiꞌñ nañ jax dhui bhaan pɨx jam xi ɨrappu, guꞌ jaꞌpji nañ dhiꞌ bhaan pɨx jam aagiꞌñ na pim baꞌx maatɨt jiñ kaayaꞌ, nañ guꞌ xi jam joiꞌgɨꞌn na pim jir jiñ maamar tuutuꞌm. \v 15 Na guꞌ sia kum jix jaiꞌch kaꞌ gɨt jɨꞌk mambhɨɨx miil guiꞌ nam tu jam aꞌgiꞌñdhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, gu jam tataat tuutuꞌm cham tuꞌ jaꞌkbuiꞌx jaiꞌch kaꞌm gɨt. Daipuꞌ aañ jix jaiꞌch nañ jir jam taat tuꞌm, na ñich guꞌ aañ tu jam aꞌgi gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na pim baꞌ xib buiñor bap tuiꞌdhiꞌ guch Xoiꞌkam. \v 16 Baꞌ aañ xib soiꞌ jam tɨtda na pim miꞌ puiꞌ jimiaꞌ nañ jax jaꞌk tu jim aañ. \p \v 17 Pu kaiꞌñkam jañich mɨjɨp xi jam joochxi gu Timoteo na tu jam aꞌgidhaꞌ nañ jax jaꞌk tu jimdat tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, gio nañ jax jaꞌk tu aꞌga jaiꞌ kap gam naiꞌ jaꞌp chichiop. Miꞌ puiꞌ jim guꞌ dhi Timoteo na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam, giox joiꞌgɨꞌn iñ ɨp aañ, na guꞌr jiñ mar tuꞌm, puiꞌ ku ñich baꞌ dhiꞌ mɨjɨ xi jam joochxi. \v 18 Gio sap aapiꞌm jaiꞌ dhɨt gɇꞌgɇrkam ba xim ɨlhiiꞌñ ja bui gu jaiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam nam jaꞌp jim aagɨt nañ cham muiꞌ ka jim. \v 19 Matgɨm muiꞌ ka jim iñ ji noꞌ moox aaꞌndaꞌ gɨt guch Xoiꞌkam, miꞌñ baꞌ ja tɨgiaꞌ dhiꞌ nam gɇꞌgɇrkam jum taat noꞌm moo tuꞌx bhaigɨt jup kaiꞌch kaꞌ baꞌ nam jaꞌp pɨx bɨɨx aixim kaiꞌchdhaꞌ nam jax dhui gɇꞌgɇrkam jum taat ja bui gu jaiꞌ. \v 20 Na guꞌ gu jaroiꞌ noꞌ tuꞌ sɨlhkam bhaankam tu aꞌga gu Dios, puiꞌ jaꞌk tu aꞌgadaꞌ na jax jaꞌk bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na tuꞌ sɨlhkam bhaan tɨ nɨidhim gu Dios, cham tuꞌ na jaꞌp pɨx tu aꞌgadaꞌ na jax pɨx ɨlhiiꞌñdhaꞌ. \v 21 ¿Ku guꞌ jax ji jaꞌk ɨlhiiꞌñ japim aapiꞌm na pim jɨꞌk gɇꞌgɇrkam jum taat? ¿Jix aaꞌ pim aa nañ bhaamdaꞌ kɨꞌn tu jam aꞌgidhaꞌ nañ paiꞌ dhuuk mu jimdaꞌ, kaꞌ guꞌ nañ xi jam joiꞌmdat tu jam aꞌgidhaꞌ? \c 5 \s Na puiꞌ ba ja tɨɨdaꞌ gu Paablo na cham jir am na jaroiꞌ bhɨbhɨɨdaꞌ gu dɨꞌɨɨꞌn tuꞌm \p \v 1 Jup tum kaiꞌch na sap bhaiꞌ jam bui maadɨt guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham xi bhɨɨk gu dɨꞌɨɨꞌn tuꞌm bɨɨmaꞌn ba tu kio. Jir jix buam dhiꞌ puiꞌ na tu bua gu jaroiꞌ, ni kum cham puiꞌ jaꞌk tu jim guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 2 Pɨx cham jax jum aaꞌ pim panaas buiñor gu jaroiꞌ na puiꞌ jaꞌk tu jim, iam chi na pimɨt jix buam tɨɨgɨk baabu bhaiꞌ dhɨr jam bui na gɨt baꞌ cham jam bɨɨm ka oirɨdaꞌ. \v 3 Aañ yaꞌ dɨr pu kaiꞌch na cham tuꞌ kar kɨɨꞌ maaꞌnkam gu jaroiꞌ nat bhɨi gu dɨꞌɨɨꞌn tuꞌm. Sia kuñ guꞌ cham bhammɨp tuꞌiiꞌ jam bui gu maaxik, gu iiꞌmdaꞌ bhaan bhammɨp tuꞌiiꞌ iñ. \v 4 Puiꞌ pim xim aaꞌndaꞌ nañ jam bɨɨm jup tuꞌiiꞌ na pim paiꞌ dhuuk maap jum jumpaꞌndaꞌ. Gio guꞌ gu Dios jam tajaañ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na pim kɨꞌn pu duñiaꞌ gu tuꞌ na puꞌñim aagidhaꞌ, dhiꞌ kɨꞌn japim bhaankam guch Xoiꞌkam \v 5 mu joochxidhaꞌ gu jaꞌook gu jaroiꞌ na bhaiꞌ paiꞌ puiꞌx buam tu bua na baꞌ mu pu doodaꞌ gu tukgaꞌn na dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñ, katti puꞌñi jaꞌk iam soiꞌm ɨlhdhaꞌ, siat baꞌ dai iiꞌmdagaꞌn jii buiñor guch Xoiꞌkam janoꞌ na paiꞌ dhuuk gio bhaiꞌp jim. \p \v 6 Chaꞌpim joidham nɨidhat jix bhaiꞌm taat kaꞌ gu jaroiꞌ noꞌ puꞌñix buam tu bua. Cham jax ka ɨlhiiꞌñ japim guꞌ chi, noꞌt guꞌ bɨɨx jup ba jam iaꞌñ na jax bar jum kaiꞌchdham na saak palhɨɨp pɨx jum aaꞌ guiꞌ na kɨꞌn gɇꞌ jabkaꞌ gu ariin noꞌt jaroiꞌ ba jip duu gu paan. \v 7 Baabuꞌ pim bhaiꞌ dhɨr jam bui dhiꞌ na kɨꞌn jappukar gu paan, na guꞌ cham bhaiꞌ jam iaꞌdhiꞌñ, jaꞌp ji buusan guiꞌ nar bɨjɨk kam. Jaꞌppɨx japim jir tuꞌm kaꞌ na jax gu paan puiꞌ gakdhiꞌñchix kam nam jax chuꞌm kuaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam bhaan Paaskua taꞌm. Guch Xoiꞌkam puiꞌp ji buusan guꞌ nar diꞌ gu kasnir bakaax na puiꞌ bhaan Paaskua taꞌm jup jum kuaꞌ, nat guꞌ dhiꞌ tuch ñamkix guch uaꞌtulhdharaꞌ na mɨt sissapa bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt. \v 8 Na guꞌx bhaiꞌ tu tatdaꞌ noꞌch cham bɨɨnaꞌ guiꞌ na kɨꞌn jappukar gu ariin, nañ jaꞌpni kaiꞌñkam jup kaiꞌch nach jix bhaiꞌch chaat kaꞌ cham tuꞌ kɨꞌn bhaan ji uꞌuaꞌtulhdhix kat. Jir jaꞌppɨx paan gakdhiꞌñchix kam kaꞌ ich nach miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios. \p \v 9 Guiꞌ na ñich bɨɨpɨꞌ dɨr mu tu jam uaꞌñ, jup jam tɨtda iñ na pim cham ja kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam jaiꞌ ja bɨɨm boppodaꞌ gu uꞌuub nam cham jir ja bɨpnaꞌ kaꞌ, jir jix xidhuu guꞌ dhiꞌ buiñor gu Dios. \v 10 Cham tuꞌñ jaꞌp kaiꞌñkam jup kaiꞌch na pim cham paiꞌ ka ja nɨiꞌñdhaꞌ dhiꞌ pu chuꞌm gu jaꞌtkam. Jum aaꞌndaꞌ gɨt guꞌ na pim yaꞌ dɨr bubuakiaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn na pim baꞌ cham paiꞌ ka ja nɨiꞌñdhaꞌ, puiꞌ na jax sia guiꞌ nam jaꞌp pɨx jix chu aaꞌndaꞌ nam gɨt bɨxchuꞌ xi chu biaꞌkaꞌ, piam guiꞌ nam bɨxchuꞌ tɨ ɨɨxiꞌñdhaꞌ, piam guiꞌ nam bɨɨx aixim tuꞌm tu didios tuk. \v 11 Jaꞌpji nañ jaꞌp pɨx kaiꞌñkam jup jam tɨtda na pim cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk jup tu jimdaꞌ, ni ku pim am maap daraat tu kuaꞌdaꞌ sia ku puiꞌ kaiꞌch na puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam noꞌ pim guꞌ nɨiꞌñ na muiꞌ ja bɨɨm boppo gu uꞌuub, piam ku pim jix maat na jaꞌp pɨx bɨxchuꞌx chu joiꞌñ na gɨt xi chu biaꞌkaꞌ, piam ku guꞌ bɨɨx aixim tuꞌm tu didios tuk, piam ku guꞌ bɨxchuꞌ bhaan jix iatbiꞌ, piam ku guꞌ dai nax maim kaꞌ, piam ku guꞌ bɨɨx aixim tɨ ɨɨxiꞌñ. Dhiꞌ jɨꞌ pu chuꞌm gu jaꞌtkam jañ ja aagɨt jup kaiꞌch noꞌm jix jaiꞌch jam bui na pim cham jɨꞌx ja bɨpnatdaꞌ, ni ku pim am ja bɨɨm tu kuaꞌdaꞌ. \v 12,13 Na guꞌ aañ dai guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam nañ ja sɨlhkaꞌn, cham tuꞌñ aꞌm bipioꞌ nañ ja sɨlhkaꞌndaꞌ guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ, dhiꞌ dɨɨlh gu Dios jix maat na jax jaꞌk ja sɨlhkadaꞌ. Aapiꞌm baꞌ puꞌñi ɨp, maiꞌ jootsaꞌ pim gu jaroiꞌ na puiꞌ bhaiꞌ oirɨt jum uaꞌtulhiꞌñ jam taagiob, cham tuꞌ na pim bhaiꞌ pɨx pu nɨiꞌñdhaꞌ. \c 6 \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo nam jax jaꞌk tu jimdaꞌ ja bui gu gɇꞌgɇrkam nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam \p \v 1 Noꞌ maadɨt aapiꞌm na pim jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam tuꞌ bhaan cham bhaiꞌ uaꞌ gu jumai na puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, cham jir am nam buiñor jimmɨdaꞌ gu jax chuꞌm gɇꞌkam na cham tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ na baꞌ tu ja aꞌgidhaꞌ, guꞌ jaꞌpji daich Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam maap xi chu aꞌgai. \v 2 Jix maat japim guꞌ na aach nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam, janoꞌ na paiꞌ dhuuk jum tɨɨmoꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, jaꞌkbuiꞌ kat tu ja aꞌgidhaꞌ ich bɨɨx gu jaꞌtkam guiꞌ nam cham miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam. ¿Jax jach baꞌ duukat jaꞌkbuiꞌ kat jup ja kaichuꞌ nam jax jich chɨtdadaꞌ mu dɨr bha jaꞌk? \v 3 Jix maat japim ɨp nach sia gu noonbiꞌñ gu Dios ja sɨlhkaꞌndaꞌ janoꞌ. ¿Yaꞌ gi baꞌ gu palhɨɨp jup jum duukam noꞌch cham jich guꞌnguxiꞌñ nach pu duñiaꞌ? \v 4 Cham jir am baꞌ na pim ja gaꞌngadaꞌ gu gɇꞌgɇrkam guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam noꞌ pim puꞌñi cham bhaiꞌ kam uꞌuaꞌ daich Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham, nam guꞌ aach jich bui pu cham tuꞌ bhaaiꞌ guiꞌ nam puꞌñi cham tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 5 Siamri pim dhiꞌ bhaan xim gaꞌngat xix xiꞌɨrdaꞌ nañ jax jam tɨtda, nam guꞌ tɨix jaiꞌch jam bui guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam nam jix mamatdaꞌ nam jax jaꞌk tu jam aꞌgidhaꞌ noꞌ pim puꞌñi cham bhaiꞌ kam uꞌuaꞌ. ¿Kaꞌm ji guꞌ cham jaiꞌch aa? \v 6 Jir jix buam dho noꞌm cham bhaiꞌm uꞌuaꞌ daich Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham, gio puiꞌp jir jix buam noꞌm mu jaꞌp ba sulhikgim ja bui gu gɇꞌgɇrkam nam cham tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \p \v 7 Noꞌ pim gi xi ñakooꞌ sia ku jaroiꞌx buam jam bua na pim cham dhiꞌ bhaan jum kokdadaꞌ daich Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham, xi ñakooꞌndaꞌ pim sia ku jaroiꞌ tu jam ɨɨxiꞌñ. \v 8 Aapiꞌm guꞌ puiꞌp doodaꞌ jaroiꞌ noꞌt jax jam dooda, cham jɨꞌx nakgam jum ɨlhdhaꞌ pim. Jir jix buam guꞌ na pim daich Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham puiꞌm bua. \v 9,10 Iam guꞌr cham pu tuꞌt jiñ jaaduñ, cham jɨꞌxkat aayaꞌm guꞌ buiñor gu Dios na paiꞌ dhɨr bɨɨx kap jir gɇꞌkam guiꞌ nam puꞌñi bɨɨx aixim jix buam tu buadaꞌ. Puiꞌ na jax guiꞌ nam ganaiꞌ pɨx ja bɨɨm boppodaꞌ muiꞌ gu uꞌuub, gio guiꞌ nam bɨɨx aixim tuꞌm tu didios tuk. Gio guiꞌ nam jaiꞌ ja bɨɨm boppodaꞌ gu uꞌuub sia kum tɨi tɨ bɨpnaꞌ. Gio guiꞌ nam dai chichioꞌñ maap boppodaꞌ nam puiꞌ ji dhui dɨɨlh na maadɨt jir ubii kaꞌ. Gio guiꞌ nam bɨɨx aixim tɨ ɨɨxiꞌñdhaꞌ. Gio guiꞌ nam jaꞌp pɨx jix chu aaꞌndaꞌ nam gɨt bɨɨx aixim xi chu biaꞌkaꞌ. Gio guiꞌ nam daix maik kaꞌ. Gio guiꞌ nam bɨɨx aixim bhaan iatdaꞌ. Gio guiꞌ nam bɨɨx aixim bhaan ja iatgidhat gu jaꞌtkam dhiꞌ kɨꞌn ja mamaiꞌchɨkdaꞌ. \v 11 Jaiꞌ dhɨt puꞌñi jaꞌk tu jimdat japim na pim chakui tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor guch Xoiꞌkam, guꞌ ji nat guꞌ dɨɨlh guch Xoiꞌkam jam uañdhak gu jam uaꞌtulhdharaꞌ puiꞌ jam duu na pim jir jaꞌtkam tugiꞌñ kaꞌ, gook dɨt jamɨt puiꞌ jam duu gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios. \s Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo na cham tuꞌ pu kaiꞌñkam guch chutkuꞌ nach kɨꞌn bɨɨx aixim jix buam tu buadaꞌ \p \v 12 Cham jax bua dho tɨi sia kuch bɨɨx aixim pu tu bua nach jax ɨlhiiꞌñ dɨɨlh nar joidham panaas, nach guꞌx maat nat guch Xoiꞌkam bɨɨx jich aꞌmkam ba tu namki. Guꞌ pɨx ji na guꞌ jɨꞌx pɨx jir am nach pu tu buadaꞌ, cham tuꞌ bɨɨx nach jax ɨlhdhidhaꞌ. Jir am nach pu tu buadaꞌ nach tuꞌ ɨlhiiꞌñ dɨɨlh nar joidham, dai pɨx nach bɨɨpɨꞌ xich gaꞌngadaꞌ gu tuꞌ nach jax ba ji duñiaꞌ noꞌ cham jix chu tukgam tɨr jich iabuꞌ. \v 13 Gio saak jaꞌpnip jir jum kaiꞌchdham: “Pu kaiꞌñkam pɨx tu boopok ich na mim gaamuidhaꞌ gu koiꞌ.” Piam jaꞌpni: “Pu kaiꞌñkam pɨx jix jaiꞌch gu koiꞌ nach boopok am jum gaamuꞌ.” Maaxik jir puiꞌ dho, dai pɨx ji na guꞌ cham paiꞌch matgilhdhaꞌ gu Dios paiꞌ na duuk ɨlhdhaꞌ, sia gu koiꞌ, na guꞌr yaꞌ kam pɨx dhi oiꞌñgaꞌn. Dhich chutkuꞌ baꞌ puꞌñi ɨp, pu kaiꞌñkam pɨx jup duñiix nach miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam na baꞌch aꞌm jup tɨ nɨidhidhaꞌ, cham tuꞌ nach jix buam jum duukam jup tu buadaꞌ. \v 14 Gio na baꞌ noꞌch puꞌñi miꞌ puiꞌ jiim na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam, gu Dios jich dhuduaꞌñdhai miꞌ dhɨr jich baapmiꞌñdhaꞌ paiꞌ nach yassapkaꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk dɨɨlh pu tɨꞌyaꞌ, jaꞌp nat jax duaꞌñdhak bamiiꞌ guch Xoiꞌkam. Na guꞌ gu Dios bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ, na guꞌr Gɇꞌkam. \p \v 15 ¿Jix maat japim aa na aach nach jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ jaꞌp ji buusan na jaiꞌp jir bakxigaꞌn guch Xoiꞌkam dhich chutkuꞌ? ¿Jir am aa panaas nach guch Xoiꞌkam gu tukgaꞌn mu jaꞌk bɨpnalhiꞌñdhaꞌ bhaan gu ubii nar ganaiꞌ pɨx kaꞌ? Jir jix buam ji matgɨm. \v 16 Jix maat ich guꞌ noꞌt jaroiꞌ bɨɨmaꞌn ba boi gu pu chuꞌm, maaꞌn maaꞌnkam bap jum duñiaꞌ bɨɨmaꞌn. Na guꞌ jaꞌpnim kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: “Noꞌ mɨt maap ba tu oiꞌñcha gu chioꞌñ gio gu ubii, jaꞌp ji buusniaꞌ nam maaꞌn maaꞌnkam jup jum duñiaꞌ.” \v 17 Guꞌ baꞌ guch Xoiꞌkam noꞌch buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ, puiꞌ maaꞌn maaꞌnkam pɨx jup bap duukaꞌ ich bɨɨmaꞌn iiꞌmdaꞌ bhaan, nach guꞌ miꞌ puiꞌp ba tu daaꞌñchuꞌndaꞌ na jax guiꞌ. \p \v 18 Baꞌ chaꞌpim naiꞌ pɨx ja bɨɨm boppodaꞌ gu uꞌuub, na guꞌ cham bhaiꞌ jam iaꞌñdhaꞌ jam tutkuꞌ bhaan. Cham bhaiꞌ tu bua guꞌ dhiꞌ pu chuꞌm gu uaꞌtulhdharaꞌ, na guꞌ sɨlh jich chutkuꞌ am jaꞌk na tu iaꞌdhiꞌñ, cham tuꞌ puiꞌ na jax gu jaiꞌ uaꞌtulhdharaꞌ nap jix jaiꞌch. \v 19 ¿Cham maat japim aa sia na gu jam tutkuꞌ jaꞌp ji buusan na jax gu chiop na paiꞌ dhɨr jum daan gu Dios? Jam aꞌm kio baꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ guiꞌ nat dɨɨlh gu Dios jam tajaañ na baꞌ puiꞌ jam jurtudidhaꞌ na pim jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ, cham tuꞌ na pim dɨɨlh jix mat kaꞌ gu tuꞌ na pim jax duñiidhaꞌ. Dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na cham tuꞌr aapiꞌm dɨɨlh gaꞌn dhi jam tutkuꞌ. \v 20 Janoꞌ nat paiꞌ dhuuk xi jam joiꞌmdak jam tɨɨgɨk jam palhbui gu Dios na pim mu jaꞌk ba jiimɨt na pim paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ gɨt, jam sabaꞌdak jup jam duu, giilhim jix dhaꞌram nam japimɨt. Baꞌ kapbhaiꞌ nat jix bhaiꞌ ba duu gu Dios, jix bhaiꞌ pim xi ja bhɨichdhatgɨdaꞌ dhi jam tutkuꞌ na jax jaꞌk jix aaꞌ, gam na pim baꞌ dɨɨlh jix bhaiꞌm taatɨt tu oiꞌñkaꞌ. \c 7 \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo nam jax jaꞌk tu jimdaꞌ guiꞌ nam tɨ bɨpnaꞌ \p \v 1 Guiꞌ na pimɨt bha tuñ uaꞌñ, jiñ chɨkka pim noꞌr am na pim cham tɨ bɨpnaꞌ kaꞌ. \v 2 Guꞌ pɨx ji na guꞌx xijai na jaroiꞌ nakgaꞌ na dɨɨlh oirɨdaꞌ, naiꞌ pɨx jix ja joidhat ba ja nɨiꞌñdhaꞌ gu uꞌuub. Piam noꞌr ubii, naiꞌ pɨx jix ja joidhat ba ja nɨiꞌñdhaꞌ gu chichioꞌñ, miꞌ pɨx pum uaꞌtulhdhaꞌ jaꞌxpɨx. Jir am baꞌ na maaꞌn xi gaagai gu jaroiꞌ na bɨɨmaꞌn tu kiokaꞌ na baꞌ cham puꞌñi naiꞌm uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ noꞌ guꞌ cham nakooꞌ na dɨɨlh oirɨdaꞌ. \v 3 Baꞌ gu jax chuꞌm chioꞌñ piam gu jax chuꞌm ubii noꞌ ba tɨ bɨɨnaꞌ, jum aaꞌ nam gammɨjɨ maap boppodaꞌ daim bɨpnagɨm. \v 4 Na guꞌ gu ubii gu tukgaꞌn, cham tuꞌ dɨɨlh jir tukgaꞌn kaꞌ, gio gu chioꞌñ gu tukgaꞌn, cham tuꞌ dɨɨlh jup jir tukgaꞌn kaꞌ. Bɨɨx gook maaꞌn tuukuꞌp duukaꞌm guꞌ daim bɨpnagɨm. \v 5 Jix bhaiꞌ kaiꞌchɨt jam baꞌ maap boppodaꞌ paiꞌ nam duuk ɨlhiiꞌñdhaꞌ, cham tuꞌ na maadɨt cham aaꞌndaꞌ. Gio guꞌr am ɨp nam gook dɨt xi chu aꞌgai noꞌm jix aaꞌ nam jɨꞌk tanoolh cham maap boppodaꞌ, noꞌm guꞌx aaꞌ nam soiꞌm ɨlhdhat dai gu Dios buiñor ka xi chu dañiaꞌ. Baꞌ na paiꞌm aayaꞌ nam paiꞌ dhuuk juugɨt tu daasaꞌ, miꞌ dhɨr maaꞌn nam jax jix bhaiꞌ kaiꞌchɨt maap boppodaꞌ. Na guꞌ noꞌm mɨk cham maap boppo, cham maatɨꞌ kaꞌ noꞌm moo nakgaꞌ nam tɨ bɨɨm jix boꞌiik kaꞌ, kaꞌ baꞌ guꞌ dhiꞌ bhaan ja maiꞌchɨi gu jaꞌook bam uaꞌtulhdhaꞌ am. \p \v 6 Baꞌ dhiꞌ nañ jɨꞌk jax jam tɨtda, nañ jam aagiꞌñ pɨx na jax jaꞌk jir joidham, cham tuꞌ nañ jam chianɨt jup kaiꞌch na pim puiꞌ duñiaꞌ. \v 7 Baꞌ jaꞌp jañ jup ɨlhiiꞌñ na pim gɨt bɨɨx dɨꞌdɨlhdhɨm oipodaꞌ, jaꞌp na pim jax jiñ chɨtda na pim jiñ chɨkka. Puiꞌ pim gɨt jup jir dɨꞌdɨlhdhɨm kaꞌ jaꞌp na jax aañ, na pim cham tuꞌ ka gaꞌngadaꞌ gu jaroiꞌ na pim bɨɨmaꞌn tu kiichaꞌ, ni ku pim puiꞌm aagɨt ka oipodaꞌ. Guꞌ ji nat guꞌ gu Dios bɨɨx jɨꞌmaꞌn jich aꞌm tɨ tɨɨ nach jax jaꞌk duduakaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, jaiꞌ dhɨt maakam tuꞌt jam ya duduakaꞌ, gio jaiꞌ maakam ɨp. \p \v 8 Puiꞌ na jax gu chichioꞌñ gio gu uꞌuub nam pur dɨꞌdɨlhdhɨm, aañ chɨix aaꞌ nam gɨt puiꞌ dɨꞌdɨlhdhɨm ba biꞌyaꞌ, sia guiꞌ nam ba koꞌiix gu ja bɨpnaꞌ. \v 9 Guꞌ ji noꞌm guꞌ cham nakooꞌ nam dɨɨlh oipodaꞌ, jix ioꞌm jir am nam xi ja gaagai guiꞌ nam ja bɨɨm tu oiꞌñkaꞌ, na guꞌ cham jir am noꞌm dai bhaan tɨ tɨꞌñcho nam tɨ bɨɨm jix boꞌiik. \p \v 10 Guꞌ baꞌ gu uꞌuub guiꞌ nam ba tɨ bɨpnaꞌ, pu gammɨjɨm ja bɨɨm ba tu oiꞌñkaꞌ gu chichioꞌñ guiꞌ nam ba ja oiꞌñ, cham tuꞌm kam jɨꞌdɨlhkaꞌndaꞌ. Puiꞌ jaꞌk jix aaꞌ gu Dios, cham tuꞌ aañ dɨɨlh nañ puiꞌx aagɨt jup kaiꞌch. \v 11 Guꞌ baꞌ noꞌt guꞌ maadɨt dhi ubii jax dhuuk tuꞌ bhaan maiꞌ ma bua gu chioꞌñ guiꞌ na ka oiꞌñdhaꞌ, jir am na puiꞌ dɨɨlh ba oirɨdaꞌ, cham tuꞌ jumai ka gaꞌngadaꞌ. Guꞌ baꞌ noꞌ guꞌx aaꞌ na chioꞌñ bɨɨmaꞌn tu kiokaꞌ, gio guiꞌ gaagaix bhaiꞌp tɨɨdaꞌ na jax chuꞌm bɨɨmaꞌn tu kiokat, cham tuꞌ na jumai gaꞌngadaꞌ. Sia gu chichioꞌñ puiꞌ jaꞌk jum aaꞌ nam duñiaꞌ nañ jax jaꞌk ja aagiꞌñ gu uꞌuub. \p \v 12 Baꞌ jaiꞌ gu chichioꞌñ nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, noꞌm gu ja bɨpnaꞌ cham tɨ jɨɨgiꞌñ, noꞌ guꞌ cham paiꞌ jax kaiꞌchɨt jix aaꞌ na bɨɨmaꞌn tu kiokaꞌ, jir am na gammɨjɨ pu bɨɨmaꞌn tu kiokaꞌ, cham tuꞌ na maiꞌ xi buaji. Dhiꞌ aañ dɨɨlh pɨx nañ puiꞌ jaꞌk ɨlhiiꞌñ nar joidham, cham tuꞌ na puiꞌ jaꞌk tu aagix buiñor gu Dios. \v 13 Guꞌ baꞌ noꞌ guꞌ gu ubii tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, baꞌ gu bɨngaꞌn chioꞌñ cham tɨ jɨɨgiꞌñ, guꞌ ji noꞌ guꞌ puiꞌ cham jax jup ji kaiꞌchɨt jix aaꞌ na bɨɨmaꞌn tu kiokaꞌ, jir am nam puiꞌ gammɨjɨ maap jup tu oiꞌñkaꞌ, cham tuꞌm maiꞌm iꞌiabudaꞌ. \v 14 Na guꞌ sia ku cham tɨ jɨɨgiꞌñ gu chioꞌñ, bɨɨx gook ja aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ gu Dios, na guꞌ bɨɨx gook jix uꞌuañ ja nɨiꞌñdhaꞌ sia ku dai gu ubii tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. Guꞌ baꞌ noꞌ guꞌ gu chioꞌñ tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, gu ubii baꞌ cham, puiꞌ maaꞌn na jax bɨɨx gook ja aꞌm jup tɨ nɨiꞌñdhaꞌ gu Dios, na guꞌ gu chioꞌñ tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ. Gio miꞌ dhɨr gu ja maamar maaꞌn na jax ja aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ gu Dios, cham tuꞌ na cham kɨkɨɨꞌ aꞌaalh jup ba ja biaꞌkaꞌ. \v 15 Baꞌ noꞌ guꞌ gu chioꞌñ piam gu ubii na cham tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam pɨx ji kɨksa na puiꞌ kaiꞌch na cham ka aaꞌ na bɨɨmaꞌn tu kiokaꞌ guiꞌ na tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, jir am nam jum jɨꞌdɨlhkadaꞌ nam baꞌ cham dhiꞌ bhaan jum kokdadaꞌ. Na guꞌ aach nach tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam cham jir am noꞌch tuꞌ bhaan jix buam jich aaꞌ, guꞌ jaꞌpji nach gammɨjɨx bhaiꞌch chaat kaꞌ. \v 16 Na guꞌ gu ubii na tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam cham mat kaꞌ noꞌ moo jax chuꞌm tanoolh puiꞌp tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ gu bɨngaꞌn chioꞌñ, kaꞌ baꞌ guꞌ cham. Piam gu chioꞌñ na tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, cham mat kaꞌ noꞌ moo jax chuꞌm tanoolh tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ gu bɨngaꞌn ubii, ka baꞌ guꞌ pu cham jɨꞌxkat. \p \v 17 Ku guꞌ aañ jaꞌpjani nañ jam guguuxiꞌñ bɨɨx na pim jɨꞌk kap maap jum jumpadat daan guch Xoiꞌkam, na cham jax bua sia jax ña pim jaꞌk tu oiꞌñkaꞌ, pɨx ji noꞌ pim miꞌ puiꞌ jiim nat jax jaꞌk jix aagak jam aꞌm tɨ tɨɨ gu Dios na pim tu jimdaꞌ janoꞌ dɨr na pimɨt paiꞌ dhuuk tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 18 Noꞌ pimɨt jaiꞌ dhɨt tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam na pimɨt pu bam matgilh na pim jir Israel kam jaꞌtkam, cham jax bua sia kum bɨɨx jix maat na pim matgilhdhix. Piam ku pimɨt guꞌ cham matgilhdhix kam tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, puiꞌ pim dho cham jum matgilhiꞌñdhaꞌ. \v 19 Na guꞌ cham jax bua sia ku jaroiꞌ matgilhdhix nar Israel kam piam ku guꞌ cham, guꞌ jaꞌpji noꞌ tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor guch Xoiꞌkam miꞌ puiꞌ jim na jax jix aaꞌ. \v 20 Maaꞌn na pim jax tu jimdaꞌ nat jax jaꞌk jix aagak jam aꞌm tɨ tɨɨ gu Dios na pim tu jimdaꞌ janoꞌ dɨr na pimɨt paiꞌ dhuuk buiñor tɨ jɨɨꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 21 Baꞌ jaroiꞌ maadɨt noꞌt tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam noꞌr tujuandam puiꞌ cham namkidhat am, sia puiꞌ cham jax jup jim aagɨt miꞌ puiꞌ xi jimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. Piam kut guꞌ jotmodaꞌ jax xix bhaaigɨ na buusniaꞌ miꞌ dhɨr na paiꞌr tujuandam, jir am na buusnɨi maaꞌn na jax miꞌ puiꞌ jimdaꞌ na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam. \v 22 Na guꞌ guch Xoiꞌkam pɨx na puiꞌ tu duñiaꞌ na baꞌ buusniaꞌ miꞌ dhɨr na paiꞌr tujuandam kaꞌ, dai baꞌ guiꞌ pɨx bar tujuandam tugiꞌñ kaꞌ. Guꞌ baꞌ guiꞌ na pu puiꞌ tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, na cham paiꞌr tujuandam kaꞌ puiꞌ cham namkidhat am, dhiꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ na panaas bar tujuandam tugiꞌñ kaꞌ guch Xoiꞌkam puiꞌ cham namkidhat. \v 23 Jum aaꞌ guꞌ nach dai guch Xoiꞌkam pɨx bar tujuandam tugiꞌñ kaꞌ noꞌch buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ, cham tuꞌ jumai. Jich xabaꞌdak jup jich dhuu guꞌ gu Dios nat jich aꞌmkam muu guch Xoiꞌkam nach mu jaꞌk ba jiimɨt nach paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jich chulhiiñdhaꞌ, giilhim jix dhaꞌram nam jachich nat baꞌ bach bubuax miꞌ dhɨr. \v 24 Puiꞌ kuñ baꞌp jam tɨtda aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan na pim maaꞌn na pim jax jaꞌk tu jimdaꞌ nat jax jaꞌk jix aagak jam aꞌm tɨ tɨɨ gu Dios na pim tu jimdaꞌ janoꞌ dɨr na pimɨt paiꞌ dhuuk tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \p \v 25 Guꞌ baꞌ gu uꞌuub gio gu chichioꞌñ nam pur dɨꞌdɨlhdhɨm, cham paiꞌ jax jiñ jurtuꞌn gu Dios nañ jax jaꞌk xi ja tɨtdadaꞌ, dai dɨɨlh pɨx jañ jaꞌpni ɨlhiiꞌñ noꞌm iam dɨɨlh puiꞌp ɨlhiiꞌñdhaꞌ gɨt nam baꞌ miꞌ puiꞌ xi jimɨi, nam guꞌx maat nañ aañ jix ioꞌm bax kabaak nañ buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, katti baꞌ iam jiñ jɨɨgiꞌñdhaꞌ am. \v 26 Nam gɨt puiꞌ dɨꞌdɨlhdhɨm ba oipodaꞌ, cham tuꞌm ka ja gaꞌngadaꞌ nam jaroiꞌ ja bɨɨm tu kiichaꞌ, na guꞌx chu xijai yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan noꞌñ ba tɨ bɨɨnaꞌ. \v 27 Guꞌ baꞌ noꞌ guꞌ gu jax chuꞌm chioꞌñ piam jax chuꞌm ubii ba tɨ bɨɨnaꞌ, cham jir am na maiꞌ buppadaꞌ gu bɨngaꞌn, pu bɨɨmaꞌn tu kiokaꞌ nam jɨꞌx juugɨt duduakaꞌ. Piam ku guꞌ cham tɨ bɨɨnaꞌ, jix ioꞌm jir am na puiꞌ dɨɨlh ba oirɨdaꞌ. \v 28 Tɨi cham tuꞌr uaꞌtulhdharaꞌ dho sia kut jax chuꞌm chioꞌñ gaagak gu ubii bɨɨmaꞌn ba tu kiicha, piam gu jax chuꞌm ubii noꞌt oidhak bɨɨmaꞌn ba tu kiicha gu chioꞌñ, dai pɨx ji na guꞌ nam paiꞌ dhuuk tɨi maap ba tu oiꞌñkaꞌ, bɨɨx aixim bax chu xijai kaꞌ, bhaan pɨx bam tulhiiñdhaꞌ am. Dhiꞌ bhaan jañ baꞌ tɨi cham aaꞌ na pim tɨ bɨpnaꞌ kaꞌ. \p \v 29 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, jaꞌp jañ kaiꞌñkam jup jam tɨtda nach yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk cham tuꞌ bhaan kach chulhiiñdhaꞌ gɨt, nach guꞌ dhiꞌ bhaan pɨx jich chukgiꞌñ kaꞌ baꞌ panaas nach tɨi miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam, guiꞌ na cham ka mɨɨkidhaꞌ na gio bhaiꞌp jim. Baꞌ aañ pu ja tɨtda guiꞌ nam jɨꞌk tɨ bɨpnaꞌ, jaꞌp jam tu jimdaꞌ nam panaas pu cham tuꞌ tɨ bɨpnaꞌ kaꞌ gɨt. \v 30 Gio jaiꞌ noꞌm tuꞌ bhaan jix buam jum aaꞌ, jaꞌp jam jup tu jimdaꞌ nam panaas jix bhaiꞌm taat. Guꞌ baꞌ guiꞌ nam jix bhaiꞌm taat kaꞌ, jaꞌp jam jup tu jimdaꞌ nam panaas jix buam jum aaꞌ. Gio jaiꞌ dhɨt noꞌm bɨxchuꞌ tu sabaꞌdat tu biaꞌ, jaꞌp jam tu jimdaꞌ nam panaas pu cham tuꞌ biaꞌ. \v 31 Gio jaiꞌ dhɨt noꞌx bhaiꞌ tu jam jim yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan na pim dudua, jaꞌp japim tu jimdaꞌ na panaas pu cham bhaiꞌ tu jam jim, na guꞌ dhi oiꞌñgaꞌn nach yaꞌ nɨiꞌñ xib, gatuuk cham paiꞌ matgilhiaꞌ. \p \v 32 Tɨi cham aaꞌ iñ guꞌ na pim bɨxchuꞌ bhaan jix buam jum aaꞌndaꞌ kuñ baꞌp jam tɨtda. Na guꞌ gu jaroiꞌ noꞌr dɨɨlhdhɨm, dai gu Dios buiñor jix buam jum aaꞌntugɨt gaagidhaꞌ na jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jimdaꞌ na baꞌx bhaiꞌ ji buusnichgɨdaꞌ buiñor. \v 33,34 Jax dhui na guꞌ guiꞌ nam tɨ bɨpnaꞌ kaꞌ dai bhaan jujurtɨkaꞌ am gu tuꞌ na yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn jix chu jaiꞌch nam gaagidhaꞌ nam jax jaꞌk jix bhaiꞌ ji bubuakidhaꞌ ɨp ja bui gu ja bɨpnaꞌ, baꞌ cham jɨꞌxkat jix bhaiꞌ miꞌ puiꞌ jimiaꞌ am na jax jix aaꞌ gu Dios. Chichioꞌñ jañ ja aagɨt jup kaiꞌch gio gu uꞌuub. \p \v 35 Chaꞌpim jax jum aaꞌndaꞌ nañ jaꞌp kaiꞌñkam jup jam tɨtda na cham jax jix bhaaiꞌ na miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios gu jaroiꞌ noꞌ ba tɨ bɨɨnaꞌ, jaꞌpji nañ bhaan jam aagiꞌñ na gu Dios pɨk jix ioꞌm jum aaꞌ nach bɨɨpɨꞌ buiñor jix bhaiꞌ ji bubuakidhaꞌ, cham tuꞌ bɨɨpɨꞌ gu tuꞌ na yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn jix chu jaiꞌch. \p \v 36 Baꞌ noꞌ jaroiꞌ ɨlhiiꞌñ nax bhaiꞌ ji chu buusniaꞌ na bɨɨmaꞌn tu kiichaꞌ gu jax chuꞌm ubii na bax mat kaꞌ, jir am nam maap xi chu oiꞌñchai, dai noꞌ mɨt ba aich na jɨꞌk oidhaꞌ biaꞌ kam tum kikiichar, na guꞌ dhiꞌ cham tuꞌr uaꞌtulhdharaꞌ. \v 37 Gio gu jaroiꞌ noꞌ ɨlhiiꞌñ na nakgaꞌ na dɨɨlh oirɨdaꞌ, na cham tuꞌ jax jum aaꞌndaꞌ na jaroiꞌ puiꞌ chian piam na miꞌ paiꞌ puiꞌ tu aagix, jaꞌpji dɨɨlh noꞌx chaat nar dɨɨlhdhɨm kaꞌ, jix ioꞌm jix bhaiꞌ tu jimiaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn na ka duakaꞌ, na guꞌx ioꞌm jir joidham gu dɨɨlh noꞌñ oirɨ. \v 38 Jir am baꞌ gu jaroiꞌ noꞌt bɨɨmaꞌn tu kiichaꞌ gu ubii gu jax chuꞌm na bax mat kaꞌ, guꞌ pɨx ji na guꞌx ioꞌm jir am gu jaroiꞌ noꞌr dɨɨlhdhɨm. \p \v 39 Gu ubii noꞌ tɨ bɨɨnaꞌ, jaꞌp ji buusandaꞌ nam maap buupulh kaꞌ daim bɨpnagɨm nam jɨꞌx duduakaꞌ. Baꞌ noꞌt gu chioꞌñ ma muu, jaꞌp ji buusniaꞌ nam bam doꞌñchoꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌx bhaaiꞌ na gu ubii jumai oidhai gu chioꞌñ bɨɨmaꞌn ba tu kiichaꞌ, dai na puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 40 Piam ku guꞌ dɨɨlh pu ba biꞌyaꞌ na baꞌx ioꞌm jix bhaiꞌ tu jimdaꞌ. Jaꞌpniñ jaꞌk pɨx ɨlhiiꞌñ aañ, nañ guꞌ tɨ jɨɨgiꞌñ na puꞌñi jaꞌk jup ɨlhiiꞌñ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nañ aꞌm jup tuiꞌdhiꞌ. \c 8 \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo nam jax jaꞌk buadaꞌ gu koiꞌ guiꞌ nam jaꞌppɨx didios jup duiñxim ja tɨtkiꞌñ gu jaꞌtkam \p \v 1 Baꞌ xib jañ bhaan jup xi chu jam aꞌgidhaꞌ na pim jiñ chɨkka na pim jax jaꞌk buadaꞌ gu koiꞌ guiꞌ nam didios jup duiñxim ja tɨtkiꞌñ gu jaꞌtkam. Bɨɨx jɨꞌmaꞌn jix maat ich dhiꞌ na jax jir jum duukam, guꞌ pɨx ji na guꞌ nach tɨix chu mamatdaꞌ, bhaan pɨx gɇꞌgɇrkam jich chaat kaꞌ ich. Baꞌ noꞌ guꞌch aꞌm jup tuꞌiiꞌ gux chu joiꞌgɨꞌn, dhiꞌ bhaan kabkaidhaꞌ ich nach jix ioꞌm buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam. \v 2 Na guꞌ gu jaroiꞌ noꞌ puiꞌm aaꞌ na panaas jix bhaiꞌx maat gu tuꞌ, cham tuꞌ sɨlhkam jix bhaiꞌx mat kaꞌ. \v 3 Gu jaroiꞌ baꞌ na daandaꞌ gu Dios, jix bhaiꞌx mat kaꞌ ɨp gu Dios na dhiꞌ buiñor tu daan, jix joiꞌmdat baꞌ bhaan tɨ nɨidhidhaꞌ. \p \v 4 Jix maat ich nam gu didios jup duiñxim pur cham tuꞌ, nam guꞌ pu cham dudua ni palhɨɨp, pur cham tuꞌ ɨp baꞌ sia gu koiꞌ guiꞌ nam ja tɨtkiꞌñ. Maaꞌn pɨx jix jaiꞌch guꞌ gu Dios duakam aach nach jix maat. \v 5 Jaiꞌ gu jaꞌtkam didios ja biaꞌkaꞌ am sia tuꞌ na pɨx na bha jaꞌp jix maax jix dhaam piam tuꞌ na ya jaꞌp jix jaiꞌch dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, gɇꞌgɇrkam ja ɨlhiiꞌñ am. \v 6 Guꞌ ji na guꞌ aach nach jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, bax maat ich na maaꞌn pɨx jix jaiꞌch gu Dios duakam nat jup tu duu bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch, dhiꞌr jich Gɨꞌkoraꞌ aach. Pu kaiꞌñkam pɨx yaꞌ dudua ich dhi oiꞌñgaꞌn bhaan nach dai guiꞌ pɨx buiñor jup tuiꞌñgɨdaꞌ. Gio maaꞌn pɨx jup jix jaiꞌch guch Xoiꞌkam nar jich Gɇꞌkam tuk, dhiꞌ nat bhaankam jup tu duu bɨɨx gu Dios na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch, puiꞌ na jax aach nach yaꞌ dudua. \p \v 7 Jaiꞌ dhɨt guiꞌ nam xib ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, ja bui tu daanɨt am gu didios jup duiñxim janoꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñdhat, baꞌ chakui bhaiꞌ maat am sia gu xib na jax pɨk jaꞌk jir sɨlhkam. Jaꞌp jum aaꞌ am nam dudua puiꞌ ji chuꞌt gu didios jup duiñxim, jix buam ɨlhiiꞌñdhaꞌm baꞌ nam paiꞌ dhuuk tɨi kuaꞌdaꞌ gu bakaax nam ja tɨtkiꞌñ gu jaꞌtkam, dai puiꞌ jaꞌk jum aagɨt kuaꞌdaꞌm guꞌ, uaꞌtulhdharaꞌ ɨlhiiꞌñ am. \v 8 Jax dhui na guꞌ cham tuꞌ dhiꞌ kɨꞌn jich aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ gu Dios gu jax chuꞌm koiꞌ nach kuaꞌdaꞌ. Nach guꞌ cham tuꞌ dhiꞌ kɨꞌn jir jix uꞌuañ kaꞌ noꞌch tu kuaꞌ gu tɨkiix kam koiꞌ, ni kuch cham dhiꞌ kɨꞌn jich uaꞌtulhdhidhaꞌ noꞌch cham tu kuaꞌ. \v 9 Ku guꞌ aapiꞌm na pim jɨꞌk jix bhaiꞌ bax kaapak na pim tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, jum aaꞌ na pim cham ja taagiob tu kuaꞌdaꞌ guiꞌ nam chakui bhaiꞌ kaapak buiñor guch Xoiꞌkam, sia ku pim guꞌ aapiꞌm jix maat na cham xidhuu gu jax chuꞌm koiꞌ. \v 10 Na guꞌ noꞌt jaroiꞌ maadɨt aapiꞌm na pim jix bhaiꞌ bax kaapak buiñor guch Xoiꞌkam, mu jimɨɨk paiꞌ nam tuut gu didios jup duiñxim miꞌ ba ji chu juu gu koiꞌ na miꞌ tɨkiix, noꞌ guꞌ miꞌ dhɨr jaꞌp mum nɨiꞌñ guiꞌ na cham kabaak buiñor guch Xoiꞌkam, jaiꞌ dho mummɨp ba tu jugiaꞌ. \v 11 Baꞌ sia kup aap jix maat na cham jax bua sia kup tu kuaꞌ, gu jumai puiꞌm aaꞌndaꞌ nam dudua puiꞌ ji chuꞌt gu didios jup duiñxim, miꞌ dhɨr baꞌ pu cham ka tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, sia kut guꞌ tɨi dɨɨlh guch Xoiꞌkam jix joiꞌmdak bhaan tɨ tɨɨ gam nat puiꞌ tɨi bhaankam jup muu. Aap baꞌ bar jum kuiñcha kaꞌ na maiꞌ ba gɨxiaꞌ. \v 12 Gio guꞌ aach nach bax kaapak buiñor guch Xoiꞌkam, noꞌch puꞌñi tu kuaꞌ piam tuꞌ noꞌch jax bua ja nɨiꞌñchudat guiꞌ nam cham bhaiꞌ kaapak buiñor guch Xoiꞌkam, jix buam jum aagɨt jich ñɨiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam, nach guꞌ uaꞌtulhdharaꞌ tɨr ja iabutuꞌndaꞌ gu jaꞌtkam tugiꞌñ. \v 13 Jum aaꞌ baꞌ nañ cham tuꞌ ja taagiob kuaꞌdaꞌ gu jax chuꞌm koiꞌ guiꞌ nam chakui bhaiꞌ kaapak kaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, noꞌñ guꞌx maat nam dhiꞌ kɨꞌn jum uaꞌtulhdhaꞌ. \c 9 \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo na jax jaꞌk tu jimdaꞌ gu jaroiꞌ noꞌr nobiiꞌñ guch Xoiꞌkam \p \v 1 Aañ jix maat jiñ jur am bhaan na pim bɨɨx tɨ jɨɨgiꞌñ nañ aañ jir nobiiꞌñ guch Xoiꞌkam, jix bhaaiꞌ baꞌ nañ pu tu duñiaꞌ jax ñañ jaꞌk ɨlhiiꞌñdhaꞌ nar joidham, maaxik dɨɨlh jiñ buupui kɨꞌn tɨɨ ñich guꞌ guch Xoiꞌkam. Baꞌ aapiꞌm bhaan jix maatɨꞌ nañ guiꞌ bhaankam tu juan, na pim guꞌ buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ na ñich tu jam aꞌgi. Jir jiñ maiꞌchɨk japim ɨp baꞌ aapiꞌm. \v 2 Guꞌ baꞌ noꞌm guꞌ jaiꞌ kap guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham puiꞌ ɨlhiiꞌñ nañ cham jir nobiiꞌñ guch Xoiꞌkam, cham jax bua, na pim guꞌ aapiꞌm ba xiñ maat. Dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ guꞌ na pim jɨꞌk buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam nañ maaxik jir nobiiꞌñ. \p \v 3 Baꞌ aañ jaꞌpni ja tɨtda guiꞌ nam jɨꞌk jix buam ɨlhiiꞌñ nañ jax jaꞌk tu jim: \v 4 Jix bhaaiꞌ nañ miꞌ dhɨr tu kuaꞌdaꞌ gio nañ miꞌ dhɨr tu ioꞌdaꞌ gu tuꞌ na ñich paiꞌ ba tu jua. \v 5 Siax bhaaiꞌ nañ miꞌ dhɨr maadɨt xi baidhai gu ubii guiꞌ na buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam na baꞌr jiñ bɨɨnaꞌtuꞌndaꞌ. ¿Tɨɨꞌ na baꞌ gu Peegro gio gu jaiꞌ noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, gam sia gu dɨɨlh sɨspidhiꞌñ guch Xoiꞌkam? \v 6 ¿Kaꞌ aach aa baꞌ dai gook dɨt dhi Bernabee cham jir am nam tuꞌ kɨꞌn jich palhbuiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam? \v 7 Jix maat japim guꞌ na cham jɨꞌxkat jax chuꞌm sandaaruiꞌx dɨɨlh tu namkiꞌñ gu tuꞌ na kɨꞌn duakaꞌ. Gio gu jaroiꞌ na tɨ ɨsdaꞌ gu uubas, miꞌ dhɨr gaꞌrat kɨꞌn tu kuaꞌdaꞌ. Gio gu jaroiꞌ noꞌ ja biaꞌ gu kakaasnir, miꞌ dhɨr ja suussat ioꞌdaꞌ gu biiꞌm, piam na gaꞌrat kɨꞌn tu kuaꞌdaꞌ. \v 8 Chaꞌpim jax jum aaꞌndaꞌ nañ dɨɨlh pɨx puiꞌ ɨlhdhat jup kaiꞌch, guꞌ jaꞌpji sia na puiꞌ jaꞌk tu aagix na tu uaꞌñix miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak gu Moisees. \v 9 Jaꞌpnim kaiꞌch: “Chaꞌp bulhdhatuꞌndaꞌ gu chiñiiꞌñ gu tuur nap paiꞌ dhuuk tu kaipiꞌndaꞌ gu tiriik na baꞌ jaiꞌp koꞌiidhaꞌ.” Baꞌ cham tuꞌ jaꞌp kaiꞌñkam puiꞌ jaꞌk tu aagix na baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na gu Dios jix ioꞌm jix ja joiꞌgɨꞌn gu tutuur, \v 10 guꞌ jaꞌpji aach nach jir jaꞌtkam. Na guꞌ na jɨꞌk jax tu aagix, aachiꞌ nach jir jaꞌtkam nach miꞌ puiꞌ tu daaꞌñchuꞌndaꞌ na baꞌx bhaiꞌ tuch jimdaꞌ. Gio guꞌ gu jaroiꞌ na tɨ ɨxiaꞌ gu tiriik, pu kaiꞌñkam tɨ ɨxiaꞌ na baꞌ miꞌ dhɨr maiꞌchiaꞌ ɨp gu tuꞌ na bhaan bipioꞌdaꞌ, gio gu jaroiꞌ na tu kaipgaꞌ puiꞌ ɨp. \v 11 Baꞌ puꞌñi ɨp aach nach tu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, jaꞌp ji buus na chich tɨ ɨi na chich tu jam aꞌgi. Guꞌ baꞌ na pim guꞌ aapiꞌm ba tɨ jɨɨgiꞌñ, dai na pim bach siispatgɨdaꞌ nach tuꞌ kɨꞌn duduatgɨdaꞌ, na guꞌ dhiꞌ baꞌ bar jich maiꞌchɨk kaꞌ. \v 12 Jir am ɨp dho noꞌ pim ja siispatuꞌ gu jaiꞌ na mɨt tɨi cham tu jam aꞌgi gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, dai ji na guꞌ aach pɨk jix ioꞌm jum aaꞌ na pim gammɨjɨch siispatgɨdaꞌ na chich pɨk tu jam aꞌgi, nach baꞌ dhiꞌ kɨꞌn duduatgɨdaꞌ. \p Cham jach paiꞌ dhuuk dhiꞌ bhaan tu jam aꞌgidhat sia kuch guꞌ tɨix maat, tu nakooꞌndaꞌch pɨx nam baꞌ cham maakam ɨlhdhai gu jaꞌtkam bhaiꞌ ji bhaakuꞌch bui nach naiꞌ ka tu aꞌgim gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 13 Gio guꞌx maat japim ɨp na guiꞌ nam jɨꞌk chiop tu juan, miꞌ dhɨr jum palhbuiꞌñkaꞌ am chiop nam baꞌ xiaꞌñdhidhaꞌ. Puiꞌ na jax guiꞌ nam miꞌ tu juandaꞌ nam paiꞌ ja koodat gu sasoiꞌ makgɨrxiꞌñ gu Dios, miꞌ dhɨr gu bakaax nam kuaꞌdaꞌ nam baꞌ siamri kɨꞌn duduatgɨdaꞌ. \v 14 Puꞌñi ɨp baꞌ guiꞌ nam naiꞌ tu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, Dios pɨx dɨɨlh miꞌ ja tuttuꞌ guꞌ nam baꞌ dhiꞌ bhaan tu juanat miꞌ dhɨr maiꞌchidhaꞌ gu tuꞌ nam kɨꞌn duduatgɨdaꞌ. \v 15 Guꞌ ji na guꞌ nañ jax ba kaiꞌch nach cham paiꞌ dhuuk jax jam tɨtda gu puiꞌ jaꞌk, ni sia xib kuñ cham pu kaiꞌñkam muiꞌp ba tu jam uaꞌñiꞌñ nañ jix aagɨt na pim tuꞌ bhaiꞌ xiñ joochxidhaꞌ. Jax dhui nañ guꞌ aañ dhiꞌ kɨꞌn jix bhaiꞌñ chaat nañ jir nobiiꞌñ guch Xoiꞌkam, pu dhiꞌ kɨꞌn jix bhaiꞌñ chaatɨt mukiaꞌ iñ sia kut guꞌ cham jɨꞌxkat jaroiꞌ tuꞌ kɨꞌn jiñ xiis yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. \p \v 16 Gio cham tuꞌñ dhiꞌ bhaan gɇꞌkam jiñ chaat nañ tu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, nañ guꞌx maat nat gu Dios pɨx jiñ aꞌm tɨ tɨɨgɨk jiñ chia nañ dhiꞌ bhaan tu juanaꞌ. Jaꞌp chi cham bhaiꞌ tuñ jimiaꞌ noꞌ ñich cham pu duu. \v 17 Gio guꞌ cham paiꞌ jax jiñ chɨɨꞌn gu Dios nañ tuꞌ namkiꞌ nɨɨradaꞌ miꞌ paiꞌ maaꞌn kap xi chu aꞌgai, ni kut cham paiꞌñ chɨkka noꞌñ jix aaꞌ nañ naiꞌ tu aꞌgaraꞌ kaꞌ baꞌ cham. Jaꞌpji nat jiñ joot nañ naiꞌ tu aꞌgaꞌ. \v 18 Puiꞌ baꞌ pɨx nañ jax ba kaiꞌch nañ dai dhiꞌ kɨꞌn jix bhaiꞌñ chaat kaꞌ nañ tu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam cham ji nɨɨrat gu tuꞌ nam gɨt jiñ makiaꞌ gu jaꞌtkam mu dɨr bha jaꞌk. Gio nañ jaꞌpni kaiꞌñkam jup kaiꞌch ɨp nañ cham tuꞌ bhaan jup jiñ buixdhat gu tuꞌ nañ aꞌm bipioꞌdaꞌ gɨt nañ jir nobiiꞌñ guch Xoiꞌkam. \p \v 19 Jaꞌp pɨx ji buusan baꞌ nañ jir tu ja juandam tuk gu jaꞌtkam puiꞌ pɨx cham jiñ ñamkidhat, sia kuñ guꞌ tɨi cham paiꞌ jaroiꞌr tujuandam tugiꞌñ gu maaxik. Gio guꞌ gu jaꞌtkam pɨx dɨɨlh nañ ja maiꞌchim guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhim buiñor guch Xoiꞌkam nañ tu ja aꞌgiꞌñ, cham tuꞌ na moo cham tuꞌñ aꞌm jup biꞌiim. Tɨiñ jiñ dhakooꞌñdhatuꞌ baꞌ nañ tu ja aꞌgiꞌñchuꞌ, nañ guꞌx aaꞌ nam gɨt muiꞌ tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ. \v 20 Baꞌ jaꞌpni chuꞌt jañ ja maiꞌchim: Nañ paiꞌ dhuuk ja buip tuiꞌkaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, puiꞌñ jaꞌk xi chu jimdaꞌ nam jax tu jim nam baꞌ cham jax jiñ chɨtdadaꞌ, miꞌ dhɨr jañ baꞌ bhaiꞌ ji ja maiꞌchiaꞌ nañ bhaiꞌ ji chu ja aꞌgidhaꞌ nam tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Tuꞌ kaꞌm jañ xi chɨ nɨiꞌñdhaꞌ na jɨꞌk jax tu aagix guiꞌ nat Moisees tu uaꞌnak, sia kuñ guꞌ aañ dɨɨlh cham tuꞌ miꞌ puiꞌ ka tu daaꞌñchuꞌ. \v 21 Guꞌ baꞌ noꞌñ ja buip tuꞌiiꞌ guiꞌ nam cham miꞌ puiꞌ tu daaꞌñchuꞌ na jax tu aagix guiꞌ nat Moisees tu uaꞌnak, puiꞌñ jaꞌk jup tu jimdaꞌ nam jax tu jimdaꞌ dɨɨlh, jaꞌp jañ xi dhuukat na jɨꞌk jax tu aagix nam baꞌñ kɨɨgalhdhaꞌ, sia kuñ guꞌ aañ dɨɨlh pɨx jix maat nañ miꞌ puiꞌ jim na jax jix aaꞌ gu Dios, nañ guꞌ miꞌ puiꞌ jim nat jax tu jii guch Xoiꞌkam na yaꞌ xi oilhimɨk dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. Miꞌ dhɨr baꞌ dai nañ bhaiꞌ ji chu ja aꞌgidhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ nañ baꞌ ba ja maiꞌchiaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ. \v 22 Baꞌ noꞌñ ja buip tuꞌiiꞌ ɨp guiꞌ nam chakui bhaiꞌ buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, puiꞌñ jaꞌk jup tu jimdaꞌ nañ panaas chakui bhaiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ, aañ guꞌ nañ jax dhui dhiꞌ bhaan ja palhbuidhaꞌ nam jax jaꞌk jix bhaiꞌ kaapakaꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌ puꞌñi sia paiꞌ nañ jup tuiꞌñgɨdaꞌ, nañ jax jaꞌk ja nɨiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu jimdaꞌ gu miꞌ kam, puiꞌñ jaꞌk jup ba tu jimdaꞌ nañ baꞌ bhaan ja maiꞌchiaꞌ, kat jam chi iam puꞌñi jaꞌk jaiꞌ dhɨt tɨ jɨɨꞌñdhai jimiaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 23 Bɨɨx aixim jañ gaaꞌñchuꞌ nañ jax jaꞌk ja kaichdhaꞌ dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam gu jaꞌtkam, jix joojoidhat jañ tu ja aꞌgiꞌñ, na guꞌ maaxik jir puiꞌ na jax jum kaiꞌch. Jix aaꞌ iñ guꞌ tɨi nam gɨt bɨɨx gu jaꞌtkam miꞌ puiꞌ tu dagiaꞌ na jax jum kaiꞌch, nam cham tuꞌ bɨɨx aixim tu jimdaꞌ. \p \v 24 Gio jaꞌpni ɨp na pim jax bax maat jiñ jaaduñ, nam paiꞌ dhuuk mu jaꞌp paiꞌ tɨtbiadaꞌ gu jaꞌtkam nam bapoꞌdaꞌ, cham tuꞌ bɨɨx tu maiꞌchiaꞌ am jɨꞌk nam maap boopoyaꞌ, maadɨt pɨx gu jax chuꞌm na tu maiꞌchiaꞌ jaroiꞌ nax ioꞌm jix mɨlhdhaꞌ kaꞌ. Aach baꞌ puꞌñi tɨtbiadam kɨꞌn jup ji buan nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam nach yaꞌ ka dudua dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. Jum aaꞌ baꞌ nach jix bhaiꞌ miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ nach baꞌ maiꞌchiaꞌ gu tuꞌ nar jich maiꞌchɨk kaꞌ gatuuk. \v 25 Na guꞌ guiꞌ nam bax chɨtbik kaꞌ, bɨɨpɨꞌx bhaiꞌ bam duñiaꞌ am nam jax jaꞌk tɨtbiaꞌ nam baꞌ cham buam pɨx jum buadaꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk bar bhaan kaꞌ. Gio nam paiꞌ dhuuk pɨk ba tɨtbiadaꞌ, dai dhiꞌ bhaan nam tɨtɨɨꞌñchokaꞌ nam jax jaꞌk jum buidhaꞌ nam baꞌx bhaiꞌ pu duñiidhaꞌ, nam guꞌ cham am buaꞌ noꞌm bɨɨx aixim jum aaꞌntuꞌ. Baꞌ dhiꞌ yaꞌ pɨx dhi oiꞌñgaꞌn kam nam jix maiꞌchik kaꞌ gu tuꞌ nam baꞌm dɨkooꞌñdhatgɨdaꞌ nam jix bhaiꞌ miꞌ puiꞌ xi duiñchuꞌndaꞌ, gatuuk maaꞌn na jax dɨbaaꞌ guꞌ. Aach matgɨm jaꞌpji guiꞌ nach jix maiꞌchik na cham jɨꞌxkat dɨbaaꞌ, na guꞌr jix dhaam kam. \v 26 Guiꞌ pɨx nañ jix maiꞌchim aañ nañ baꞌñ dhakooꞌñdhatuꞌ nañ tɨi gaaꞌñchuꞌ nañ jax jaꞌk jix bhaiꞌ ji buusniaꞌ buiñor gu Dios, na guꞌ dhiꞌ jaꞌp ji buusan nañ mɨlhchuꞌ. Jix maat iñ nañ cham tuꞌ tuꞌ kub pɨx tɨiñ dhakooꞌñdhatuꞌ nañ mɨlhchuꞌ, guꞌ jaꞌpjix maat iñ nañ tu maiꞌchiaꞌ gatuuk. \v 27 Miꞌñ puiꞌ tɨi xi jim na jax jaꞌk jix bhaiꞌ ji chu buusnichgɨdaꞌ nam baꞌ miꞌ puiꞌp tu daaꞌñchuꞌndaꞌ gu jaꞌtkam, xiñ chulhiiñaidhat iñ na jax aaꞌ. Na guꞌ noꞌñ aañ dɨɨlh maakam tu duiñchuꞌ, cham tuꞌ puiꞌ nañ jax ja aagiꞌñ gu jaꞌtkam, aañ pɨx dɨɨlh cham tuꞌ kɨꞌn ji biꞌyaꞌ gatuuk buiñor gu Dios. \c 10 \s Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo na cham jir am na jaroiꞌ buiñor tu daandaꞌ gu jax chuꞌm dios jup duiñxim \p \v 1 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, tɨꞌñchokat japim janoꞌ na mɨt guch bopxi kat miꞌ bubua gɇꞌ suudaiꞌ ɨraab, nam paiꞌ Bɨꞌ Suudaiꞌ tɨ tɨɨtɨꞌ bɨɨx pɨx gu jaꞌtkam, gio nat ja ii bo gu Dios tɨbaaꞌ kɨꞌn. \v 2 Dhiꞌ jaꞌp ji buus na mɨt kɨꞌn jum bopko gu tɨbaaꞌ gio gu suudaiꞌ miꞌ na mɨt paiꞌ bubua nam baꞌ miꞌ dhɨr dai gu Moisees pɨx ba kaichgɨdaꞌ. \v 3 Gio bɨɨx maap tu juu mɨt gu koiꞌ gux dhaam kam nat Dios tu ja maa. \v 4 Gio gu suudaiꞌ gux dhaam kam bɨɨx maap ii mɨt ɨp, maaꞌn aꞌaiꞌ chaꞌm dɨr bubua nam giilhim bax chanook. Baꞌ gu aꞌaiꞌ guiꞌ nat bhaan dɨr bubua gu suudaiꞌ, jir diꞌ pɨx guch Xoiꞌkam na pu ja oiꞌñ janoꞌ. \v 5 Guꞌ ji na mɨt guꞌ muiꞌ cham miꞌ puiꞌ jii guch bopxi kat nat jax tɨi ja tɨɨꞌn gu Dios nam tuiꞌñgɨdaꞌ, koi mɨt baꞌ, puiꞌ mi jaꞌp pup bɨɨt gu ja tutkuꞌ gampɨx jix chu gak kɨr. \p \v 6 Baꞌ dhiꞌ puiꞌ nat jax chum duu janoꞌ, dhiꞌch bhaan muiꞌ xich gaꞌngadaꞌ noꞌr am puiꞌ nat jax tu ja dooda guch bopxi kat. Baꞌ noꞌt guꞌx buam tu ja dooda, dho cham jach pu chuꞌt na mɨt jax jaꞌk tu jii guiꞌ, cham jir am nach bhaan jujurtɨkaꞌ gu tuꞌ na cham jir kɨɨꞌ. \v 7 Cham jir am nach ja bui tu daandaꞌ gu didios jup duiñxim, na mɨt guꞌ dhiꞌ pu chuꞌm kɨꞌn koi jaiꞌ dhɨt guch bopxi kat janoꞌ. Jaꞌpnim kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu janoꞌ kam: “Xi dharaibuk jamɨt ma tu juu gu jaꞌtkam gio na mɨt bhaiꞌ ji maik, miꞌ dhɨr jamɨt jix ioꞌm bɨɨx aixim bhaiꞌ ji chu duu na tuꞌ cham jir kɨɨꞌ.” \v 8 Sia cham jir am nach ganaiꞌ pɨx ja bɨɨm boppodaꞌ muiꞌ gu uꞌuub, jaꞌp na mɨt jax tu duu jaiꞌ dhɨt guch bopxi kat janoꞌ, koi mɨt maaꞌn ooꞌm daman baik miil gu maaꞌn tanoolh chaꞌm. \v 9 Sia cham jir am nach tuꞌ bhaan mamaiꞌchɨkdaꞌ gu Dios jaꞌp na mɨt jax tu duu ɨp jaiꞌ dhɨt janoꞌ guch bopxi kat, koi mɨt baꞌ na mɨt ja kɨɨkɨi gu kookoꞌ. \v 10 Sia cham jir am noꞌch cham tɨ jɨɨgiꞌñ nach miꞌ puiꞌ jimiaꞌ jax ña tɨich chɨtdadaꞌ gu Dios, jaꞌp na mɨt jax jup tu jii jaiꞌ dhɨt guch bopxi kat janoꞌ, ja koi baꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios guiꞌ na pu chuꞌm kɨꞌn daa na ja kooꞌndaꞌ gu jaꞌtkam. \p \v 11 Baꞌ pu kaiꞌñkam jup tu uaꞌna mɨt ɨp jaiꞌ dhɨt guch bopxi kat janoꞌ kam nach baꞌ puꞌñi bhaan jix mat kaꞌ na tuꞌ cham jir kɨɨꞌ aach nach yammɨ bar kukgaꞌn kaꞌ pɨx baꞌ. Nach guꞌ dhiꞌ bhaan baꞌ bax maat na mɨt tuꞌ bhaan cham am buak dhiꞌ kɨꞌn koi jaiꞌ dhɨt guch bopxi kat nach baꞌ aach cham puiꞌp tu jimdaꞌ. \v 12 Baꞌ aapiꞌm na pim ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, noꞌ pim jix maat na pim miꞌ puiꞌ jiim na jax jix aaꞌ, maaꞌn dho na pim jax miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ, xi chɨ nɨidhat japim na pim cham tuꞌ bhaan gai suulhgiaꞌ. \v 13 Gio guꞌ aapiꞌm na pim ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, cham jɨꞌxkat jaꞌxbuiꞌ bhaan tu jam maiꞌchiaꞌ na pim jɨꞌx cham nakooꞌndaꞌ, aagix pɨx na pim jɨꞌx jix ñakooꞌ jam tutkuꞌ bhaan. Jam palhbuiꞌñchuꞌ guꞌ gu Dios na pim jaroiꞌ soiꞌm ɨlhdhat buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ, guiꞌ jam guꞌnguxdhaꞌ jam tutkuꞌ bhaan na pim baꞌ nakgaꞌ gu tuꞌ na bhaan tu jam maiꞌchiaꞌ. Maaꞌn baꞌ na pim jax buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam na xi chu jam maiꞌchɨi. \p \v 14 Puiꞌ kuñ baꞌp jam tɨtda aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan na pim cham tuꞌ ka ja daandaꞌ gu jaꞌppɨx didios jup duiñxim. \v 15 Jix maat iñ na pim aapiꞌm jix maatɨt jiñ kɇɇñ jaaduñ nañ jɨꞌk jax jam tɨtda, na pim guꞌ aapiꞌm jir jix chu mamatdagɨm. \v 16 Nach paiꞌ dhuuk maap jich jumpadai xi taxchaabgidhai gu Dios tu iꞌyaꞌ gu biiñ ɨꞌlhich bapaas taꞌm nach bhaan tɨꞌñchoꞌ guch Xoiꞌkam janoꞌ nat paiꞌ dhuuk jup tu ii ja bɨɨm gu noonbiꞌñ, bɨɨx maaꞌn nach jax chuꞌm iꞌyaꞌ, na guꞌ dhiꞌ bhaan jum uaꞌrgidhaꞌ gu ɨꞌraꞌn guch Xoiꞌkam. Gio nach paiꞌ dhuuk taꞌtak jich jaixdhai tu jugiaꞌ gu paan gakdhiꞌñchix kam, puiꞌ maaꞌn nach jax pɨx bɨɨx jup jugiaꞌ, na guꞌ dhiꞌ bhaan jup jum uaꞌrgiꞌñ gu tukgaꞌn guch Xoiꞌkam. Bɨɨx baꞌ maaꞌn nach jax chuꞌm jugiaꞌ gio nach tu iꞌyaꞌ nach paiꞌ dhuuk puꞌñi soiꞌch ɨlhdhat maap jich jumpadaꞌ nach bhaan tɨꞌñchoꞌ guch Xoiꞌkam. \v 17 Baꞌ maaꞌn pɨx gu paan jach aꞌlhich jaisat kuaꞌ bɨɨx dhɨt sia kuch jax jir muiꞌ, nach guꞌ bɨɨx maap dai guch Xoiꞌkam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ. Na guꞌ puꞌñi baꞌr jum duukam kat kuaꞌdaꞌ ich gu paan na bhaan jum uaꞌrgiꞌñ na dhiꞌr bakxigaꞌn guch Xoiꞌkam nach jaroiꞌ buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ bɨɨx dhɨt, dhiꞌ baꞌ bhaan jix maatɨꞌ nach bɨɨx dhɨt maaꞌn tuukuꞌp duuk bɨɨmaꞌn. \p \v 18 Gio jaꞌpni ɨp, na pim jax jix maat nam tu buadaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, nam xi makgɨrxidhai gu Dios gu bakaax, dɨɨlh jam ba jugiaꞌ gatuuk. Dhiꞌ baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam buiñor jup tuiꞌdhiꞌ gu Dios, nam guꞌ maap tu kuaꞌdaꞌ gu bakaax. \v 19 Baꞌ dhiꞌ cham tuꞌñ jaꞌp kaiꞌñkam jup kaiꞌch nam gu didios jup duiñxim tuꞌx bhaaiꞌ, ni kuñ cham tuꞌ jaꞌp kaiꞌñkam jup kaiꞌch na gu bakaax nam ja tɨtkiꞌñdhaꞌ dhi didios jum tɨɨtgɨdam jix ioꞌm jir jix kɨɨꞌ kaꞌ, cham tuꞌ puiꞌ na gu jaꞌppɨx bakaax. \v 20 Guꞌ jaꞌkbuiꞌ kat ji nañ jaꞌpni kaiꞌñkam jup kaiꞌch na guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, gu jajoꞌk nam tu ja tɨtkiꞌñdhaꞌ nam paiꞌ dhuuk tu ja tɨtkiꞌñdhaꞌ, cham tuꞌ gu ja didios tuk, guꞌ ji nam guꞌ guiꞌ cham mat kaꞌ. Puiꞌ kuñ baꞌ aañ cham aaꞌ na pim kuaꞌdaꞌ gu tuꞌ nam ja tɨtkiꞌñdhaꞌ, na pim gu jajoꞌk pɨx ja bɨɨm tu kuaꞌdaꞌ. \v 21 Cham jir am guꞌ na pim bhaan tu ioꞌdaꞌ gu bapaas gaꞌn guch Xoiꞌkam gio bhaan gu ja bapaas gu jajoꞌk. Ni ku cham jir am na pim maap jum jumpadat kuaꞌ gu paan na pim bhaan tɨtɨɨꞌñcho guch Xoiꞌkam gio noꞌ pim jimmɨ mu jaꞌp nam paiꞌp jum jumpadat ja daan gu jajoꞌk guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 22 ¿Kaꞌ pim ji guꞌx aaꞌ aa na bhaamuꞌch bui gu Dios? Jix maat ich guꞌ nach pur cham tuꞌ buiñor, jich chulhiiñchudaꞌ baꞌ paiꞌ na duuk ɨlhiiꞌñdhaꞌ noꞌch tuꞌ bhaan cham am buatuꞌ. \s Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo na cham tuꞌ bɨɨx jir joidham gu tuꞌ nach jax buadaꞌ \p \v 23 Noꞌ pim jaiꞌ dhɨt jax kaiꞌch: “Xib bɨɨx aixim jix bhaaiꞌ nach pu tu duñiaꞌ nach jax ɨlhiiꞌñ nar joidham, nach guꞌ buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam.” Jir puiꞌ dho tɨi, dai pɨx ji na guꞌ cham tuꞌ bɨɨx jir am nach pu tu buadaꞌ nach jɨꞌk tuꞌ ɨlhiiꞌñdhaꞌ nar joidham panaas, nam guꞌ cham tuꞌ bɨɨx puiꞌp ɨlhiiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham guiꞌ nam chakuix ioꞌm jix kaapak nam tɨ jɨɨgiꞌñ. Cham tuꞌ bɨɨx kɨꞌn ja palhbuiꞌñkaꞌ baꞌ gu tuꞌ nach jax buadaꞌ nam jax jaꞌk jix ioꞌm kɨꞌn kaapakaidhaꞌ. \v 24 Jum aaꞌ guꞌ nach ja palhbuiꞌñchuꞌndaꞌ guiꞌ nam puꞌñi kax mamoik nam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, cham tuꞌ nach kuupɨt pu tu buidhaꞌ jax ñach ɨlhdhidhaꞌ aach nach bax kaapak nach tɨ jɨɨgiꞌñ. \p \v 25 Jix bhaaiꞌ dho na pim sabaꞌdai jugiaꞌ gu bakaax mu jaꞌp na tum gaꞌra, dai na pim cham tɨ tɨkkat ni na pim puiꞌ jim aagɨt noꞌ tɨkiix kaat kaꞌ baꞌ cham. \v 26 Jix maat ich guꞌ na Dios pɨx jup jir duñiiꞌñ gu bakaax, bɨɨx jir tu guiꞌ gaꞌn guiꞌ na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. \p \v 27 Gio noꞌt jaroiꞌ jam baidhak na pim tu koiꞌpoꞌ kiaꞌmiꞌñ sia ku guꞌ cham tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, aapiꞌm cham jax ji chɨꞌji xi chu jugai jax chuꞌm koiꞌ nam jam bhiidhaꞌ, chaꞌpim jax jum aagɨt noꞌr am na pim jugiaꞌ kaꞌ baꞌ cham. \v 28 Jɨɨꞌ ji noꞌt guꞌ jax dhuukat jax jam tɨɨꞌn na tɨkdhix kat ja bui gu didios na baꞌ cham jir am na pim jugiaꞌ, na pim baꞌ cham dhiꞌ bhaan gammɨjɨ pup jix buam jum aaꞌndaꞌ. \v 29 Guiꞌñ jup ja tɨtdat jup kaiꞌch nam kax mamoik nam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, cham tuꞌ aapiꞌm na pim bax kaapak. Na guꞌ sia ku pim jaiꞌ dhɨt cham jax ɨlhiiꞌñ gu bakaax guiꞌ nam didios jup duiñxim ja tɨtkiꞌñ, cham mat kaꞌ pim noꞌ jaiꞌp jam bɨɨm jiim am guiꞌ nam chakui bhaiꞌ kaapak kaꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Puiꞌ baꞌ pɨx jix bhaiꞌ na pim pu cham kuaꞌdaꞌ noꞌm ba jam aagiꞌñ na tɨkiix kat gu tuꞌ nam jam bhiidhaꞌ noꞌm ba tu jam onbagiꞌñ. \p Cham jir am dho tɨi sia aañ jiñ bui na moo cham jup bhaaiꞌ nañ jugiaꞌ gu tuꞌ na xiñ ñɨiꞌñ pɨx gu jumai nax buam ɨlhdhaꞌ. \v 30 Na guꞌ noꞌñ aañ taxchaabgidhat gu Dios kuaꞌ gu tuꞌ, ¿jax ku baꞌx buam jum aagɨt jup jiñ ñɨiꞌñdhaꞌ gu jumai? \v 31 Jum aaꞌ dho baꞌ na pim bɨɨpɨꞌ xim gaꞌngadaꞌ na pim jax jaꞌk jix bhaiꞌ ji bubuakidhaꞌ ja bui guiꞌ nam chakui bhaiꞌ kaapak kaꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Bɨɨpɨꞌ pim xim gaꞌngadaꞌ gu tuꞌ na pim ba ji jugiaꞌ, piam gu tuꞌ na pim ba ji iꞌyaꞌ, gam bɨɨx aixim tuꞌ na pim jax buadaꞌ, na pim guꞌ puꞌñi jaꞌk baꞌ bɨɨx maap jix bhaiꞌ ji bubuakidhaꞌ buiñor gu Dios guiꞌ nar Gɇꞌkam. \v 32 Piam puiꞌ na jax guiꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam noꞌm jam nɨiꞌñ gu tuꞌ noꞌ pimɨt jax ba ji dhuu, noꞌ pim jix maat nam buam ɨlhdhaꞌ, chaꞌpim pu buadaꞌ. Sia ja bui guiꞌ nam cham jir Israel kam, gam sia ja bui guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam nañ jax ba kaiꞌch. Bɨɨx sia jaroiꞌ na pɨx noꞌ pim jix maat nam jix buam ɨlhdhaꞌ gu tuꞌ na pim jax bax dhuñiik kaꞌ, chaꞌpim pu buadaꞌ. \v 33 Na guꞌ aañ gu tuꞌ nañ jax buadaꞌ, bɨɨpɨꞌñ jix bhaiꞌ xiñ gaꞌngadaꞌ noꞌ moox bhaiꞌ ji buusniaꞌ ja bui gu jaiꞌ piam ku guꞌ cham, nañ guꞌx aaꞌ nam puiꞌ buiñor jup jimiaꞌ guch Xoiꞌkam, sia kuñ guꞌ aañ tɨix maat na pur cham tuꞌ sia tuꞌ na pɨx. \c 11 \p \v 1 Puiꞌ pim jaꞌk tu duiñchuꞌndaꞌ na pim jax jiñ ñɨiꞌñ aañ nañ tu duiñchuꞌ, nañ guꞌ aañ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk puiꞌ pɨx jup tu duiñchuꞌ nat jax jaꞌk tu jii guch Xoiꞌkam janoꞌ na yaꞌ xi oilhimɨk. \s Gu Paablo na bhaan ba tu aꞌgaꞌ nam jax jaꞌk tu jimdaꞌ gu uꞌuub \p \v 2 Ku guꞌ aañ jix bhaiꞌñ chaat ji na pim gammɨjɨñ chɨꞌñchot miꞌ puiꞌ jiim nañ jax jam aagiꞌñ. \v 3 Baꞌ jaꞌp jañ jup xi jam aaꞌñdham na pim gɨt baꞌ miꞌ puiꞌp xi jimɨi: Puiꞌ nach jax tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ aach guch Xoiꞌkam nach jir chichioꞌñ, puꞌñip jum aaꞌ nam tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñdhaꞌ gu uꞌuub gu ja bɨpnaꞌ. Guch Xoiꞌkam puiꞌ tuꞌ kaꞌm jup nɨiꞌñ guꞌ gu Dios. \v 4 Puiꞌ ku baꞌ gu chioꞌñ noꞌ tuꞌ kɨꞌn iiñat gu maꞌooꞌn tu daan piam noꞌ bhaankam gu Dios ja aagiꞌñ gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na jax jaꞌk jix aaꞌ, dhiꞌ jaꞌp kaiꞌñkam puiꞌm duukaꞌ na cham tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam. \v 5 Guꞌ baꞌ gu ubii noꞌ cham jup iiñat gu maꞌooꞌn tu daan buiñor gu Dios piam noꞌ puiꞌ bhaankam jup tu aꞌga, dhiꞌ jaꞌp kaiꞌñkam puiꞌm duukaꞌ ɨp na cham tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñdhaꞌ gu chioꞌñ guiꞌ nar bɨngaꞌn kaꞌ. Jaꞌp pɨx ji buusandaꞌ guꞌ nax dhaapkam jiikix kaꞌ gu maꞌooꞌn noꞌ cham iiñ. \v 6 Baꞌ noꞌ guꞌ gu jax chuꞌm ubii cham joiꞌñ na iiñkaꞌ gu maꞌooꞌn na paiꞌ dhuuk puꞌñi tu daandaꞌ buiñor gu Dios, jix dhaapkam dho xim jiikai noꞌ cham xiꞌɨr gu puiꞌ jaꞌk. Piam noꞌ guꞌx xiꞌɨr, xim iiñat do. \v 7 Gu chioꞌñ cham jir am na iiñkaꞌ gu maꞌooꞌn, nat guꞌ gu Dios pu chuꞌm jup duu na jax chuꞌm dɨɨlh na baꞌ tuꞌ kaꞌm nɨidhat buiñor tu daandaꞌ. Baꞌ gu ubii noꞌm iiñ, dhiꞌ bhaan jup jix maatɨꞌ kaꞌ na tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu chioꞌñ guiꞌ nar bɨngaꞌn kaꞌ. \v 8 Nat guꞌ gu Dios cham tuꞌ gu bakxigaꞌn gu ubii alhiꞌch ɨɨkdhak jup duu gu chioꞌñ, guꞌ jaꞌpji gu chioꞌñ nat alhiꞌch ɨɨkdhak jup duu gu ubii. \v 9 Gio cham tuꞌ gu ubii nat bɨɨpɨꞌ jaiꞌchdhɨr nat baꞌp ba jaiꞌchdhɨr gu chioꞌñ, guꞌ jaꞌpji gu chioꞌñ nat bɨɨpɨꞌ jaiꞌchdhɨr nat baꞌp ba jaiꞌchdhɨr gu ubii na baꞌ bar bɨngaꞌn kaꞌ. \v 10 Puꞌñi pɨx kaiꞌñkam baꞌm aaꞌ na gu ubii xi iiñat gu maꞌooꞌn na paiꞌ dhuuk puꞌñi tu daandaꞌ, gio na baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñ gu noonbiꞌñ gu Dios. \v 11 Guꞌ ji na guꞌ xib nach ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, maaꞌn nach jax pɨx jich ɨlhiiꞌñdhaꞌ bɨɨx. Nach guꞌx maat na cham jɨꞌxdhat jaiꞌchdhɨlhiaꞌ gu ubii noꞌ cham jaiꞌch gu chioꞌñ, ni gu chioꞌñ ku cham jɨꞌxdhaꞌ jaiꞌchdhɨlhiaꞌ noꞌ cham jaiꞌch gu ubii. \v 12 Na guꞌ sia kut gu Dios jup duu gu bɨɨpɨꞌ kam ubii bhaan dɨr guiꞌ nat puiꞌ bɨɨpɨꞌp duu ɨp gu chioꞌñ, xib bɨɨx gu chichioꞌñ nam jɨꞌk jix jaiꞌch bhaan dɨr maaxir jamɨt gu uꞌuub. Maaꞌn baꞌ nam jir jɨꞌx pɨx gu ubii gio gu chioꞌñ, gam sia bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn giox dhaam jaꞌk, na guꞌ Dios pɨx jup jir tu duñiiꞌñ bɨɨx. \p \v 13 Dɨɨlh japim baꞌ xim gaꞌngadaꞌ noꞌr am na gu ubii tu daandaꞌ buiñor gu Dios puiꞌ cham jim iiñat piam ku guꞌ cham. \v 14 Na guꞌ maaxik yaꞌ nach jax jaꞌk tu jim xib, jix xiꞌɨraam tuiꞌkaꞌ gu chioꞌñ noꞌt xi chɨꞌtbilh gu kuupaꞌn, \v 15 guꞌ gu ubii cham, sia kur tɇꞌtɇb gu kuupaꞌn, nat guꞌ maaxik pu puiꞌ jaꞌk ya doꞌñcho gu Dios na baꞌ kɨꞌn iiñkaꞌ gu maꞌooꞌn. \v 16 Guꞌ baꞌ noꞌ guꞌ jaroiꞌ maadɨt cham maat na jax pɨk jaꞌk xi dhuñiaꞌ dhiꞌ nañ jax kaiꞌch, noꞌ guꞌ dai nat bhaan pɨx ba ji ñiokbo, aañ yaꞌ dɨr pu tɨtda nach daipuꞌ puꞌñi jaꞌk jix maat nar joidham, cham jach jax chuꞌm jumaix maat. Sia jaiꞌ kap guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, daipuꞌ puꞌñi jaꞌk jix maat am nar joidham. \s Na bhaan ba tu aꞌgaꞌ gu Paablo janoꞌ nat paiꞌ dhuuk tu juu guch Xoiꞌkam jurnɨk kam bhaan Paaskua taꞌm \p \v 17 Dai jaꞌp tuꞌm kɨꞌn jañ cham tuꞌx bhaiꞌñ chaat jam bui, panaas na pim paiꞌ dhuuk tɨi maap jum jumpaꞌndaꞌ, cham bhaiꞌ jam iaꞌdhiꞌñ, cham tuꞌ na pim dhiꞌ kɨꞌn kaapakaim na pim tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 18 Bɨɨpɨꞌñ jaꞌpni muiꞌ ji kɨɨsaꞌ nañ tu jam aꞌgidhaꞌ: Jup jiñ chɨtda am na sap na pim paiꞌ dhuuk tɨi maap bam jumpadaꞌ, cham tuꞌ maap maaꞌn ñiꞌook jup duukaꞌ pim, jɨꞌk sap maap jaꞌp jaꞌk jumpax kaꞌ pim gio jaiꞌ jaꞌp jaꞌk ɨp, jix bhaak kaꞌ pim sap puiꞌ ji chuꞌt. Pɨx am tɨ jɨɨgiꞌñ iñ baꞌ aañ na pim sɨlhkam puiꞌm bua. \v 19 Gio guꞌ maaxik jup jum aagɨt na pim puꞌñim jɨꞌdɨlhkadaꞌ na pim baꞌ bhaan matgilhiaꞌ na pim jir jaroiꞌ dhaꞌ guiꞌ na pim tuꞌ sɨlhkam kaichuꞌ guch Xoiꞌkam. \v 20 Jaꞌp tɇ kɇɇ iñ guꞌ na pim dhiꞌ kɨꞌn cham maaꞌn ñiꞌook kap duuk na pim jaiꞌ dhɨt cham puiꞌ ka duiñchuꞌ na jax jaꞌk jum aaꞌ na pim tu kuaꞌdaꞌ gu jurnɨk kam, na pim bhaan tɨtɨɨꞌñchodaꞌ guch Xoiꞌkam janoꞌ nat tu juu jurnɨk kam bhaan Paaskua taꞌm. \v 21 Jaiꞌ sap bɨɨpɨꞌ ba tu koiꞌchgɨdaꞌ pim sia kut chakuim ai na paiꞌ dhuuk tu daaxix kaꞌ na pim bɨɨx maap tu jugiaꞌ, gam sap jaiꞌ bax maik kaꞌ pim. Bhaiꞌ sap xi ja nɨidhat japim gu jaiꞌ nam jix bhiogɨt mi jaꞌp jup darkaꞌ nam tɨi tɨ nɨɨrdaꞌ nam aayaꞌ na paiꞌ dhuuk pɨk tu daaxix kaꞌ. \v 22 ¿Kux cham tu oiꞌdhaꞌ pim aa na pim mu pu xi chu jugai noꞌ pim puiꞌx bhioꞌ gio na pim mu pu xi ioꞌji gu tuꞌ na pim jix ñaa ku pim baꞌ mummɨp bam xiꞌɨrappuidhaꞌ na paiꞌm aaꞌndaꞌ na pim soiꞌm ɨlhdhat tu jugiaꞌ gio na pim tu iꞌyaꞌ? Jaꞌp japim moo cham tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñ. Jaꞌp jum aaꞌ pim nañ jix bhaiꞌñ chaat jam bui puiꞌ na pim jax jum bua. \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo nat jax jaꞌk tu juu guch Xoiꞌkam jurnɨk kam bhaan Paaskua taꞌm \r (Mt. 26:26‑29; Mr. 14:22‑25; Lk. 22:14‑20) \p \v 23 Puiꞌ ñich jaꞌk jam aaꞌñ guꞌ nañ jax jaꞌk jix maat nat tu juu guch Xoiꞌkam jurnɨk kam bhaan Paaskua taꞌm, palhɨɨp iam bɨɨpɨꞌ dɨr nat baꞌ moo ba iattulh maadɨt gu nobiiꞌñ. Jaꞌpni jaꞌk tu duu: Bɨɨpɨꞌ xi dhaagɨk gu paan \v 24 xi chu taxchaabgidhak buiñor gu Dios nat baꞌ taꞌtak jaisak muiꞌ xi ja maa gu noonbiꞌñ jup xi ja tɨɨdak: “Dhiꞌñir jiñ chuukuꞌ na ba tu maakix nam muꞌaaꞌ na baꞌ aapiꞌm jix bhaiꞌ tu jam jimiaꞌ. Puiꞌ pim tu buadaꞌ na pim baꞌ bhaan jiñ chɨꞌñchokaꞌ.” \v 25 Baꞌ na mɨt xi jugaak gu paan, guch Xoiꞌkam jup xi dhaagɨk maaꞌn gu alhiꞌch jaꞌaa na mi jim gu biiñ guiꞌ na uubas kɨꞌn jup duñiix jup ja tɨtda gu noonbiꞌñ: “Dhiꞌñi biiñ jir jiñ ɨꞌɨɨr na kɨꞌn bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na xib dɨr maakam ba tu aagix kaꞌ jam bui. Puiꞌ pim jup tu buadaꞌ na pim baꞌ bhaan jiñ chɨꞌñchokaꞌ.” \v 26 Puiꞌ ku baꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, na pim paiꞌ dhuuk tu kuaꞌdaꞌ soiꞌm ɨlhdhat gu paan jurnɨk kam gio na pim tu ioꞌdaꞌ gu biiñ alhiꞌch jaꞌaa taꞌm, ja aaꞌñdhat jup jum buadaꞌ pim gu jaꞌtkam nat jax kaiꞌñkam muu guch Xoiꞌkam. Gammɨjɨ pim puiꞌ pu tu buadaꞌ janoꞌ juugɨt na paiꞌ dhuuk gio bhaiꞌp jimdaꞌ guch Xoiꞌkam. \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo na jax jaꞌk jum aaꞌ nam tuꞌt tu kuaꞌdaꞌ nam paiꞌ dhuuk bhaan tɨꞌñchokaꞌ guch Xoiꞌkam \p \v 27 Gu jaroiꞌ baꞌ na puꞌñi cham miꞌ puiꞌ duiñchugɨt tu kuaꞌdaꞌ gu paan gio na tu ioꞌdaꞌ gu biiñ nat jax jaꞌk duu dɨɨlh guch Xoiꞌkam janoꞌ nat paiꞌ dhuuk tu juu jurnɨk kam bhaan Paaskua taꞌm, dhiꞌm uaꞌtulhdhidhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, na guꞌ nañ jax ba kaiꞌch na dhiꞌ pɨx bhaan jum uaꞌrgiꞌñdhaꞌ gu tukgaꞌn gio gu ɨꞌraꞌn. \v 28 Jaꞌpni jaꞌk jum aaꞌ na pim tuꞌt tu kuaꞌdaꞌ gio na pim tu ioꞌdaꞌ: Bɨɨpɨꞌ pim xi chɨꞌñchoi na pim jax kaiꞌñkam jugiaꞌ gu paan gio na pim jax kaiꞌñkam iꞌyaꞌ gu biiñ, na pim paiꞌx bhaiꞌ xi chɨꞌñchoꞌ na jax jir jum duukam kaꞌ na pim baꞌ ba jugiaꞌ gio na pim iꞌyaꞌ. \v 29 Na guꞌ tulhiiñchudaꞌ gu Dios gu jaroiꞌ noꞌ jaꞌp pɨx kuaꞌ gu paan gio gu biiñ noꞌ jaꞌp pɨx ioꞌ cham jum matdaꞌ ɨr. Jum aaꞌ na bɨɨpɨꞌx mat kaꞌ na gu paan bhaan jum uaꞌrgidhaꞌ gu tukgaꞌn guch Xoiꞌkam gio gu biiñ na bhaan jup jum uaꞌrgidhaꞌ gu ɨꞌraꞌn. \v 30 Dhiꞌ pu kaiꞌñkam muiꞌx kakoꞌk japim jam tutkuꞌ bhaan na pim puꞌñi cham miꞌ puiꞌ duiñchugɨt tu kuaꞌdaꞌ gio na pim tu ioꞌdaꞌ jurnɨk kam na pim tɨi bhaan tɨꞌñchokaꞌ gɨt guch Xoiꞌkam, jaiꞌ ba koꞌiix am. \v 31 Na guꞌ noꞌch jix bhaiꞌx maat nach jax kaiꞌñkam jugiaꞌ gu paan gio gu biiñ nach kaiꞌñkam iꞌyaꞌ, cham tuꞌch chulhiiñchuꞌndaꞌ gu Dios. \v 32 Pu kaiꞌñkam jich chulhiiñchuꞌndaꞌ guꞌ gu Dios na bhaan tɨich aagiꞌñdhaꞌ nach tuꞌ bhaan cham am buaꞌtgɨdaꞌ, kat jach chi baꞌ maatɨi miꞌ dhɨr cham puiꞌ ka tuiꞌñgɨdaꞌ. Tɨix aaꞌ guꞌ gu Dios na gɨt nim maaꞌn ku mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jim tulhiiñdhaꞌ, miꞌ nam paiꞌ jaꞌk bhɨɨyaꞌ guiꞌ nam cham tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \p \v 33 Baꞌ aañ xib jaꞌpni jam tɨtda aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan: Xim nɨnɨɨrat japim na pim paiꞌ dhuuk puꞌñi maap ba ji chu jugiaꞌ jurnɨk kam na pim bhaan tɨꞌñchoꞌ guch Xoiꞌkam, na pim paiꞌ bɨɨx miꞌ xi aayaꞌ paiꞌ na pim jum jumpadaꞌ na pim baꞌ maap bhaiꞌ ji chu jugiaꞌ gu paan gio gu biiñ na pim tu iꞌyaꞌ. \v 34 Pu xi chu jugai pim jam kiꞌaam jaiꞌ dhɨt noꞌ pim jix bhioꞌ na pim baꞌ cham jix bhiogɨt mu jiimdaꞌ paiꞌ na pim tu jugiaꞌ, na guꞌx bhaiꞌm aaꞌ gio soiꞌm ɨlhdhat na pim tu jugiaꞌ na baꞌ gu Dios cham ka jam tulhiiñchuꞌnkaꞌ. Baꞌ gu jaiꞌ na pim jiñ chɨkka na jax jaꞌk jix bhaiꞌ na pim tu duñiaꞌ, janoꞌñ jam aagiꞌñdhaꞌ nañ paiꞌ dhuuk dɨɨlh mu jim. \c 12 \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo na bɨɨx aixim tuꞌm tu maak gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ \p \v 1 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, aañ jix aaꞌ na pim jix mat kaꞌ na bɨɨx aixim tuꞌm tu maak gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ gu tuꞌ na pim jix aaꞌndaꞌ nar jam aꞌmkam kaꞌ na pim baꞌ dhiꞌ bhaan tu juanaꞌ bhaankam gu Dios. \p \v 2 Janoꞌ na pim chakui tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor guch Xoiꞌkam, bɨɨx aixim bhaan jum uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ pim, ja daandaꞌ pim gu didios jup duiñxim nam pu cham tɇ kɇɇ ni jɨꞌx ni nam pu cham tu ñiok. \v 3 Guꞌ baꞌ xib na pim ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, jam aꞌm bap tuiꞌdhiꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. Dhiꞌ baꞌ puiꞌ jam jurtuꞌnkaꞌ na pim cham bhaamut ka aaꞌndaꞌ guch Xoiꞌkam, puiꞌ pɨx jaꞌk ba jam jurtuꞌn nar jam gɇꞌkam tuk, na guꞌ bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \p \v 4 Jɨꞌk nam miꞌ paiꞌ tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, bɨɨx aixim tuꞌm jir ja aꞌmkam kaꞌ gu tuꞌ nam jax dhuñiaꞌ, guꞌ ji na guꞌ maaꞌn pɨx gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na bɨɨx aixim tuꞌm tu maak. \v 5 Gio gu tuꞌ nam bɨɨx aixim bhaan ba tu juandaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn, jir maadaꞌn pɨx guch Xoiꞌkam nam jaroiꞌ bhaankam tu juandaꞌ. \v 6 Gio gu Dios bɨɨx aixim tuꞌm bhaan jup jich aagiꞌñdhaꞌ na bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ, tɨi maaꞌn pɨx jix jaiꞌch gu Dios guiꞌ na puꞌñi bɨxchuꞌ bhaan jum uaꞌrgiꞌñ, na guꞌ maaxik bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ. \v 7 Bɨɨx jɨꞌmaꞌn jich makiaꞌ baꞌ gu Dios gu tuꞌ na bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nach aꞌm tajaañix gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nach baꞌ dhiꞌ kɨꞌn maap jich guꞌnguxdhidhaꞌ. \v 8 Jaiꞌ dhɨt guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ ja maak gu matdaꞌ nam baꞌ bɨɨx aixim jix chu maatɨt ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ, jaiꞌ baꞌ jup ja maak gu matdaꞌ nam baꞌx ioꞌm tuukab jaꞌk xim gaꞌngat jup ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ. \v 9 Jaiꞌ baꞌp ja maak nam jax jaꞌk jix ioꞌm tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, gio jaiꞌp ja maak ɨp nam jax jaꞌk ja duduadhiꞌñdhaꞌ gux kakoꞌkkam. \v 10 Gio jaiꞌp ja maak na jax jaꞌk bɨxchuꞌx bhaaiꞌn kaꞌ nam pu tu buadaꞌ nam tuꞌ cham paiꞌ dhuuk pu chuꞌm nɨiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam, gio jaiꞌ ja maak ɨp nam jix ooꞌ ñiokdaꞌ nam paiꞌ dhuuk bhaankam tu aꞌgadaꞌ gu Dios. Gio jaiꞌ ja maak ɨp nam ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ nam jax jaꞌk tu jimdaꞌ noꞌ sɨlhkam jix Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios ja aꞌm jup tuiꞌdhiꞌ, gio jaiꞌ ɨp guiꞌ na ja maak nam ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ nam jax jaꞌk tu jimdaꞌ noꞌ cham ja aꞌm jup tuiꞌdhiꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios. Jaiꞌ baꞌ na ja maak nax bhaaiꞌn kaꞌ nam jumai ñiꞌook kɨꞌn daandaꞌ, jaiꞌ am ɨp baꞌ guiꞌ na ja maak nam jix maatɨt kɇɇkɇꞌ puꞌñi gu jaiꞌ ñiiñioꞌk. \v 11 Baꞌ daipuꞌ maaꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na tu maak bɨɨx dhiꞌ, gio dɨɨlh ɨp gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na makiaꞌ jaroiꞌ na ɨlhiiꞌñdhaꞌ guiꞌ na jax chuꞌm bar aꞌmkamuꞌn kaꞌ baꞌ na pu tu duñiaꞌ. \s Na puiꞌ ba ja tɨɨdaꞌ gu Paablo nam maaꞌn tuukuꞌp duuk nam jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam \p \v 12 Bɨɨx nach jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, jaꞌp ji buusan nach jir maaꞌn maaꞌnkam pɨx. Na guꞌ maaxik gu tuukuꞌ nach jax bax maat, sia ku muiꞌ tu tuttuidhix guiꞌ na kɨꞌn tu juan, bɨɨx maaꞌn tuukuꞌp tuꞌiiꞌ. Puꞌñi baꞌp tuꞌiiꞌ ich buiñor guch Xoiꞌkam nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ. \v 13 Na guꞌ jaiꞌ dhɨt guiꞌ nam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam jir Israel kam jaꞌtkam am, jaiꞌ baꞌ cham. Gio jaiꞌ dhɨt jir tujuandam am puiꞌ cham ji ja namkidhat, jaiꞌ baꞌ cham ɨp. Guꞌ ji na chich guꞌ maaꞌn maaꞌnkam pɨx jup jich dhuu janoꞌ nat paiꞌ dhuuk jich aꞌm jum tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn. Maaꞌn pɨx guꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nat jich chajaañ gu Dios, jaꞌp ji buus nat kɨꞌn jich bopko. \p \v 14 Baꞌ puiꞌ nañ jax ba kaiꞌch, guch chutkuꞌ muiꞌ tu tuttuidhix nach kɨꞌn tu juan, cham tuꞌr maadaꞌn pɨx. Bɨɨx jɨꞌmaꞌn aagix ɨp nam tuꞌ jax buadaꞌ. \v 15 Noꞌm guꞌ tu ñiokdaꞌ gɨt dhich chooton, baꞌ jax kaiꞌch maadɨt: “Aañ cham tuꞌ bhaan bipioꞌ dhi tuukuꞌ, nañ guꞌ cham tuꞌr nobiiꞌñ.” Baꞌ dhiꞌ cham tuꞌ na moop jir puiꞌ kaꞌ sia ku puiꞌ kaiꞌch, na guꞌ dhiꞌ pɨx tuukuꞌ bhaan tu daagich jup kaiꞌchdhaꞌ na jax chuꞌm bhaan tu daaꞌnkaꞌ gu nob na aaꞌndaꞌ. \v 16 Piam kum guꞌ guch ñaanak tu ñiokdaꞌ gɨt, baꞌ jax kaiꞌch maadɨt: “Aañ cham tuꞌ bhaan bipioꞌ dhi tuukuꞌ, nañ guꞌ cham tuꞌr buiꞌñ.” Sia cham tuꞌ na moo puiꞌp ba tu tuiꞌñgɨdaꞌ, na guꞌ dhiꞌ pɨx tuukuꞌ bhaan jup darkaꞌ gu buupui na jax chuꞌm kaꞌm bhaan tu daaꞌnkaꞌ dɨɨlh. \v 17 Gio guꞌ noꞌ daich bui kaꞌ gɨt bɨɨx na jɨꞌx jir jich chuukuꞌ, cham tɇ kɇɇkɇꞌch gɨt. Gio noꞌ guꞌ daich ñaak kaꞌ gɨt ɨp, cham tɨ ɨꞌbhɨdaꞌch gɨt. \v 18 Guꞌ ji na guꞌ gu Dios dɨɨlh jix maat na tuꞌ tum aaꞌ, bhaiꞌ pu tuch chuttui baꞌ nat paiꞌ ɨlh dɨɨlh. \v 19 Gio guꞌ cham tuꞌ jaiꞌch kaꞌ gɨt guch chutkuꞌ noꞌ gɨt daich buupui jaiꞌchdhɨlhiaꞌ piam daich ñaak. \v 20 Guꞌ ji nat guꞌ puiꞌ jaꞌk jup jich dhuu gu Dios nach jax jaꞌk bar tuꞌm baꞌ. Sia baꞌ ku bɨɨx aixim tuꞌm tuch chuttuidhix nach kɨꞌn tu juandaꞌ, bɨɨx maap maaꞌn tuukuꞌp duuk ich. \p \v 21 Gio guꞌ noꞌ moop tu ñiokdaꞌ gɨt guñ bui, cham jir am na jax chɨtdadaꞌ guñ ñob na cham tuꞌ kɨꞌn palhbuiꞌñ, ni guñ moꞌ ku puiꞌ tɨtdadaꞌ guñ chooton noꞌ moo puiꞌp tu ñiokdaꞌ gɨt, bɨɨx maaꞌn nam jax pɨx jum papalhbuiꞌñ guꞌ. \v 22 Na guꞌ sia kut jɨꞌk gampaiꞌ tuutuꞌm jich aꞌm tu tuttu gu Dios, dhiꞌ pɨk jix ioꞌm jich palhbuiꞌñ. \v 23 Giox bhaiꞌ buaꞌt tɨꞌiiꞌñkaꞌ ich gu tuꞌ nach cham tuꞌ bhaigɨm nɨiꞌñdhaꞌ, gam gu tuꞌ nach jix xiꞌɨrgiꞌñdhaꞌ. \v 24 Cham tuꞌ jaꞌxbuiꞌ puiꞌx bhaiꞌ ja buaꞌt tu ja tɨꞌiiꞌñ ich guiꞌ nach cham ja xiꞌɨrgiꞌñ, nat guꞌ gu Dios dɨɨlh pu puiꞌ jaꞌk duu nach puꞌñi tuꞌ kaꞌm ja nɨidhat jix bhaiꞌ ja buadaꞌ guiꞌ nach tɨi gampaiꞌ ja nɨiꞌñdhaꞌ. \v 25 Bɨɨx jɨꞌmaꞌn jum aaꞌ baꞌ nam jum papalhbuiꞌñdhaꞌ na jɨꞌk jich aꞌm tu tuut jich chuukuꞌ am na baꞌ bɨɨx guch chuukuꞌx bhaiꞌ tu jimdaꞌ. \v 26 Noꞌ jax chuꞌm jix kaꞌook guiꞌ na jɨꞌk ya tuch chuttuidhix jich chuukuꞌ am, bɨɨx maaꞌn nam jax pɨx jix kakoꞌk kaꞌ, nam guꞌ bɨɨx maaꞌn tuukuꞌ bhaan tu daaꞌnkaꞌ. Guꞌ baꞌ noꞌ ñich jix bhaiꞌ xi dhuu gu jax chuꞌm nax kaꞌook kaꞌ, bɨɨx jam bhaiꞌp ji duduadhiaꞌ, maap jam jix bhaiꞌ bam taat kaꞌ. \p \v 27 Puꞌñi ɨp baꞌ aach nach jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, bɨɨx maap maaꞌn maaꞌnkam pɨx jup tuꞌiiꞌ ich bɨɨmaꞌn guch Xoiꞌkam, jaꞌp ji buusan na guch Xoiꞌkam jir tuukuꞌ, aach baꞌ bhaiꞌ pɨx bhaan tuttuidhix na kɨꞌn tu juan. \v 28 Jix aaꞌ guꞌ gu Dios na ja bui guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham jix jaiꞌch kaꞌ am guiꞌ nam naiꞌ jiimɨt tu aꞌgidhaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ, jaiꞌ baꞌ guiꞌ nam miꞌ dhɨr bhaankam jup ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na jax jaꞌk jix aaꞌndaꞌ, jaiꞌ baꞌ guiꞌ nam jix bhaiꞌ ja aꞌgiꞌñdhaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ guiꞌ na tu uaꞌñix na jax kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch, jaiꞌ baꞌ nam jix bhaiꞌm duukam jup tu buadaꞌ na ni jaroiꞌ ku cham paiꞌ dhuuk pu chuꞌm tɨ nɨiꞌñdhaꞌ, jaiꞌ baꞌ nam tu duduadhiꞌñdhaꞌ gux kakoꞌkkam, jaiꞌ baꞌ nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ jaꞌtkam sia tuꞌ na pɨx kɨꞌn, jaiꞌ baꞌ guiꞌ nam jix gɨꞌm kɨꞌn ja sɨlhkaꞌndaꞌ guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, gio jaiꞌ guiꞌ nam jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn jix maatɨt tu daandaꞌ. \v 29 Gio guꞌ cham tuꞌ maaꞌn pix bɨɨx jir jam aꞌmkam gu tuꞌ, puiꞌ na jax maadɨt noꞌr aꞌmkamuꞌn na naiꞌ jimdat tu aꞌgidhaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, cham tuꞌ bɨɨx na pim jir jɨꞌkiaꞌn maaꞌn na jax pu chuꞌm jir jam aꞌmkam kaꞌ. Ni ku cham bɨɨx jir jam aꞌmkam kaꞌ noꞌ maadɨt jir aꞌmkamuꞌn na ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ nam jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Gio cham tuꞌ bɨɨx jir jam aꞌmkam kaꞌ noꞌ maadɨt jir aꞌmkamuꞌn na pu tu duñiaꞌ na tuꞌ jaroiꞌ cham paiꞌ dhuuk pu chuꞌm nɨiꞌñdhaꞌ. \v 30 Sia cham tuꞌ bɨɨx jir jam aꞌmkam kaꞌ noꞌ maadɨt jir aꞌmkamuꞌn na ja duduadhiꞌñdhaꞌ gux kakoꞌkkam, ni sia ku cham bɨɨx jir jam aꞌmkam kaꞌ noꞌ maadɨt jir aꞌmkamuꞌn na jumai ñiꞌook kɨꞌn jix maatɨt tu daandaꞌ, gio ni ku bɨɨx jir jam aꞌmkam kaꞌ noꞌ maadɨt jir aꞌmkamuꞌn nax maatɨt kɇɇ puꞌñi gu jaiꞌ ñiiñioꞌk. \v 31 Dɨɨlh japim xim gaꞌngadaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn na jax chuꞌm jix ioꞌm jir jam aꞌmkam na pim baꞌ dhiꞌ bhaan tu juanaꞌ. Kani nañ bhaan jup xi chu jam aꞌgidhaꞌ guiꞌ na tuꞌx ioꞌm jum aaꞌ na pim pu duñiaꞌ na baꞌx bhaiꞌ tu jam jimdaꞌ. \c 13 \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo na jax jaꞌk tu jimdaꞌ gu jaroiꞌ noꞌx chu joiꞌgɨꞌn \p \v 1 Noꞌñ cham tu joiꞌgɨꞌn, pu cham tuꞌ mi tɨgiaꞌ iñ siañ chi muiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn jix maatɨt tu daan, siañ chi moo tɨi ja ñiꞌook kɨꞌn gu noonbiꞌñ gu Dios jix maatɨt kɨꞌn tu daan. Jaꞌp pɨx kaiꞌchdhaꞌ iñ na jax gu baiñum piam tuꞌ jooxiaꞌ kɨlhdhaꞌ noꞌ jaroiꞌ kɨꞌn tɨ gɨb. \v 2 Piam sia ku tɨir jiñ aꞌmkam nañ bhaankam gu Dios ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na jax jaꞌk jix aaꞌ, piam kuñ bɨɨx jix chu maat na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn gio na jax jaꞌk tu tuꞌiiꞌ, piam sia kux bhaaiꞌ nañ ja joiñchudaꞌ gu oiꞌdhaꞌ nañ jix bhaiꞌ tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, guꞌ pɨx ji noꞌñ guꞌ cham tu joiꞌgɨꞌn, pur cham tuꞌ kaꞌ iñ. \v 3 Piam sia ku ñich tɨi tu ja maa bɨɨx gu tuꞌ nañ biaꞌ guiꞌ nam cham tuꞌ biaꞌ ni jɨꞌx, sia ñich chi moo bhaankam tɨi xi muu gu jaroiꞌ nañ puiꞌ jiñ aagɨt nam gatuuk pɨx jix bhaiꞌñ aaꞌndaꞌ gu jaꞌtkam, guꞌ pɨx ji noꞌ ñich guꞌ cham tu joiꞌmdak muu, pur cham tuꞌ kaꞌ iñ sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt. \p \v 4 Gux chu joiꞌgɨꞌn, dhiꞌ puiꞌm tɨɨtɨꞌ noꞌñ jix maat nañ jax jaꞌk nakgaꞌ noꞌx buam tuñ jim, gio nañ jix bhaiꞌ ja buadaꞌ gu jaiꞌ. Gio nañ cham tuꞌ bhaan tɨ jɨɨgam kaꞌ, gio nañ cham tuꞌ naiꞌ pɨx am ja nɨnɨiꞌñchuꞌndaꞌ gu jaiꞌ gu tuꞌ nañ xi biaꞌkaꞌ. Gio nañ cham tuꞌ kaꞌm gɇꞌkam jiñ chaat kaꞌ, \v 5 gio nañ cham giilhim tu ñiokdaꞌ, gio nañ cham dɨɨlh xiñ joiꞌgɨꞌndaꞌ. Gio nañ cham bhaamdar kaꞌ, ni kuñ cham jiñ jur am biaꞌkaꞌ gu bhaamdaraꞌ. \v 6 Gio nañ cham tuꞌ bhaiꞌñ chaat kaꞌ noꞌñ jix maat na cham jir am gu tuꞌ noꞌt miꞌ paiꞌ jax tum duu, noꞌ am gɨɨxim gu tuꞌ na baꞌx bhaiꞌñ chaat kaꞌ. \v 7 Cham tuꞌ bhaan jañ jax jir jiñ aaꞌndam kaꞌ noꞌñ tuꞌ sɨlhkam jix chu joiꞌgɨꞌn, siañ jax jiñ chulhiiñ. Jir jix chu nakooꞌndaꞌ iñ, gam nañ tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ tuꞌ na jax jum kaiꞌchdhaꞌ. \p \v 8 Gammɨjɨ pux jaiꞌch kaꞌ dhiꞌ nax chu joiꞌgɨꞌn jum tɨɨtɨꞌ, cham paiꞌ dhuuk jugiaꞌ, na guꞌ pu cham tu juꞌngɨ. Dai gu jaroiꞌ na bhaankam ka tu aꞌgadaꞌ gu Dios na baꞌ jax chuꞌm tanoolh cham paiꞌ ka tu aꞌgadaꞌ, daipuꞌ na xi ja aaꞌñdhimɨi na jax jaꞌk jix aaꞌndaꞌ gu Dios. Ni ku cham paiꞌ jaroiꞌp ka tu daandaꞌ gu jumai ñiꞌook kɨꞌn, ni ku cham kam aaꞌndaꞌ sia ku jaroiꞌ bɨɨx aixim jix chu maat yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. \v 9 Na guꞌ gu jaroiꞌ na bɨɨx aixim jix chu mat kaꞌ na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, gio gu jaroiꞌ na bhaankam gu Dios ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na jax jaꞌk jix aaꞌndaꞌ, dhiꞌ jaꞌp ji buusan nam tɨɨtkiꞌ bhaan oipodaꞌ. \v 10 Baꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk pɨk bar maaxik kaꞌ, cham paiꞌ ka oipodaꞌ am dhi gook, jaꞌp ji buusniaꞌ guꞌ nach kooksɨt bhaiꞌ ji ñiññiaꞌ. \p \v 11 Aañ janoꞌ nañ jir alhii kat, puiꞌñ jaꞌk tu jimdat na jax jaꞌk tu jimdaꞌ maaꞌn gu alhii, nañ jax jaꞌk jiñ aaꞌndaꞌ, gio nañ jax jaꞌk tu aꞌgadaꞌ, gio gu tuꞌ nañ jax jaꞌk jix maatɨt kɇɇkɇꞌ. Baꞌ xib nañ bar gɇꞌ maaꞌnkam, cham tuꞌ puiꞌ kiaꞌ. \v 12 Puꞌñi baꞌp ji buusan xib aach nach jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, nach guꞌ chakui bhaiꞌ maat na jax pɨk jir tuꞌm kam gu Dios. Jaꞌp pɨx jich ñɨiꞌñ ich panaas xib na jax noꞌch jich ñɨnɨiꞌñ bhaan gu baiñum totbikdam nach jix koomgim jix maax kaꞌ. Puꞌñi jaꞌk pɨx jup ji buusan sia noꞌñ bɨɨx aixim tɨix chu maat yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, ku guꞌm aayaꞌ ji gu tanoolh nach paiꞌ dhuuk jix bhaiꞌ machiaꞌ gu Dios na jax pɨk jir tuꞌm kam, jaꞌp na jax guiꞌ bhammɨ dɨr bha jaꞌk na gammɨjɨ pux bhaiꞌ xiñ maat aañ nañ jax jir tuꞌm, maaxik miaꞌn dɨr ba tɨgiaꞌ ich guꞌ. \v 13 Baꞌ baik pɨx jum aaꞌ nach bhaan tu daaꞌñchuꞌndaꞌ gammɨjɨ: Nach tuꞌ sɨlhkam tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor guch Xoiꞌkam miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ, gio nach tuꞌ sɨlhkam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ na puiꞌ tu duñiaꞌ gu Dios nat jax tɨi, gio baꞌ nach tuꞌ sɨlhkam jix chu joiꞌgɨꞌndaꞌ. Baꞌ dhi baik nañ ja aaꞌ, dhiꞌ pɨk jix ioꞌm jum aaꞌ nach tuꞌ sɨlhkam jix chu joiꞌgɨꞌndaꞌ. \c 14 \s Na bhaan ba tu aꞌgaꞌ gu Paablo gu jaiꞌ ñiiñioꞌk \p \v 1 Gammɨjɨ pim jix chu joiꞌgɨꞌndaꞌñ jaaduñ, gio baꞌ na pim gammɨjɨ bhaan tɨtɨɨꞌñchokaꞌ na gu Dios jam makiaꞌ gu tuꞌ nar jam aꞌmkam kaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn na pim baꞌ dhiꞌ bhaan tu juanaꞌ. Dhiꞌ pɨk japim jix aaꞌndaꞌ na gɨt jir jam aꞌmkam kaꞌ na pim bhaankam gu Dios ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na jax jaꞌk jix aaꞌndaꞌ. \v 2 Gu jaroiꞌ noꞌ pim cham maatɨt kɇɇ na jumai ñiꞌook kɨꞌn tu daan, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na dai gu Dios buiñor tu aꞌga, cham tuꞌ gu jaroiꞌ yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn. Dɨɨlh gu iiꞌmdagaꞌn guꞌ na buiñor tu daandaꞌ gu Dios, pu cham jaroiꞌ maatɨt kɇɇkɇꞌ baꞌ. \v 3 Na guꞌ gu jaroiꞌ noꞌ bhaankam gu Dios tu aꞌga na jax jaꞌk jix aaꞌ, jix maatɨt kɇɇkɇꞌ pim, baꞌ dhiꞌ kɨꞌn jum guꞌnguxdhat miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ pim, dhiꞌ kɨꞌn jix bhaiꞌ tu tatdaꞌ kaꞌ baꞌ. \v 4 Guꞌ baꞌ noꞌ jaroiꞌ tu daan gu jumai ñiꞌook kɨꞌn na pu cham jaroiꞌ maatɨt kɇɇ, dɨɨlh pɨx tum daañxiꞌñdhaꞌ na baꞌx bhaiꞌ kabkaidhaꞌ na tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, gu jaiꞌ baꞌ pu cham ja palhbuiꞌñdhaꞌ. Dai noꞌ bhaankam gu Dios ja aagiꞌñ na jax jaꞌk jix aaꞌ na baꞌ jaiꞌp ja palhbuiꞌñdhaꞌ, nam guꞌx maatɨt kɇɇkɇꞌ na jax kaiꞌchdhaꞌ. \p \v 5 Aañ tɨix aaꞌ na pim gɨt bɨɨx jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn tu daandaꞌ buiñor gu Dios, guꞌ ji nañ guꞌx ioꞌm jix aaꞌ na pim bhaankam gu Dios ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na jax jaꞌk jix aaꞌndaꞌ. Jix ioꞌm jir am guꞌ dhiꞌ puiꞌ jaꞌk, cham tuꞌ puiꞌ na jax nañ jumai ñiꞌook kɨꞌn tu daandaꞌ buiñor gu Dios. Jir am ɨp dho noꞌ guꞌx jaiꞌch gu jaroiꞌ nax maatɨt kɇɇ, dhiꞌ baꞌ miꞌ dhɨr jup ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na jax kaiꞌñkam jup kaiꞌch nam baꞌ kɨꞌn jum guꞌnguxdhai miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. \v 6 Puiꞌ na jax aañ noꞌ ñich jax chuꞌm tanoolh mu jimɨɨk jam bui tu daanɨ buiñor gu Dios jumai ñiꞌook kɨꞌn na pim jax chuꞌm pu cham maatɨt kɇɇ, pu cham jaroiꞌ bhaan baapkiaꞌ, na guꞌ pu cham jaroiꞌ maatɨt kaayaꞌ. Jir tuꞌ kub kaꞌ pɨx baꞌ nañ muiꞌ ba jimiaꞌ gio sia ku pimɨt tɨi bañ kai. Guꞌ cham noꞌ ñich guꞌ tu jam aꞌgi na jax jaꞌk jix aaꞌ gu Dios kɨꞌn gu ñiꞌook nach jax chuꞌm jix maatɨt kɇɇ, bɨɨx jix maatɨt jiñ kaayaꞌ pim guꞌ. \p \v 7 Gio guꞌ dhiꞌ jaꞌpni ɨp, noꞌ maaꞌn nam jax pɨx tu kuudaꞌ gɨt guiꞌ na kɨꞌn tum sab, puiꞌ na jax gu kichaar piam gu labeer, cham bhaiꞌm kaiꞌchdhaꞌ gɨt gu saasab. \v 8 Gio jaꞌpni ɨp, noꞌ cham bhaiꞌ tu kuu gu kuichdhakar guiꞌ na kɨꞌn tum kuichuꞌn noꞌr jɨgialhiꞌ, cham maatɨt kaayaꞌ am gu sandaaruiꞌx sia kut tɨi ba tum kuich nam jix bhaiꞌ bam duñiaꞌ nam tu kokdaꞌ, jaꞌp jum aaꞌndaꞌ am na jaꞌp pɨx tum kuichuꞌndaꞌ. \v 9 Puꞌñi baꞌp jam kɇɇkɇꞌ am gu jaiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam noꞌ pim jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn tu daan, pu cham maatɨt jam kɇɇkɇꞌ am, jir tuꞌ kub kaꞌ pɨx baꞌ na pim ja kaichdhat tu daandaꞌ. \v 10 Muiꞌ ñiiñioꞌk dhop jix jaiꞌch yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, dai nam guꞌ dai guiꞌx maatɨt kɇɇkɇꞌ jax chuꞌm nam pu chuꞌm tu aꞌgadaꞌ gu jaꞌtkam, nam guꞌx bhaiꞌ tu aꞌgadaꞌ, gio nam jix bhaiꞌ norradaꞌ na jax jaꞌk jum aaꞌ. \v 11 Puiꞌ na jax aach yaꞌ gu dɨɨlh jich ñiꞌook, noꞌ jaroiꞌ maakam dɨr jaꞌk jimdat tɨi xi chuch aꞌgiꞌñ, noꞌ guꞌ cham miꞌ puiꞌ norra na jax jaꞌk jum aaꞌ, dhiꞌ bhaan jach pu machiaꞌ na cham tuꞌr yaꞌ kam kaꞌ. Gio aach yaꞌ dɨr mu jaꞌk ba puiꞌ ɨp noꞌch tɨi xi chu ja aꞌgiꞌñ kɨꞌn gu ja ñiꞌook mu paiꞌ maakam jaꞌk noꞌch cham miꞌ puiꞌ norra na jaꞌk jum aaꞌ, dhiꞌ bhaan pu machiaꞌ am nach cham tuꞌr miꞌ kam kaꞌ. \v 12 Puiꞌ kuñ baꞌp jam tɨtda na pim guiꞌ pɨk jix aaꞌndaꞌ nar jam aꞌmkam kaꞌ, na jax chuꞌm jam palhbuidhaꞌ na pim kɨꞌn bɨɨx jix ioꞌm kaapakaidhaꞌ na pim tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \p \v 13 Baꞌ noꞌ guꞌ jaroiꞌr aꞌmkamuꞌn na tu daandaꞌ gu jumai ñiꞌook kɨꞌn, xi chañiaꞌ ɨp gu Dios na puiꞌp jir aꞌmkamuꞌn kaꞌ nax maatɨt kɇɇkɇꞌ dhi jumai ñiꞌook na baꞌp ja aagiꞌñdhaꞌ bɨɨx nam jɨꞌk miꞌ paiꞌ maap jup tuiꞌkaꞌ na jax jir jum duukam. \v 14 Na guꞌ noꞌñ tu daan buiñor gu Dios gu jumai ñiꞌook kɨꞌn, jir sɨlhkam nañ dai guñ iiꞌmdaꞌ bhaan tu daandaꞌ cham jiñ matdaꞌ ɨr. \v 15 ¿Jax japim baꞌ jaꞌk ɨlhiiꞌñ nach duñiaꞌ jaiꞌ dhɨt noꞌ pu chuꞌm jir jich aꞌmkam? Aa dho nach bɨɨx gook kɨꞌn tu daandaꞌ, jich iiꞌmdaꞌ bhaan gioch matdaꞌ ɨr. Sia noꞌch kantaarxiꞌñ gu Dios, jich iiꞌmdaꞌ bhaan nach kantaarxiꞌñdhaꞌ gioch matdaꞌ ɨr ɨp. \v 16 Na guꞌ noꞌñ daiñ iiꞌmdaꞌ bhaan tu daan, baꞌ noꞌ guꞌ xiñ kɇɇ ɨp jumai na chakui bhaiꞌ maat gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, cham maatɨt jiñ kaayaꞌ nañ tɨi taxchaabgiꞌñdhaꞌ gu Dios, pu cham mat kaꞌ baꞌ nañ jax jaꞌk tu dañiaꞌ. \v 17 Cham tuꞌ baꞌ tuꞌ kɨꞌn palhbuidhaꞌ iñ gu jumai na tɨiñ bɨɨm tu dañiaꞌ, sia ku ñich guꞌ aañ joidham tɨix bhaiꞌ xi dhuu na ñich taxchaabgi gu Dios. \v 18 Jir jiñ aꞌmkam dho ɨp aañ nañ tu dañiaꞌ buiñor gu Dios gu jumai ñiꞌook kɨꞌn, cham tuꞌ na cham. Jix ioꞌm jix bhaiꞌx maatɨt tu daan iñ, cham tuꞌ puiꞌ na jaiꞌ dhɨt aapiꞌm. Aañ dhiꞌ bhaan taxchaabgiꞌñ gu Dios. \v 19 Guꞌ ji na guꞌ nañ paiꞌ dhuuk ja bui bap tuiꞌkaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham, aañ cham tuꞌ jumai ñiꞌook kɨꞌn tu daandaꞌ, nañ guꞌx maat nam cham maatɨt jiñ kaayaꞌ, cham tuꞌ kɨꞌn ja palhbuidhaꞌ guꞌ sia kum tɨiñ kɇɇ. Puiꞌ kuñ baꞌ jɨꞌk jix chamaam pɨx ñokiaꞌ na xim kaima kaꞌ, na guꞌr tuꞌ kub kaꞌ sia ñich mambhɨɨx miil ñio na ñich tu daanɨ buiñor gu Dios noꞌm guꞌ pu cham maatɨt jiñ kɇɇ. \p \v 20 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, dɨɨlh japim jix bhaiꞌ xim gaꞌngadaꞌ na jax jaꞌk jix bhaiꞌ ji chu buusniaꞌ dhiꞌ nañ tuꞌ bhaan tu aꞌga. Jaꞌp na gɇꞌgɇr jaꞌtkam japim bhaan xim gaꞌngadaꞌ, cham tuꞌ jaꞌp na tuꞌ aꞌaalh nam gampaiꞌ pɨx tɨ ɨlhiiꞌñdhaꞌ. Jɨɨꞌ ji gu tuꞌ nar uaꞌtulhdharaꞌ na pim gampaiꞌ pɨx ɨlhdhat cham pu buadaꞌ, jaꞌp na gu aꞌaalh nam guꞌ cham tuꞌ uaꞌtulhdharaꞌ bhaan tɨtɨɨꞌñchokaꞌ. \v 21 Gio guꞌ jaꞌpnip jum kaiꞌch gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: “Jup kaiꞌch gu Dios: Jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn jañ tu ja aꞌgidhaꞌ dhi Israel kam jaꞌtkam, jiñ aꞌmkam tu ja aꞌgidhaꞌ am gu mɨk dɨr kam nam jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn tu aꞌga, guꞌ ji nam guꞌ sia puꞌñi jaꞌk cham miꞌ puiꞌ jimiaꞌ nañ jax jix aaꞌ.” \v 22 Dho jaiñ, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na cham tuꞌ tum aꞌga gu jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn ja bui guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, guꞌ jaꞌpji sap dai ja bui guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ. Jɨɨꞌ ji noꞌñ bhaankam tu aꞌga gu Dios na jax jaꞌk jix aaꞌ na baꞌ ja bui tum aꞌga guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, na guꞌ dai dhiꞌ ja bui tum aꞌga gu pu chuꞌm, cham tuꞌ ja bui guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ. \v 23 Kani noꞌ pimɨt ba ji tu daanɨ buiñor gu Dios maap jim jumpadak, noꞌ guꞌ maadɨt miꞌp tuꞌiiꞌ ɨp gu jaroiꞌ na cham pɨk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam piam ku guꞌ pu cham tɨ jɨɨgiꞌñ, dai na jaꞌp pɨx miꞌ jam kɇɇ. Baꞌ noꞌ pimɨt guꞌ aapiꞌm bɨɨx jɨꞌmaꞌn jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn bhaiꞌ ji tu daanɨ, puiꞌ dhom aagaꞌ guiꞌ na pim bax ñanaanbiꞌ. \v 24 Guꞌ cham noꞌt guꞌ jaroiꞌ maadɨt bhaiꞌ ji chu aꞌga kɨꞌn gu ñiꞌook nam jax chuꞌm jix maatɨt kɇɇkɇꞌ bɨɨx na ja aagiꞌñdhaꞌ na jax jaꞌk jix aaꞌ gu Dios, na guꞌ xim gaꞌngadaꞌ baꞌ guiꞌ na jaꞌp pɨx jam kɇɇkɇꞌ. \v 25 Katti baꞌ iam dhiꞌ bhaan ba machiaꞌ na jax jir tuꞌm iiꞌmdagaram bhaan, baꞌ dai na soiꞌm ɨlhdhai ba dañiaꞌ gu Dios oꞌlhiaꞌn kɨꞌn kɨkboi, ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ baꞌ miꞌ dhɨr na sɨlhkam jam aꞌm tɨ nɨiꞌñ gu Dios. \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo nam puiꞌ jaꞌk tu daandaꞌ na jax jaꞌk jix bhaiꞌ ji chu buusniaꞌ \p \v 26 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, palhɨɨp pɨx jañ ba tu jam aꞌgiꞌñdhaꞌ dhiꞌ nañ jax chuꞌm bhaan tu jam aꞌgiꞌñ. Na pim paiꞌ dhuuk puꞌñi maap jum jumpadai ba ji chu dañiaꞌ buiñor gu Dios, jaiꞌm tu kantaaruꞌ bhaan dɨr gu Saalmus taꞌm na tu uaꞌñix, jaiꞌ ba nam tu ja mamtuxdhaꞌ gu jaiꞌ nam jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ, piam nam ja aagiꞌñdhaꞌ jax ña ja jurtuꞌnkaꞌ gu Dios. Jaiꞌ baꞌ nam puꞌñi jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn tu dañiaꞌ buiñor gu Dios, jaiꞌ baꞌ nam ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ nam jax kaiꞌñkam jup kaiꞌchdhaꞌ dhiꞌ nam ba tu dañiaꞌ jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn. Jax ña pim jaꞌk kɨꞌn jix ioꞌm kaapakaidhaꞌ na pim tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam na pim puiꞌ xi chu duñiidhaꞌ. \v 27 Baꞌ jaiꞌ noꞌm puꞌñi bax chu aꞌgak jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn, jɨꞌk gook piam baik nam tu aꞌgaꞌ, cham tuꞌ muiꞌ. Gio jɨꞌmaꞌn pɨx nam muiꞌ ji chu aꞌgaꞌ, cham tuꞌ maap maaꞌn jimdam. Gio nam jix jaiꞌch kaꞌ guiꞌ nam jix maatɨt ja kɇɇkɇꞌ nam baꞌ miꞌ dhɨr jup ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ. \v 28 Noꞌ cham jaroiꞌ jaiꞌch, puiꞌ dho cham jaroiꞌ tu aꞌgadaꞌ ja bui guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham. Jɨɨꞌ ji na dɨlhkob jaꞌk xi jimɨi sɨlh tu aꞌgidhaꞌ dɨɨlh gu Dios. \v 29 Gio guiꞌ nam jix chu aꞌgak kaꞌ na jax jaꞌk jix aaꞌ gu Dios, puiꞌ gook piam baik jam pɨx jup tu aꞌgaꞌ, cham tuꞌ muiꞌ, gio puiꞌ jɨꞌmaꞌn pɨx ɨp, cham tuꞌ maap maaꞌn jimdam. Baꞌ gu jaiꞌ nam miꞌp tuiꞌkaꞌ, dai nam xim gaꞌngadaꞌ noꞌ moor puiꞌ na jax kaiꞌch piam ku guꞌ cham. \v 30 Guꞌ baꞌ noꞌt guꞌ jotmodaꞌ maadɨt jax jurtuda gu Dios guiꞌ nam miꞌp tuiꞌkaꞌ na ka tu aꞌgadaꞌ gu jumai, dhiꞌ bɨɨpɨꞌ xi chiñiaꞌ pim na xi jam aagiꞌñdhaꞌ jax ña jurtuꞌn kaꞌ gu Dios, gu jumai baꞌ ka xim nɨɨraꞌ. \v 31 Puiꞌ jaꞌk japim duiñchuꞌndaꞌ na jax jaꞌk jix bhaiꞌ ji chu buusnichgɨdaꞌ nam paiꞌ dhuuk puꞌñi bax chu aꞌgak kaꞌ jaiꞌ na jax jaꞌk jix aaꞌ gu Dios, nañ guꞌ aañ jix aaꞌ na pim jix bhaiꞌ tu maachidhaꞌ gio na pim dhiꞌ kɨꞌn jum guꞌnguxdhat jum dɨkooꞌñdhatgɨdaꞌ na pim miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ. \v 32 Gu jaroiꞌ na bhaankam gu Dios ja aagiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na jax jaꞌk jix aaꞌ, jum aaꞌ na miꞌ puiꞌ tu aꞌgadaꞌ na jax jaꞌk jum aaꞌ nam tu aꞌgadaꞌ guiꞌ na pu chuꞌm kɨꞌn ja daraas gu Dios, cham tuꞌ na bɨɨx aixim kaichdhaꞌ. \v 33 Na guꞌ gu Dios cham aaꞌ nam bɨɨx aixim jum aaꞌndaꞌ gu jaꞌtkam nam cham maatɨt ji kɇɇkɇt gu tuꞌ, guꞌ jaꞌpji na jax jaꞌk jix bhaiꞌ ji chu buusnichgɨdaꞌ ja bui. \p Baꞌ puiꞌ nach jax jaꞌk jup ba duiñchuꞌ bɨɨx nach jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, \v 34 nam gu uꞌuub pɨx cham ñiokdaꞌ na paiꞌ dhuuk tum aꞌgadaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios miꞌ paiꞌ na pim maap jumpax kaꞌ daich Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham, guꞌ jaꞌpji nam tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñdhaꞌ gu ja bɨpnaꞌ nam miꞌp tuiꞌkaꞌ, puiꞌ na jax tu aagix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. \v 35 Noꞌm jix bhaiꞌx maachik gu tuꞌ, mummɨ paiꞌ kiaꞌmiꞌñ ɇɇji dɨɨlh tɨkkaꞌ gu bɨngaꞌn na jax jir jum duukam gu tuꞌ, cham tuꞌ na miꞌ bhaiꞌ ba tɨ tɨkkadaꞌ na ka tum aꞌgadaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. \p \v 36 Jix maat japim guꞌ nat cham tuꞌ jam bui dhɨr jaiꞌchdhɨr gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, jaꞌkbuiꞌ kat jam bui ai guꞌ. Ni ku pim cham jax jum aaꞌndaꞌ nat dai aapiꞌm jam bui ai, muiꞌ kap ji nat puiꞌp ba ja ai. \v 37 Noꞌ jaroiꞌ puiꞌm aaꞌ na dhiꞌr aꞌmkamuꞌn na ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na jax jaꞌk jix aaꞌ gu Dios, piam ku jaroiꞌ puiꞌm aaꞌ na miꞌ puiꞌ jim na jax jurtudim gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, dhiꞌ bhaan matgilhiaꞌ na sɨlhkam jir puiꞌ noꞌ tɨ jɨɨgiꞌñ na Dios pɨx puiꞌ jaꞌk jix aaꞌ dhiꞌ nañ jɨꞌk jax mu tu jam uaꞌñiꞌñ. \v 38 Baꞌ noꞌ guꞌ cham tɨ jɨɨgiꞌñ, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na cham tuꞌr puiꞌ kaꞌ, baꞌ guch Xoiꞌkam cham tuꞌp kam buixdhaꞌ ɨp buiñor. \p \v 39 Baꞌ aañ pu jam tɨtda aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, na pim dhiꞌ pɨk bhaan tɨtɨɨꞌñchokaꞌ na gɨt jir jam aꞌmkam kaꞌ, na pim ja aagiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na jax jaꞌk jix aaꞌ gu Dios. Gio cham tuꞌñ jaꞌp kaiꞌñkam jup kaiꞌch ɨp na pim cham ja doꞌñchokaꞌ jaiꞌ dhɨt noꞌm jix chu daañik jaiꞌ ñiiñioꞌk kɨꞌn. Jir am ji noꞌm jix chu daañik, \v 40 dai pɨx ji na pim miꞌ puiꞌ tu duiñchuꞌndaꞌ na jax jaꞌk jix bhaiꞌ ji chu buusnichgɨdaꞌ jam bui bɨɨx. \c 15 \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo nat guch Xoiꞌkam duadɨk giop buus miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr \p \v 1 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, xib jañ baꞌ giop xi jam tɨꞌñchoixdhaꞌ na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam dhiꞌ na ñich jax chuꞌm tu jam aꞌgi, dhiꞌ na pim bhaan tɨ jɨɨꞌñdhat miꞌ puiꞌ jiim sia gu xib. \v 2 Dhiꞌ pɨx jix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam cham mu jaꞌk jam bhɨichdhaꞌ na pim paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ noꞌ pim gammɨjɨ miꞌ puiꞌ xi jiim na jɨꞌk jax jum kaiꞌch na pimɨt kai janoꞌ na ñich tu jam aꞌgi. Na guꞌ noꞌ pim cham miꞌ puiꞌ jiim, jir jaꞌp pɨx sia ku pim tɨi tɨ jɨɨgiꞌñ. \p \v 3 Janoꞌ na ñich jax kiaꞌpɨx bhammɨ tu jam aꞌgi aapiꞌm jiñ jaaduñ, dhiꞌ pɨx jañich jup jam aaꞌñ na ñich aañ jax chuꞌm jup tu maat. Jaꞌpniñ jam tɨtda nat guch Xoiꞌkam jich aꞌmkam muu kɨꞌn guch uaꞌtulhdharaꞌ. Baꞌ jaꞌpni tu uaꞌñix maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam \v 4 nat baik tanoolh miꞌ juruuñ na mɨt paiꞌ tɨɨ gu tukgaꞌn, miꞌ dhɨr baꞌ gio duaꞌñdhak jup buusaiꞌ gu Dios. Gio jaꞌp iam jaꞌpnip tu uaꞌñix \v 5 nat miꞌ dhɨr maaꞌn kap bam maax buiñor gu Peegro, mɨkkat bɨɨx ja bui bam maax gu noonbiꞌñ. \v 6 Jix ioꞌm mɨkkat ja bui bam maax jix chamaam sianto guiꞌ nam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ. Muiꞌ pui dudua am xib guiꞌ na mɨt maaxik tɨɨ, sia ku mɨt guꞌ jaiꞌ dhɨt ba koi. \v 7 Mɨkkat buiñor bam maax ɨp gu Santiago, mɨkkat gio bɨɨx ja bui bam maax ɨp gu noonbiꞌñ. \p \v 8 Mɨkkat dai aañ pɨx jiñ bui bam maax, cham tuꞌ jumai buiñor kam maax, jaꞌp ji buusan nañ bar jigɨɨx gaꞌn pɨx. \v 9 Puiꞌ kuñ baꞌ cham tuꞌ kaꞌm jiñ ɨlhiiꞌñ ja bui guiꞌ nam bɨɨpɨꞌ dɨr pu bar noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam, ni ku iam xiñ ñamɨɨk nañ puiꞌñ chɨɨtɨꞌndaꞌ nañ puiꞌp jir nobiiꞌñ guch Xoiꞌkam, nañ guꞌx ja bhaamkidhat guiꞌ nam kaichgɨdaꞌ, jir jaꞌtkam tugiꞌñ kaꞌ guꞌ tɨi gu Dios. \v 10 Guꞌ ji nat guꞌ xiñ joiꞌmdak jiñ chɨɨgɨk dɨɨlh gu Dios pu chuꞌm kɨꞌn jiñ dhai nañ jir nobiiꞌñ kaꞌ guch Xoiꞌkam, puiꞌ nañ jax bar nobiiꞌñ baꞌ pui xib. Baꞌ cham tuꞌr tuꞌ kub buiñor gu Dios nat xiñ joiꞌmdak pu chuꞌm kɨꞌn jiñ dhai, na ñich guꞌ gɇꞌ bhaankam ba tu jua, cham tuꞌ puiꞌ na jax gu jaiꞌ nam jup jir noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam. Sia ku guꞌ cham tuꞌ moo aañ dɨɨlh nax bhaaiꞌ nañ tu juan, guꞌ jaꞌpji gu Dios pɨx na xiñ joiꞌmdat jiñ palhbuiꞌñchuꞌ. \v 11 Ku guꞌ cham jax bua ji sia ku ñich aañ tu jam aꞌgi piam sia kum gu jaiꞌ noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam tu jam aꞌgidhaꞌ gɨt, na guꞌ maaꞌn nam jax pɨx pu chuꞌm jup tu jam aꞌgidhaꞌ gɨt na pim jax chuꞌm bhaan tɨ jɨɨꞌñdhat miꞌ puiꞌ ba jiim xib. \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo nam duduadɨi giop baapmigiaꞌ guiꞌ nam ba koꞌiix kaꞌ \p \v 12 Baꞌ aach pu chuꞌm naiꞌ tu aꞌgim nat guch Xoiꞌkam duadɨk giop buus miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, guꞌ ji na guꞌ jaiꞌ dhɨt aapiꞌm sap puiꞌ kaiꞌch nam gu koiꞌñgaꞌn cham jɨꞌxdhaꞌ duduadɨi giop ka baapmigiaꞌ. ¿Jax japim baꞌ duukat puiꞌ kaiꞌch? \v 13 Noꞌr sɨlhkam kaꞌ gɨt nam gu koiꞌñgaꞌn cham jɨꞌxdhaꞌ duduadɨi giop ka baapmigiaꞌ, dho bak pui miꞌ paiꞌ kaat gu tukgaꞌn guch Xoiꞌkam na mɨt paiꞌ tɨɨ. \v 14 Gio noꞌr sɨlhkam kaꞌ gɨt nat guch Xoiꞌkam cham tuꞌ duadɨk giop buus miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, dho bak pur cham tuꞌ ɨp nach naiꞌ pu chuꞌm tu aꞌgim, ni ku pu cham tuꞌ bhaaiꞌ sia ku pim aapiꞌm puiꞌ jaꞌk tɨi ba tɨ jɨɨgiꞌñ. \v 15 Gio bhaankam iatdaꞌch pɨx gɨt gu Dios nach puiꞌ kaiꞌch nat guiꞌ duaꞌñdhak buusaiꞌ miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr guch Xoiꞌkam sia kuch guꞌ tɨix maat na cham tuꞌr sɨlhkam, noꞌ guꞌ puiꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ giop duduadɨi ka baapmigiaꞌ am gu koiꞌñgaꞌn. \v 16 Noꞌ pim aapiꞌm puiꞌ jaꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ nam gu koiꞌñgaꞌn cham jɨꞌxdhaꞌ duduadɨi giop ka baapmigiaꞌ nañ jax ba kaiꞌch, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na pim sia puiꞌ jaꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ nat guch Xoiꞌkam cham tuꞌ duadɨk giop bam. \v 17 Gio pu cham tuꞌ bhaaiꞌ sia ku pim aapiꞌm tɨi tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam noꞌt guꞌ puiꞌ cham duadɨk giop buus guch Xoiꞌkam mu dɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, maaꞌn na jax jam aꞌm jup tuꞌiiꞌ baꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ. \v 18 Gio guiꞌ na mɨt ba koi tɨi xi chɨ jɨɨꞌñdhak buiñor guch Xoiꞌkam, pu maiꞌ ba suulh jamɨt ɨp bak. \v 19 Jaꞌp moox buam aach nach jɨꞌk tɨi ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam noꞌ guꞌ dai yaꞌch chutkuꞌ bhaan nach ka dudua nax bhaiꞌ tuch jimdaꞌ, miꞌ dhɨr nach paiꞌ koꞌyaꞌ, pu cham maat ich noꞌx bhaiꞌ tuch jimiaꞌ kaꞌ baꞌ cham. \p \v 20 Guꞌ ji na guꞌ maaxik jir sɨlhkam nat guch Xoiꞌkam duduadɨk giop buus miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr. Jaꞌp ji buus na jax gu bhaidhaꞌ na maaꞌn bɨɨpɨꞌ bhaayaꞌ na baꞌ gu jaiꞌp ba bhaayaꞌ, nach guꞌ aach miꞌ puiꞌp bhɨichuꞌ nat paiꞌ bhɨi guch Xoiꞌkam. \v 21 Puiꞌ nat jax chum duu bɨjɨk nat maaꞌn pɨx bhaan dɨr gu maaꞌnkam jaiꞌchdhɨr gu muukiꞌ, xib puꞌñi ɨp, maaꞌn pɨx jup jaiꞌchdhɨr gu maaꞌnkam nat puiꞌ jaꞌk jup tu duu nam duduadɨi baapmigiaꞌ gu koiꞌñgaꞌn. \v 22 Piam jaꞌpni ɨp, jax ña pim jaꞌk jix maatɨt kaayaꞌ: Gu Adaan puiꞌ jaꞌk jich boiꞌñxi nach jir tu koꞌdam kaꞌ, baꞌ guch Xoiꞌkam puiꞌ jaꞌk jup jich boiꞌñxi nach duduadɨi giop baapmigiaꞌ nach ka koꞌiix kaꞌ. \v 23 Guꞌ ji na guꞌ dhiꞌ aagix na paiꞌ dhuuk puiꞌ tum duñiaꞌ, puiꞌ na jax guch Xoiꞌkam nat bɨɨpɨꞌ duadɨk ba buus miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, aach baꞌ nach jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor gatuuk duduadɨip baapmigiaꞌ na paiꞌ dhuuk gio bhaiꞌp jimdaꞌ. \v 24 Janoꞌ baꞌ bam aayaꞌ nam tɨɨmoꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, baꞌ guch Xoiꞌkam gampaiꞌ ja iabuꞌ guiꞌ nam kar gɇꞌgɇrkam kaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, gampaiꞌ pɨx ji biꞌyaꞌ am, sia guiꞌ na kax bhaaiꞌn kaꞌ nam bɨɨx aixim pu tu duñiaꞌ na jax chuꞌm cham jɨꞌxdhaꞌ jaroiꞌ jaꞌp pɨx pu tu duñiaꞌ. Baꞌ dai gu Dios, Gɨꞌkorgaꞌn guch Xoiꞌkam pɨx bax jaiꞌch kaꞌ nar gɇꞌkam kaꞌ, na guꞌ guch Xoiꞌkam pɨx puiꞌ ba tu duñiaꞌ. \v 25 Gɇꞌkam kɨꞌn ya aayaꞌ guꞌ guch Xoiꞌkam dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, baꞌ bɨɨx puiꞌ ja duñiaꞌ nam cham tuꞌ kɨꞌn ji biꞌyaꞌ gu gɇꞌgɇrkam guiꞌ nam cham kɨɨgalhdhaꞌ. \v 26 Jix ioꞌm gatuuk am jup xi chɨbaañdhaꞌ gu muukiꞌ na yaꞌ kar gɇꞌkam kaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, pu cham tuꞌ kɨꞌn ji biꞌyaꞌ ɨp, pu cham baꞌ paiꞌ ka jaiꞌch kaꞌ gu muukiꞌ. \v 27 Gu Dios pɨx dɨɨlh puiꞌ jaꞌk tɨi na bɨɨx bɨtaaꞌn bap tu tuiꞌkaꞌ guch Xoiꞌkam na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch. Baꞌ na puiꞌ kaiꞌch gu Dios na bɨɨx bɨtaaꞌn bap tu tuiꞌkaꞌ guch Xoiꞌkam na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch, cham tuꞌ na bɨɨx jum aagɨt jup kaiꞌch gu Dios na bɨtaaꞌn bap tuiꞌkaꞌ guch Xoiꞌkam. Jax dhui na guꞌ guiꞌ pɨx baꞌ puiꞌ tu duiñchuꞌ na bɨtaaꞌn bap tu tuiꞌkaꞌ guch Xoiꞌkam bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch. \v 28 Baꞌ na paiꞌ dhuuk bɨɨx bɨtaaꞌn bap tu tuiꞌkaꞌ guch Xoiꞌkam, guch Xoiꞌkam dɨɨlh puiꞌp jum duñiaꞌ na bɨtaaꞌn jup tuiꞌkaꞌ gu Dios, na guꞌr Gɨꞌkorgaꞌn. Na guꞌ gu Gɨꞌkorgaꞌn puiꞌ ba tu duñiaꞌ na bɨɨx bɨtaaꞌn bap tu tuiꞌkaꞌ na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch, bɨɨx baꞌ bhaan jup tu tuiꞌkaꞌ gu Dios na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch. \p \v 29 Jaiꞌ dhɨt sap ja aꞌmkam jup jum bopkon japim guiꞌ na mɨt ba koi cham jim bopkonak suudaiꞌ kɨꞌn sia ku mɨt tɨi ba tɨ jɨɨꞌñdhak buiñor guch Xoiꞌkam, na pim sap jaꞌp jim aagɨt nam puꞌñi dhui jimiaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Guꞌ ji noꞌm guꞌ puiꞌ cham jɨꞌxkat duduadɨi giop baapmigiaꞌ gu koiꞌñgaꞌn, ¿jax ku pim baꞌ ja aꞌmkam jup jum bopkon? \v 30 Gio aach nach tu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, ¿jax kuch baꞌp jich dhɨkooꞌñdhatuꞌ nach naiꞌ tu aꞌgim sia puiꞌch chulhiiñat gammɨjɨ? \v 31 Jix maat japim dhoñ jaaduñ nam gammɨjɨ pɨx xiñ muꞌaak kaꞌ gu jaꞌtkam nabap tanoolh, ku guꞌ aañ jix bhaiꞌñ chaat ji na pim aapiꞌm ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 32 Gio bhammɨ dɨr Eepeso ñich jup tu daa ja bui gu jaꞌtkam jix bhaaꞌmnagɨm nam jaꞌp tu jim na gu gampɨx kam nam jix chu bhaaꞌmnaꞌ. Pur jaꞌp pɨx bak baꞌ sia kuñ jax jiñ bua, nam guꞌ puiꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ giop duduadɨi baapmigiaꞌ gu koiꞌñgaꞌn, dai baꞌ puiꞌ pɨx bax bhaaiꞌ nam jax kaiꞌchdhaꞌ gu jaꞌtkam nach puiꞌ xi chu buimɨi nach jax ɨlhiiꞌñ na kapbhaiꞌ kam kɨɨꞌ dhi aꞌoo. Na guꞌ noꞌt bam kajaa, cham tuꞌ ka bhaaiꞌn kaꞌ gu tuꞌ nach jax dhuñiaꞌ. \p \v 33 Chaam tuꞌ ji nar puiꞌñ jaaduñ, chaꞌpim naiꞌ pɨx ja jɨɨgiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ jax nam kaiꞌchdhaꞌ. Na guꞌ maaxik jir puiꞌ na saak jax kaiꞌch maaꞌnnim gu jaroiꞌ, na cham jir kɨɨꞌ noꞌch ja bɨɨm jiim guiꞌ nam maakam ɨlhiiꞌñdhaꞌ gu tuꞌ, noꞌñ guꞌ aañ tɨi puiꞌ jaꞌk ɨlhiiꞌñ na jax jir miꞌ puiꞌ, cham tuꞌ baꞌ puiꞌ ji chu buusniaꞌ nañ jax tɨi ɨlhiiꞌñdhaꞌ. \v 34 Chaꞌpim kam uaꞌtulhiꞌñdhaꞌñ jaaduñ. Jix bhaiꞌ pim xim gaꞌngidhat miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jir am, puiꞌ pim jaꞌk miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jaꞌk bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na pim jix bhaiꞌ jam jur biaꞌ. Jaꞌp tu jim japim guꞌ jaiꞌ dhɨt na pim panaas pu cham maat gu Dios, puiꞌ kuñ baꞌ puiꞌ jam tɨtda na pim baꞌ iam jix xiꞌɨrai miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ. \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo nam jax jaꞌk duduadɨi giop baapmigiaꞌ gu koiꞌñgaꞌn \p \v 35 Noꞌ maadɨt jaroiꞌ tɨ tɨkka nam jax baꞌ jaꞌk ba jim duñiaꞌ gu koiꞌñgaꞌn nam paiꞌ dhuuk duduadɨi ba ji baapmigiaꞌ, noꞌ guꞌ jax kaiꞌch na jax baꞌr tuꞌm kaꞌ, noꞌ maaxik gio tuukuꞌ bɨnkam jup bamgiaꞌ kaꞌ baꞌ cham, \v 36 jix ñaanbim kaiꞌchdhaꞌ gu jaroiꞌ noꞌ puiꞌ kaiꞌch, maaxik jix maatɨꞌ guꞌ sia tuꞌ na pɨx. Puiꞌ na jax gu jaroiꞌ noꞌt ba ɨi gu jax chuꞌm kaichuk, bɨɨpɨꞌ dɨbaaꞌ gu kaichuk na baꞌ miꞌ dhɨr takchai bhaiꞌ ba buusniaꞌ. \v 37 Gio bar jaagam kaꞌ na bhaiꞌ ba buusniaꞌ, cham tuꞌ kar kaichuk kaꞌ. Na guꞌ gu kaichuk nax jaiꞌch, jaiꞌr kaꞌkbulhik, jaiꞌr gai chɇꞌtɇb jaꞌp na jax gu tiriik. \v 38 Na guꞌ gu Dios pɨx pu chuꞌm jup duñiaꞌ jax ña tuꞌm jix aaꞌndaꞌ na buusniaꞌ, sia moo nar jax chuꞌm kaichuk kaꞌ gɨt, dai na pu chuꞌm tu jaaꞌnkaꞌ na jax chuꞌm aagix na baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na dhiꞌr diꞌ gu jax chuꞌm na mim ɨxiaꞌ. \v 39 Gio puiꞌ na jax gu tuꞌ nam jix chu jaiꞌch yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, na guꞌ cham tuꞌ maaꞌn nam jax chuꞌm bɨɨx. Aach nach jir jaꞌtkam, cham tuꞌ pu chuꞌm ich nam jax chuꞌm gu sasoiꞌ gio gu gampɨx kam nam jix chu jaiꞌch. Sia gu boptop jir maakam tuꞌm am gio gu uꞌjiꞌ. \v 40 Baꞌx dhaam jaꞌk pu chuꞌm jup jix chu jaiꞌch am nam jax chuꞌm jix chu jaiꞌch yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, dai nam pu chuꞌm kɨꞌn aꞌbhartudhix na jax chuꞌm jix aaꞌ gu Dios nam jix jaiꞌch kaꞌ gux dhaam kam, jaꞌp nam jax chuꞌm kɨꞌn jup aꞌbhartudhix guiꞌ nam yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn jix chu jaiꞌch. \v 41 Gio bɨɨx jɨꞌmaꞌn jir maakam tuꞌm am, puiꞌ na jax gu tanoolh na guꞌ cham tuꞌ pu chuꞌm jup tu tonniꞌñ na jax chuꞌm tu tonniꞌñ gu masaaꞌn, gio gu chiichiaꞌ maakam tuꞌm jup mɨmɨimdaꞌ am, sia ji guꞌ dɨɨlh dai chiichiaꞌ bɨɨx aixim tuꞌm xi mɨmɨimdaꞌ am jaiꞌ. \v 42 Puꞌñi baꞌm duñiaꞌ am gu koiꞌñgaꞌn janoꞌ na paiꞌ dhuuk jum aayaꞌ nam gio duduadɨip baapmigiaꞌ. Dɨbaaꞌ dho dhich chutkuꞌ nam paiꞌ dhuuk jich yaaspaꞌ. Guꞌ ji na guꞌ nach paiꞌ dhuuk duduadɨi giop baapmigiaꞌ, cham tuꞌ ka tɨ dɨꞌnbardaꞌ ich, nach guꞌ cham tuꞌ kar tu koꞌdam kaꞌ. \v 43 Gio guꞌ na paiꞌ dhuuk dɨbaaꞌ guch chutkuꞌ, jix buam tuꞌm jup jum duñiaꞌ, guꞌ ji nam guꞌx aꞌbhar jup jim dui ba bubuakiaꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk jum aayaꞌ nam giop duduadhiaꞌ, baꞌ cham jɨꞌxkat ka koꞌyaꞌ am. \v 44 Jir bakaax kaꞌ dhich chutkuꞌ nam paiꞌ dhuuk jich yaaspaꞌ, guꞌ ji nach guꞌ dai iiꞌmdaꞌ pɨx ba bubuakiaꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk jum aayaꞌ nach gio duduadɨip baapmigiaꞌ. Jix jaiꞌch am guꞌ gu tutkuꞌ iiꞌmdaꞌ bhaan, jaꞌp na jax yaꞌ bakaax bhaan nam jix jaiꞌch. \p \v 45 Jup jum kaiꞌch gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam nat sap bhaiꞌ ji dhua gu bɨɨpɨꞌ kam maaꞌnkam nat ba jaiꞌchdhɨr na baꞌ miꞌ dhɨr yaꞌ bar kiokam kaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, baꞌ dhiꞌ gu janoꞌ kam Adaan na aagɨt jup kaiꞌch. Baꞌ gu jumai Adaan nat xib yaꞌp ai, nar dhiꞌ pɨx guch Xoiꞌkam, iiꞌmdaꞌp jum duu nach baꞌ aach pu chuꞌm jup jich dhuñiaꞌ ɨp. \v 46 Baꞌ dhiꞌ jaꞌpnir jum duukam: Bɨɨpɨꞌch yaꞌ xi oipimɨi bakaax bhaan nach baꞌ gatuuk iiꞌmdaꞌ bap jich dhuñiaꞌ. \v 47 Na guꞌ gu bɨɨpɨꞌ kam maaꞌnkam dɨbɨɨr pɨx jup duñiix, guꞌ gu jumai nat yaꞌp ai gatuuk, jir jix dhaam kam. \v 48 Gio bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch dhi oiꞌñgaꞌn bhaan jir tu pu chuꞌm na jax chuꞌm gu maaꞌnkam guiꞌ nat bɨɨpɨꞌ jaiꞌchdhɨr yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. Gio guiꞌ na jɨꞌk tuꞌp jix chu jaiꞌch jix dhaam jaꞌk, jir tu pu chuꞌm ɨp na jax chuꞌm guiꞌ nax dhaam dɨr jim. \v 49 Baꞌ puiꞌ nach jax jir tuꞌm xib na jax gu maaꞌnkam guiꞌ nat bɨɨpɨꞌ jaiꞌchdhɨr, gatuuk jach pu chuꞌm jup jich dhuñiaꞌ ɨp na jax chuꞌm guiꞌ nat jix dhaam dɨr yaꞌ ai. \p \v 50 Jaꞌpniñ kaiꞌñkam jup jam tɨtdañ jaaduñ nach cham tuꞌ pu chuꞌm jimiaꞌ buiñor gu Dios na paiꞌ dhɨr jir gɇꞌkam nach jax chuꞌm yaꞌ oipo xib, cham tuꞌ bɨnkam dhich bakxiꞌ ni dhich aꞌoo. \v 51 Kani nañ xi jam aaꞌñdhaꞌ na jax jaꞌk tu duñiaꞌ gu Dios gatuuk, guiꞌ pɨx puiꞌñ jurtuꞌn nañ baꞌ aañ yaꞌ dɨr jup jam aagiꞌñdhaꞌ, cham jaroiꞌ jumaix maat gu dhiꞌ puiꞌ: Na aach nach jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, cham tuꞌ bɨɨx koꞌiix kaꞌ ich janoꞌ na paiꞌ dhuuk jum aayaꞌ nam gio duduadɨip baapmigiaꞌ gu koiꞌñgaꞌn, kuch ji guꞌ bɨɨx maaꞌn jimdam maakam tuꞌm jup jich dhuñiaꞌ ji, \v 52 jaꞌp na jax nach maaꞌnnim kupiogiaꞌ. Janoꞌ na maaꞌnnim pɨx ba tum kuichdhaꞌx dhaam dɨr, duduadɨi bhaiꞌ ji baapmigiaꞌ am bɨɨx guiꞌ nam koꞌiix kaꞌ, baꞌ dai guiꞌ nach jɨꞌk duduakaꞌ nach tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, jotmodaꞌ maakam tuꞌm jup jich dhuñiaꞌ ich. \v 53 Gu Dios pɨx dɨɨlh jaiꞌp ja duñiaꞌ dhich chutkuꞌ nam xib kar tu koꞌdam, gio nam kar tɨ dɨꞌnbadam, pu chuꞌm jup ja duñiaꞌ nam jax chuꞌm cham jɨꞌxkat ka koꞌyaꞌ, nam pu gammɨjɨ pu ba duduakaꞌ. \v 54 Baꞌ janoꞌ nach paiꞌ dhuuk puiꞌ bach dhuñiaꞌ, bam aayaꞌ gu tanoolh na paiꞌ dhuuk tu aagɨt jup kaiꞌch maadɨt gu bɨjɨk dɨr kam maaꞌn kap nat paiꞌ jaꞌpni tu uaꞌnak: “Ampɨx maꞌiich jamɨt gu muukiꞌ, pu cham paiꞌ ka matgir baꞌ. \v 55 ¿Paa pich baꞌ jaꞌk jax jum duu xib Muukiꞌ nap kar gɇꞌkam kat? ¿Jum ɨɨkchulh jamɨt aa guiꞌ nap kɨꞌn ka tu kooꞌndat?” \v 56 Gu uaꞌtulhdharaꞌ pɨx kɨꞌn tu kooꞌn gu muukiꞌ, baꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ dhiꞌ bhaan jup tu daꞌngɨ na jɨꞌk jax tu aagix nam tuiꞌñgɨt miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ gu jaꞌtkam. \v 57 Guꞌ ji na guꞌ gu Dios jir jix bhaiꞌkam jich bui, aañ taxchaabgiꞌñ, nat guꞌ guiꞌ pɨx puiꞌ tu duu nach bhaankam guch Xoiꞌkam tuꞌ pɨx biaꞌ gu muukiꞌ. \p \v 58 Baꞌ miꞌ pim puiꞌ xi jiimdaꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam. Jix ioꞌm japim bhaankam xi chu juandaꞌ, cham tuꞌr jaꞌppɨx kaꞌ guꞌ buiñor gu Dios gu tuꞌ na pim jax buadaꞌ. \c 16 \s Na puiꞌ ba ja tɨɨdaꞌ gu Paablo nam jumpadaꞌ gu tuumiñ \p \v 1 Baꞌ jaꞌp jañ jup xi jam tɨɨdam jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, na pim jumpadaꞌ gu tuumiñ na pim ja makiaꞌ gu jaiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam guiꞌ nam Jerusaleen oiꞌdhaꞌ. Puiꞌ pim jaꞌk duñiaꞌ nañ jax ja aagiꞌñ gu jaiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam nam jɨꞌkchi kap jum jumpadat jup tu daan na jɨꞌx Galaasia bhaan bipioꞌ gu dɨbɨɨr. \v 2 Nabap tumiiñku taꞌm japim jɨꞌk biꞌaidhaꞌ gu jam maiꞌchɨk na pim baꞌ ampɨk muiꞌ ba jumpadaꞌ na pim baꞌ cham kiaꞌpɨx bha jaꞌp bam tataandaꞌ janoꞌ nañ paiꞌ dhuuk bhammɨ aayaꞌ nañ mu jam tɨɨꞌmɨraꞌ. \v 3 Aañ baꞌ dɨɨlh bhaiꞌ dhɨr tu ja uaꞌñdhai ja makiaꞌ gu jaroiꞌ na pim ja aaꞌndaꞌ nam mu jimiaꞌ Jerusaleen nam ja doꞌñchiꞌñpuꞌ. \v 4 Piam ku pim guꞌ jax kaiꞌch nañ aañ mu jimiaꞌ, aañ dho muiꞌp jimiaꞌ, dai nañ guꞌ puiꞌ pɨx jup jix aaꞌ nam jɨꞌk jiñ oidhaꞌ bhaiꞌ dhɨr nach baꞌ maap. Dɨɨlh japim xi ja aaꞌndaꞌ gu jaroiꞌ nam jiñ oidhaꞌ. \s Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo na paiꞌ jax bhɨɨyaꞌ na paiꞌ dhuuk muiꞌ ji jimiaꞌ \p \v 5 Nañ paiꞌ dhuuk muiꞌ ji jimiaꞌ nañ mu jam tɨɨꞌmɨraꞌ, bhaiꞌ dhɨr jaꞌp jañ bhɨɨyaꞌ na paiꞌ Masedoonia bhaan bipioꞌ gu dɨbɨɨr nañ baꞌ bhaiꞌ dhɨr jaꞌk ba aayaꞌ. \v 6 Cham maat iñ noꞌñ bhaiꞌ dhɨr jam bui buusaidhaꞌ gux jɨɨp na ba miamlhim, kaꞌñ ji baꞌ guꞌ jotmodaꞌ pɨx bhaiꞌ xi ɇɇji jam bui maakam jaꞌk jup bhɨɨyaꞌ. Baꞌ aañ puiꞌp jam tɨtda na pim puiꞌp jiñ palhbuidhaꞌ gu tuꞌ nañ kɨꞌn bhaiꞌ dhɨr jimiaꞌ paiꞌ na jaꞌk jum aaꞌndaꞌ. \v 7 Tɨi dho cham aaꞌ iñ nañ xib bhaiꞌ pɨx jup ba buusnichgɨdaꞌ, guꞌ ji na guꞌ dɨɨlh jix maat gu Dios, iam gɨt puiꞌ tɨꞌyaꞌ nañ jɨꞌk bhaiꞌ xi jam juruuñxidhai. \v 8 Dai yaꞌ Eepesoñ yaꞌ ka xi juruuñdhaꞌ, yaꞌ buusaidhaꞌ iñ bhaan Pentekostees taꞌm. \v 9 Yaꞌñ ka xi chu aꞌga yaꞌ oirɨt gu ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam na kapbhaiꞌ kar joidham. Jix chaat iñ jiñ jur am bhaan nam muiꞌ ka tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ, sia kum guꞌ jaiꞌ dhɨt xiñ bhaamkiꞌñ. \p \v 10 Noꞌt bhaiꞌ ba ji buus jam bui gu Timoteo, jix bhaiꞌ pim duñiaꞌ na baꞌ cham tuꞌ bhaan jax jum aaꞌndaꞌ, puiꞌ bhaankam jup tu juan guꞌ guch Xoiꞌkam jaꞌp na jax aañ. \v 11 Bɨɨx pɨx japim jix bhaiꞌ duñiaꞌ aapiꞌm na pim bhaiꞌ oiꞌdhaꞌ na pim tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. Xi palhbuidhaꞌ pim ɨp gu tuꞌ na kɨꞌn bhañ chɨɨꞌmɨraꞌ ja bɨɨm gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham, aañ guꞌ yaꞌ dɨr nɨɨra. \p \v 12 Tɨiñ soiꞌ tɨtda gu Apoolos na puiꞌp jir jich jaduuñ guch Xoiꞌkam bhaan na jɨꞌk ja baidhai guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham muiꞌp jam tɨɨꞌmɨraꞌ, guꞌ ji na guꞌ sap cham jax jix bhaaiꞌ, ku guꞌ sap mu jimiaꞌ ji paiꞌ na duuk jix bhaaiꞌn kaꞌ. \s Na ba ja tabuimgidhaꞌ gu Paablo \p \v 13 Miꞌ pim puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam, gammɨjɨ pim tuꞌ sɨlhkam buiñor tɨ jɨɨꞌñdhat. Chaꞌpim jum oꞌjolhiꞌñdhaꞌ, ni ku pim cham tuꞌ bhaan jum tukgiꞌñkaꞌ gu tuꞌ na pu cham tuꞌ mi nɨnɨiꞌñ. \v 14 Gio na pim paiꞌ dhuuk jix bhaiꞌ ja buadaꞌ gu jaiꞌ, tuꞌ sɨlhkam kɨꞌn japim jix ja joiꞌmdat jix bhaiꞌ ja buadaꞌ. \p \v 15 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, aapiꞌm jix maat nat gu Esteepanas ja bɨɨm guiꞌ nam maap jir jum oiꞌdhagɨm bɨɨpɨꞌ tɨ jɨɨꞌñ jamɨt na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, pu cham jaiꞌx jaiꞌch kaꞌ am janoꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam na jɨꞌx Akaaya bhaan bipioꞌ gu dɨbɨɨr. Xib baꞌ dai nam bɨxchuꞌ pɨx kɨꞌn ja palhbuiꞌñ gu jaiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 16 Puꞌñi pim jup xi chu duñiaꞌ aapiꞌm na jax guiꞌ am, gam na pim jax ja nɨiꞌñ sia gu jaiꞌ nam puꞌñi bhaankam tu juan gu Dios. \v 17 Jix bhaiꞌñ ɨlh jañich na mɨt yaꞌ xiñ ɇɇk gu Esteepanas gio gu Portunaatu gio gu Akaiku, na mɨt guꞌ jam aꞌmkam jiñ guꞌngux. \v 18 Bɨɨx aixim bhaan jiñ guꞌngux jamɨt, jaꞌp na pim jax jaꞌk jiñ guꞌnguxdhaꞌ gɨt noꞌ pim dɨɨlh bha jimiaꞌ. Jix ioꞌm japim jix bhaiꞌ ja buadaꞌ guiꞌ nam puꞌñi tu guꞌnguxiꞌñdhaꞌ. \p \v 19 Yaꞌ dɨr mu jam ñioꞌkiꞌñ am guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam jɨꞌkchi kap maap jum jumpadat tu daan yaꞌ na jɨꞌx Aasia dɨbɨɨr bhaan bipioꞌ. Sia mu jam ñioꞌkiꞌñ gu Akiila gio gu Priiska, gam guiꞌ nam jɨꞌk ja bɨɨm maap tu daan ja kiꞌaam. \v 20 Bɨɨx jam yaꞌ dɨr mu jam ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham. Gammɨjɨ pim xim ñiñioꞌkdhat ɨp aapiꞌm dɨɨlh, puiꞌ pim jaꞌk jum ñiñioꞌkiꞌñdhaꞌ na jax jaꞌk bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na pim xim ja joiꞌgɨꞌn. \p \v 21 Baꞌ dɨɨlh jiñ ñob kɨꞌn jañ palhɨɨp yaꞌp xi chu jam uaꞌñxidhaꞌ aañ Paablo nañ bhaan jam tabuimgidhaꞌ. \p \v 22 Noꞌ jaroiꞌ maadɨt cham soiꞌm ɨlhdhat daan guch Xoiꞌkam, aañ pu kaiꞌch na cham bhaiꞌ tu jimiaꞌ dhiꞌ dhi jaduuñ, gamɨmmɨ tulhiiñchudaꞌ gu Dios. Baꞌ aañ yaꞌ dɨr pum tɨtda aapiꞌ Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam nap jootom gio bhaiꞌp xi jimdaꞌ gɨt. \p \v 23 Baꞌ guch Xoiꞌkam pɨx gammɨjɨ jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn. \v 24 Aañ pu gammɨjɨ xi jam joiꞌgɨꞌndaꞌ bhaankam guch Xoiꞌkam, sia pɨk nar paiꞌ dhuuk kaꞌ gɨt. \p Jaꞌpni daipuꞌ.