\id GAL \h Gálatas \toc1 Gálatas \mt Carta ni chaa Pablo \mt nuu yɨvɨ ndañuu \mt Galacia \c 1 \s Ja na sandee ini yɨvɨ ndañuu Galacia \p \v 1 Ruꞌu Pablo, chaa ri tutu jaꞌa, ja kuu ri apóstol nuu Cristo Jesús ja kaꞌan ri jnuꞌun ya. Ko ansu yɨvɨ ni nakaji ruꞌu ja kundiso ri jniñu un. Ti ni ansu yɨvɨ ni xndaku nuu ri ja siaꞌan na kaꞌan ri. Chi suꞌva, maa Cristo Jesús jiin Tata yo Yandios, ya ni xnandoto Jesús nuu ñujiꞌi. \v 2 Tendɨꞌɨ ñani yo ja kanchuku jaꞌa jiin ri, ka taji ri tutu jaꞌa nuu ra naa ra, ja ka kuu ra yɨvɨ ka kandixia ja kanchuku ndañuu Galacia. \p \v 3 Ti maa Tata yo Yandios jiin Jitoꞌyo Cristo Jesús, na kundaꞌu ini ya, ti na chindee chituu ya roꞌo naa ra ja na kukuee kunchuku ra, siaꞌan nava kuni maa ya. \v 4 Chi ja yukan ni soko Jesús maa ya, ja ni jiꞌi ya ja sɨkɨ kuachi yo naa yo. Siukan ni saꞌa ya ja ni nama ya yoꞌo nuu taka jnuꞌun kueꞌe ja iyo nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, nava tukaa ga siin yo naa yo ja kunukuachi yo nuu taka jniñu ndevaꞌa un. Siukan ni saꞌa Jitoꞌyo Jesús, chi maa Tata yo Yandios ni taꞌu ya jniñu ja siaꞌan na koo. \v 5 Ti na kanajaa yo Yandios ja vii xaan kuñaꞌnu ya ja kuu taka saa ni. Siukan na koo jiin ya. \s Jnuꞌun Cristo ja kandixia yo \p \v 6 So naa ini ri ja yachi xaan ka nduku ra xndoo ra ichi ndaa Yandios, ti ka kuni kandixia ra ɨnga jnuꞌun sɨɨn ja tu kejnaꞌan jiin jnuꞌun Cristo. Ko tu vaꞌa ja ka saꞌa ra siaꞌan ja ka kuni xndoo ra Cristo. Chi maa Yandios ni nakaji roꞌo naa ra ja na kɨvɨ ra nuu ndaꞌa ya sɨkɨ ja ni kundaꞌu ini Cristo yoꞌo naa yo. \v 7 Ti na kachi ri ja tu kuɨtɨ naa ɨnga jnuꞌun iyo ja nama Yandios yoꞌo. Ko yukan ka iyo jaku yɨvɨ ja ka skaꞌan i roꞌo naa ra jiin jnuꞌun xndaꞌu i ja ka kuni nasama i jnuꞌun sɨkɨ nasa nama Cristo yoꞌo. \v 8 Ko ruꞌu, ni xnaꞌan ndaa kuɨtɨ ri jnuꞌun Cristo Jesús nuu ra naa ra undi nuu. Ko nu xnaꞌan yo ɨnga jnuꞌun ja tu ɨɨn nuu jiin maa jnuꞌun Cristo, xi ɨɨn ángel vaji andɨvɨ na xnaꞌan sɨɨn ɨnga jnuꞌun, nusa ti na jnaꞌnu ndatu yo naa yo jiin jnuꞌun un nusa. \v 9 Jnuꞌun ni xnaꞌan ri nuu ra naa ra kɨvɨ undi nuu, ti ɨɨn ni kuu jnuꞌun xnaꞌan tuku ri vijna. Ko nu iyo ɨnga yɨvɨ ka xnaꞌan ɨnga jnuꞌun nuu ra naa ra, nusa ti yɨvɨ un tu xnaꞌan ndaa i maa jnuꞌun Yandios nava ni xnaꞌan ri nuu ra naa ra undi nuu. Nusa ti na jnaꞌnu ndatu yɨvɨ un jiin jnuꞌun kaꞌan i. \p \v 10 Jiin jnuꞌun kaꞌan ri jaꞌa, ¿Va nu ka ndoꞌo ini ra ja kuni kuñaꞌnu ri nuu yɨvɨ naa i xino? Ko tuu, chi suꞌva kuni saꞌa ri mani maa jniñu ja kuni maa Yandios. ¿Xi ka ndoꞌo ini ra ja kuni ri ja na kusɨɨ ini yɨvɨ jiin ri xino? Ko ansu siaꞌan kuu, chi nu na nduku ri ja na kusɨɨ ini yɨvɨ jiin ri, ti tukaa ga junukuachi ri nuu Cristo nu siaꞌan na saꞌa ri. \s Nasa ni nduu Pablo Apóstol \p \v 11 Ñani naa ra, na kachi ri ɨɨn jnuꞌun nuu ra sɨkɨ jnuꞌun vaꞌa ja ni xnaꞌan ri, chi tu ɨɨn ni kuu jiin jnuꞌun ka kaꞌan yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa. \v 12 Chi ni ɨɨn yɨvɨ tu ni xnaꞌan i jnuꞌun un ruꞌu. Ni ansu yɨvɨ ni xnaꞌan jnuꞌun un nuu ri ja ni kutuꞌva ri. Chi suꞌva, maa Jesús, ya kuu Cristo, ni xnaꞌan ya nuu ri na ni kaꞌan ya jiin ri. \v 13 Ka jini vaꞌa ra nasa ni kuncha ri undi nuu, chi kuu ri chaa hebreo ja ni chiñuꞌun ri Yandios nanu yɨvɨ hebreo. Ti ka jini ra ja ndevaꞌa xaan ni saꞌa ri sɨkɨ yɨvɨ ka kandixia Jesús. Ti niꞌin xaan ni nduku ndee ri ja xnaa ri yɨvɨ kandixia un niku. \v 14 Chaa tuꞌva xaan ga ni kuu ri jiin saꞌan yɨvɨ hebreo ja kuu taka ga chaa nación ri, ja ɨɨn nuu ni ka jaꞌnu da jiin ri, chi ni ndɨꞌɨ xaan ga ini ri ja koto vaꞌa ri ichi ni ka ñavaꞌa tata ri, nava tu naa. \v 15 Ti vasu siukan iyo, ko Yandios ja ni nakaji ya ruꞌu undi na changa ga kaku ri ja na kundiso ri jniñu nuu ya. Ti vasu tu ni ɨɨn jniñu vaꞌa ni saꞌa ri, ko ni kundaꞌu ini ya ruꞌu. Yukan kuu ja ni nakaji ya ruꞌu. \v 16 Yukan ti ni kuni ya ja na chaku inijnuni ri nau kuu maa Seꞌe ya. Chi siaꞌan ni kuni ya ja na kaꞌan ri sɨvɨ Seꞌe ya nuu yɨvɨ ɨnga nación. Siaꞌan ni saꞌa ya jiin ri ja na chaku ini ri, ko tu ni jaꞌan ri nuu ɨnga yɨvɨ ja xndaku nuu ri sɨkɨ nasa koo jnuꞌun kaꞌan ri. \v 17 Ni tu ni jaꞌan ri ñuu Jerusalén ja kin ndeꞌe ri chaa ka kuu apóstol nuu Jesús, ja xnakan da ni ka kuu apóstol ansu ruꞌu. Chi sa suꞌva, ni nduku ndee ri ti yachi ni jaꞌan ri undi ndañuu Arabia. Yukan ti ni nandeokuñɨ ri undi ñuu Damasco. \p \v 18 Ni yaꞌa uni kuiya ti sa ni jaꞌan ri ñuu Jerusalén, chi ni ndoꞌo ini ri ja kuni ri nuu Pedro. Ti yukan ni kuncha ri xiaꞌun ni kɨvɨ jiin da. \v 19 Suni ni jini ri Jacobo, ñani Jitoꞌyo Jesús. Ko tu ni jini ri ɨnga chaa kuu apóstol yukan. \v 20 Ti jini vaꞌa maa Yandios ja tu xndaꞌu kuɨtɨ ri jnuꞌun chaa ri. Ja yukan taka jnuꞌun chaa ri jaꞌa kuu jandaa. \p \v 21 Yukan na ti ni jaꞌan ri nuu ndañuu Siria. Suni ni jaꞌan ri nuu ndañuu Cilicia. \v 22 Yukan kuu ja yɨvɨ ka kandixia Cristo ja kanchuku i ndañuu Judea, kɨvɨ un changa ga kuni i nuu ri. \v 23 Chi mani jnuꞌun ni ka niꞌin i ja ni ka kachi uu ga yɨvɨ: “Chaa ni saꞌa ndevaꞌa jiin yo undi nuu, vijna ti suni xnaꞌan da jnuꞌun Jesús nava ka kandixia yo, ja xnakan ni nduku da xnaa da jnuꞌun un niku”, ni ka kachi i. \v 24 Ti ni ka kanajaa i Yandios ja ñaꞌnu xaan kuu ya ja siaꞌan ni saꞌa ya jiin ri. \s Ni ka jantaꞌu uu ga apóstol nuu Pablo \c 2 \p \v 1 Yukan ni yaꞌa uxi kuun kuiya ti sa ni jaꞌan tuku ri ñuu Jerusalén. Ti ni kunduu Bernabé jiin ri, ti suni ni ka yɨndaꞌa ri Tito. \v 2 Ni jaꞌan ri chi ni kachi Yandios ja na kiꞌin ri. Ti yukan ni ka ndututu sɨɨn mani maa chaa ka kuñaꞌnu nuu yɨvɨ ka kandixia. Ti ni nakani ri jnuꞌun ri nuu da naa da sɨkɨ jnuꞌun kaꞌan ri nuu yɨvɨ ɨnga nación, ja yɨvɨ un tu ka jini kuɨtɨ i jnuꞌun Yandios. Siukan ni kachi ri nuu da naa da nava na kujnuni ini da ja siukan kuu jniñu saꞌa ri. Ti ni ka jantaꞌu da ruꞌu. Ja yukan tu ni kendo kaꞌa jniñu ni saꞌa ri ja ni kaꞌan ri undi nuu. \p \v 3 Ti yukan ni kuncha Tito jiin ri. Vasu tu ni kuu da maa chaa hebreo, ko tu ni kachi chaa ka kuñaꞌnu un ja na chiñuꞌun da ichi yɨvɨ hebreo, ja niꞌin da ɨɨn seña nuu yɨkɨ kuñu da. Tu kuɨtɨ ni ka kaꞌan da un. \v 4 Ti tɨjnɨ yɨvɨ ja tu ka kandixia ndaa maa Cristo ni ka kɨvɨ da yukan, ko ni ka kɨvɨ da so ja kuni da ndeꞌe da nasa ka chiñuꞌun yo Yandios, nu siin yo jiin ichi chaa hebreo un xi tuu. Ko tukaa chayɨka ley janaꞌan un yoꞌo ja na siuku yo taka ichi un, chi ja ni jiña Cristo Jesús ɨɨn ichi jaa kiꞌin yo. Ko uu ga yɨvɨ un tu ka kandixia i siaꞌan. Ti ka kuni i chayɨka i ruꞌu naa ri ja na chiñuꞌun ri ichi chaa hebreo. \v 5 Ko ni ɨɨn tɨꞌlɨ tu ni ka jantaꞌu kuɨtɨ ri nuu yɨvɨ un ja chayɨka i yoꞌo naa yo, ja siuku yo ichi yɨvɨ hebreo un. Siukan ni ka saꞌa ri nava na kuñɨɨ maa jnuꞌun ndaa sɨkɨ Cristo Jesús jiin ra naa ra. \p \v 6 Sa suꞌva maa chaa ka ndisojniñu ñaꞌnu nuu yɨvɨ ka kandixia un, tu ni xndaku da nuu ri ja na xnaꞌan ri ichi un. Ti ni ɨnga jniñu jaa, tukaa ni kachi da ja saꞌa ri. Ti vasu chaa ñaꞌnu ka kuu da, ko tu ni yuꞌu ri ja kaꞌan ndaa ri jnuꞌun nuu da. Tu ni yuꞌu kuɨtɨ ri, chi ɨɨn ni ka kuu tendɨꞌɨ yɨvɨ nuu Yandios. Ja yukan tu nau ɨnga jnuꞌun ni chayɨka da naa da ruꞌu ja saꞌa ri. \v 7 Suꞌva ni ka nakuni ndaa da ja maa Yandios ni tatu ya jniñu jaꞌa nuu ri, ja na kaꞌan ri jnuꞌun ya nuu yɨvɨ ɨnga nación nanu ni tatu ya jniñu nuu Pedro ja na kaꞌan da jnuꞌun ya nuu maa yɨvɨ hebreo. \v 8 Siaꞌan ni nakuni ndaa chaa ka ndisojniñu un, ja maa Yandios ni jaꞌa jniñu nuu Pedro ja na kuu da apóstol, ti kaꞌan da jnuꞌun Cristo nuu yɨvɨ nación hebreo. Suni siaꞌan ni nakuni ndaa da ja maa Yandios ni jaꞌa jniñu nuu ri ja na kuu ri apóstol nuu ya, ti kaꞌan ri jnuꞌun Cristo nuu yɨvɨ taka ga nación. \v 9 Ja yukan kuu ja Jacobo, Pedro, jiin Juan ni ka jini ndaa da ja maa Yandios ni jaꞌa jniñu nuu ri, chi iyo vaꞌa xaan jniñu ni tatu ya ja saꞌa ri. Vasu ka kaꞌan yɨvɨ ka kandixia ja maa da naa da kuu chaa ka kuñaꞌnu ga, ko ni ka jnɨɨ da ndaꞌa ri jiin Bernabé. Yukan ni kundaa ja iyo jnuꞌun mani ini jiin ri, chi ni kundaa ini da naa da ja na kin kaꞌan ri jnuꞌun Cristo nuu yɨvɨ taka ga nación, ti maa da naa da na kiꞌin da jiin jnuꞌun ya nuu mani yɨvɨ hebreo. \v 10 Ɨɨn jnuꞌun ni ka tatu da nuu ri kuu ja na koto vaꞌa ri nuu yɨvɨ ndaꞌu, ti na chindee ri i. Ti suni maa ri, ñukuu ndaa ini ri ja siaꞌan kin koto vaꞌa ri nuu yɨvɨ ndaꞌu naa i. \s Kanajiin Pablo nuu Pedro \p \v 11 Yukan ti na ni jaa Pedro ñuu Antioquía ɨɨn jinu, ni kanajiin ri nuu da, chi ni yuji da jiin ɨɨn jniñu saꞌa da. \v 12 Xnakan iyo vaꞌa xaan jniñu saꞌa da niku, chi yaji da staa jiin yɨvɨ ɨnga nación. Ko ni jakoyo uu xi uni chaa ni taji Jacobo. Ja yukan tukaa ni yaji Pedro staa jiin yɨvɨ ɨnga nación un, ti ni kuxio da kuaꞌan da. Tukaa ni yaji da staa jiin yɨvɨ un, chi yuꞌu da sa kuni chaa ni jakoyo un ja tukaa ga siuku da ichi yɨvɨ nación hebreo. Ti yukan kaꞌan da sɨkɨ da. \v 13 Ti uu ga chaa hebreo un ja suni ka kandixia da, ni ka jajnuꞌun da Pedro ja tu yaji da staa jiin yɨvɨ ɨnga nación un. Ti suni undi Bernabé suni siaꞌan ni saꞌa da ja ni kejnaꞌan da jiin Pedro. \v 14 Ti ruꞌu Pablo, nu ni jini ri ja tu iyo vaꞌa nava saꞌa Pedro, ti ni kanajiin ri nuu da nuu ni ka ndututu ri. Siaꞌan ni saꞌa ri nuu taka ga ñani jnaꞌan ri un, chi tukaa siuku ndaa da maa jnuꞌun Yandios, ti ni kachi ri jiin Pedro: “Kuu ra chaa nación maa yo ja kuu hebreo, ti tukaa siuku ra ley janaꞌan un, chi kuu kaji ra staa jiin yɨvɨ ɨnga nación un. Ko sɨkɨ ja ni kuxio ra kuaꞌan ra, ti vijna ¿xi kuni xndaku ra nuu yɨvɨ ɨnga nación un ja na siuku i ley chaa hebreo xino? Xi nu siaꞌan kuni ra saꞌa ra, ko ni maa ra tu siuku jnuꞌun un.” Siukan ni kachi ri nuu Pedro na ni ka ndututu yɨvɨ ka kandixia un. \p \v 15 Yoꞌo, chi ka kuu yo maa chaa nación hebreo, ti undi nuu ni kachi yo ja tu ka saꞌa yo kuachi nanu maa yɨvɨ taka ga nación ja ka nchakuachi i. \v 16 Ko tukaa vijna. Chi yoꞌo ja ka kuu yo yɨvɨ hebreo, ka jini ndaa yo ja tu kendo ndaa nuu Yandios ja siuku yo jniñu taꞌu ley Moisés. Chi ansu kachi Yandios ja tukaa jnaꞌnu ndatu yo jiin kuachi yo nu na kuandatu yo ley un, chi mani maa ja na kandixia ndaa yo jniñu ñaꞌnu ni saꞌa Jesús, ya kuu Cristo. Yukan kuu ja yoꞌo ja ka kuu yo yɨvɨ hebreo, tu iyo ɨnga ichi, chi maa ɨɨn ni ja ka kandixia yo Cristo Jesús. Sɨkɨ yukan ti kachi Yandios ja tukaa ga jnaꞌnu ndatu yo jiin kuachi yo, ansu ja siuku yo maa ley Moisés. Chi kachi nuu tutu ii: “Ni ɨɨn yɨvɨ tu kendo ndaa i nuu Yandios sɨkɨ ja siuku i maa ley Moisés”, kachi tutu. \p \v 17 Ti yoꞌo naa yo, yɨvɨ hebreo, nu ka kandixia ndaa yo ja ni jiꞌi Cristo jaꞌa yo, nusa ti ka ñukuu ini yo ja kachi Yandios ja tukaa ga jnaꞌnu ndatu yo jiin kuachi yo. Ti vasu kandixia yo Cristo, ko nɨnɨ iyo ɨɨn jnuꞌun ini yo ja saꞌa yo kuachi nanu yɨvɨ taka ga nación. Nu siaꞌan kuu, ¿ti ndixia ja skɨvɨ Cristo yoꞌo nuu kuachi nu? ¡Tu kuu kuɨtɨ! Chi tu kuu kuɨtɨ kachi yo ja ni skɨvɨ Cristo yoꞌo nuu kuachi, chi maa ya tu yɨꞌɨ ya jiin kuachi. \v 18 Tu kachi kuɨtɨ yo ja Cristo ni skɨvɨ ya yoꞌo nuu kuachi. Ko nu na nandeokuñɨ tuku ri ja xnaꞌan ri ley Moisés ja ni xndoo ri undi nuu, ti sakanuu ri ɨnga jniñu jiin maa jniñu ni saꞌa Cristo jaꞌa ri. Nu siukan ti nduniꞌin ini ri sɨkɨ maa Yandios, chi vijna ni jaꞌa ya ɨnga ley ja kachi ja kandixia yo Cristo siaꞌan ni. \v 19 Undi nuu, suꞌva ni nduku ndee ri ja siuku ri maa ley Moisés, ko ansu ja siaꞌan ni saꞌa ri ti ja ni kendo ndaa ri nuu Yandios. Ko tuu, chi vijna kuu ri nanu ja ni jiꞌi ri nuu ley. Tukaa yɨndaꞌa ley ruꞌu. Siaꞌan kuu nava na kuchaku ri ja na saꞌa ri nava kuni Yandios. \v 20 Kuu nanu ja ni jiꞌi Cristo jaꞌa ri, ti yukan tukaa ga nandeokuñɨ ri saꞌa ri nanu ni saꞌa ri undi nuu. Vijna na saꞌa ri nava kuni maa Cristo, chi kancha ya jiin ri. Ti nɨ kancha ri nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, kandixia ndaa ri nuu maa ɨɨn ni Seꞌe Yandios. Chi mani maa ya kuu ja ni kundaꞌu ini ya ruꞌu, chi maa ɨɨn ni ya ni jiꞌi ja kuu maa ri. \v 21 Ni tu kuu kasɨ kuɨtɨ ri jnuꞌun Yandios ja kundaꞌu ini ya yoꞌo naa yo. Yukan kuu ja ni taji ya seꞌe ya ja ni jiꞌi ya jaꞌa yo. Chi nu jandaa ndixia ja kendo ndaa yo nuu Yandios sɨkɨ ja siuku yo maa ley Moisés, nusa ti tu ni jniñu kuɨtɨ ja ni jiꞌi Cristo jaꞌa yo naa yo nusa. \s Jnuꞌun ley jiin jnuꞌun kandixia \c 3 \p \v 1 Ñani ja tu ka ndoꞌo vaꞌa ini ra naa ra, ¿ndoo ni ka sana xini ra? ¿Xi nau yɨvɨ ni xndaꞌu roꞌo naa ra nu? ¿Nasa kuu ja tu ka jandatu ra nuu maa jnuꞌun ndaa Yandios, maa jnuꞌun ndaa ja ni ka kaꞌan ri nuu ra naa ra? Chi ni kaꞌan kaji ri maa jnuꞌun Cristo ja ni jiꞌi ya nuu ndaꞌa cruz ja kuu maa yo naa yo. \v 2 Vijna ti na kachi ri ɨɨn jnuꞌun nuu ra. Ni ka niꞌin ra Espíritu Santo ja kuncha ya jiin ra sɨkɨ ja ni ka kandixia ra maa Cristo Jesús, ti ansu ja kuandatu ra nuu ley Moisés. \v 3 Xaan ga ni ka sana inijnuni ra ja ni ka nduniꞌin xaan ini ra vijna. ¿Xi ka ndoꞌo ini ra ja saꞌa ra mani jniñu ja taꞌu ley Moisés, ja siaꞌan na kendo ndaa ra nuu Yandios? Va tu chaku ini ra ja maa Espíritu Santo ni sama ya inijnuni ra, ti maa Espíritu ya kuu ja chindee yoꞌo ja na kundee yo siuku ndaa yo jnuꞌun ya, ansu ja siin yo jiin ley Moisés. \v 4 Xaan ga kuaꞌa nundoꞌo ni ka jito ra ja ni ka saꞌa yɨvɨ jiin ra, sɨkɨ ja ni ka kandixia ra maa Cristo Jesús. ¿Ni ka ndoꞌo kaꞌa ra nundoꞌo un nusa? \v 5 Ko tuu, chi maa Yandios ni taji Espíritu Santo kuncha ya jiin ra. Ti maa ya kuu ja saꞌa jniñu ñaꞌnu un jiin ra naa ra. Chi na ni ka jinisoꞌo ra jnuꞌun Jesús, ya kuu Cristo, ti ni ka kandixia ra. Ko ni tu saꞌa kuɨtɨ ya siaꞌan nu na siin ra jiin jniñu taꞌu ley Moisés. \p \v 6 Suni siaꞌan ni kandixia chaa ñaꞌnu Abraham maa jnuꞌun ni chisojnuꞌun Yandios nuu da. Ja yukan ni jantaꞌu Yandios maa da, ti ni kachi ya ja tukaa ga jnaꞌnu ndatu da jiin kuachi, nava na kendo ndaa da nuu ya. \v 7 Ja yukan na chaku vaꞌa inijnuni ra ja yɨvɨ kandixia ndaa kuɨtɨ jnuꞌun Yandios, ti jantaꞌu Yandios maa i ti skonani ya maa i jnaꞌan Abraham. \v 8 Siaꞌan yoso nuu tutu ii Yandios najanaꞌan, ja ndumani ya jiin tendɨꞌɨ yɨvɨ taka nación ja tu jaꞌi nakuni i jnuꞌun ya, ko ndumani ya jiin yɨ, ti tukaa ga jnaꞌnu ndatu i jiin kuachi i nu na kandixia ndaa i jnuꞌun ya. Chi siaꞌan ni kaꞌan Yandios jnuꞌun vaꞌa un jiin chaa ñaꞌnu Abraham ja ni kachi ya: “Kandichi ri jiin yɨvɨ taka ga nación nu na kandixia i jnuꞌun ri nanu ni kandixia maa ra ti tukaa jnaꞌnu ndatu i”, kachi ya. \v 9 Ja yukan kancha Yandios jiin tendɨꞌɨ yɨvɨ ka kandixia jnuꞌun ya, siaꞌan nanu ni kuncha ya jiin chaa ñaꞌnu Abraham, chi ni kandixia ndaa da jnuꞌun ya. \p \v 10 Ko yɨvɨ ja xndaku ja na siuku yo ley Moisés, na kachi ri ja ja ni jnaꞌnu ndatu yɨvɨ un, ja siaꞌan kaꞌan i. Ni jnaꞌnu ndatu i chi siaꞌan kachi nuu tutu ii Yandios: “Nu tu siuku ndɨ kuɨtɨ ra jnuꞌun yoso nuu tutu ley, ti nu tu saꞌa ra taka jniñu taꞌu ley un, ti na jnaꞌnu ndatu ra”, kachi nuu tutu Yandios. \v 11 Tu kachi kuɨtɨ Yandios nuu ni ɨɨn yɨvɨ ja kendo ndaa i nuu ya ja saꞌa i taka jniñu taꞌu ley Moisés. Siaꞌan kaꞌan ri chi kachi nuu tutu ii Yandios: “Tukaa ga jnaꞌnu ndatu yɨvɨ sɨkɨ kuachi i nu na kandixia ndaa i nuu ri. Ja yukan kendo ndaa i nuu Yandios ti kuchaku i jiin ri ja kuu taka saa ni”, kachi ya nuu tutu ii. \v 12 Ko nu nau yɨvɨ na kuandatu nɨ ley Moisés un, ti tukaa kandixia i Cristo, chi siaꞌan kachi tutu ii: “Nu saꞌa ndɨ kuɨtɨ ra taka ja kaꞌan nuu ley jaꞌa, ti ketaꞌu ra ja kuchaku ra ja kuu taka saa ni, chi ni kundee ra ni siuku ndɨꞌɨ ra taka jnuꞌun un”, kachi tutu ii. \p \v 13 Ko ja ka jini yo nava kaꞌan maa ley un ja jnaꞌnu ndatu yo nu tu kundee yo siuku ndɨꞌɨ yo jnuꞌun kaꞌan. Ti ja yukan ni chaa Cristo ja ni chunaa ya yoꞌo nuu jnuꞌun un, ja ni jiꞌi ya ja kuu maa yo naa yo. Chi ja sɨkɨ kuachi yo ti ni jnaꞌnu ndatu ya ja ni jiꞌi ya nuu ndaꞌa cruz siaꞌan nanu kachi nuu tutu Yandios: “Na jnaꞌnu ndatu taka yɨvɨ ja kundaka nuu ɨɨn yujnu, ja na kutaꞌu i jnuꞌun kanuu sɨkɨ kuachi niꞌin ni saꞌa i”, kachi tutu. \v 14 Ni kandixia Abraham Yandios. Yukan ti kachi ya ja tukaa jnaꞌnu ndatu Abraham ja kuu kuachi da. Siaꞌan ni chunaa ya maa da. Ti sɨkɨ jniñu ñaꞌnu ni saꞌa Cristo, yukan ni chunaa Yandios savaꞌni ga yɨvɨ ɨnga nación nu na kandixia i jniñu Cristo. Ja yukan tendɨꞌɨ yoꞌo ja ka kandixia jnuꞌun ya, ni taji ya Espíritu Santo na kuncha jiin yo nava ni chisojnuꞌun ya undi nuu. \s Jnuꞌun sɨkɨ ley jiin sɨkɨ jnuꞌun ja ni chisojnuꞌun ya \p \v 15 Ñani, na kachi ri ɨɨn jnuꞌun nasa saꞌa yo naa yo, chi nu saꞌa yo ɨɨn tratu sɨkɨ ɨɨn ndajniñu ti jakava ɨɨn tutu. Ti nuu tutu un kuaꞌa yo firma yo xi kuaꞌa yo xini ndaꞌa yo, ti jiin yukan ni kukutu tratu ni ka saꞌa yo. Ti ni ɨɨn yɨvɨ, tu kachi ja tu nijniñu kuɨtɨ tutu un, vasu na kachi i ja na chiso i uu uni ga jnuꞌun nuu. Ko ja sɨkɨ jnuꞌun ni chisojnuꞌun Yandios, jandaa ga kuu. \v 16 Chi undi na janaꞌan ni chisojnuꞌun Yandios nuu Abraham. Ti jnuꞌun un ni kundaa ndixia nuu maa ɨɨn ni jnaꞌan da. Ko tu kachi kuɨtɨ nuu tutu ii ja sɨkɨ tendɨꞌɨ jnaꞌan da ja vekoyo. Chi suꞌva kachi nuu tutu ja nuu maa ɨɨn ni jnaꞌan da ja kii ni chisojnuꞌun Yandios. Ti jnaꞌan Abraham ja kii ni kuu maa Cristo. \v 17 Ja yukan kuu jnuꞌun kaꞌan ri ja xnakan ni saꞌa Yandios ɨɨn tratu jiin Abraham na ni chisojnuꞌun ya ja na kii Cristo. Yukan ti ni yaꞌa kuun ciento oko uxi kuiya, ti sa ni jaꞌa ya ley nuu Moisés. Ko ley un tu jasɨ nuu jnuꞌun ja sɨkɨ Cristo ja ni chisojnuꞌun ya undi nuu na ni kaꞌan ya jiin Abraham. \v 18 Ko nɨnɨ nuu yɨvɨ ka jandatu ley Moisés na kuaꞌa ya taꞌu i ja na kendo ndaa i nuu ya, yukan ti tukaa na kuaꞌa ya taꞌu nuu yɨvɨ ja kandixia i maa jnuꞌun ni chisojnuꞌun ya. Ko ansu siaꞌan ni chisojnuꞌun ya nuu Abraham. Tu ni kuu ni ɨɨn jniñu ni saꞌa Abraham ja ni niꞌin da taꞌu un, chi mani ja ni kundaꞌu ini ya maa da. Ja yukan ni jaꞌa ya ɨɨn taꞌu nuu da jiin jnuꞌun ni chisojnuꞌun ya nuu da jiin nuu maa ɨɨn ni jnaꞌan da. \p \v 19 Nu siaꞌan, ¿ti nasa kuu ja ni jaꞌa Yandios ley nuu Moisés nu? Vijna ti na kachi ri nuu ra nasa ni jajniñu ley ni jaꞌa Yandios nuu Moisés. Chi ni xnukoo ya ɨɨn ley nuu yɨvɨ naa i ja na nakuni i kuachi i. Ti siaꞌan ni iyo ley un undi kɨvɨ ni kenda Cristo, maa jnaꞌan Abraham. Chi ja sɨkɨ maa jnaꞌan Abraham un ni chisojnuꞌun Yandios na ni kaꞌan ya jiin da undi najanaꞌan. Ti ángel ka junukuachi nuu Yandios ni ka nakuaꞌa ley ya nuu Moisés, ti Moisés ni nakuaꞌa ley un nuu yɨvɨ nación Israel. \v 20 Ko nu ni kaꞌan Yandios jiin Abraham tu ni jajniñu ya ɨnga ja kancha maꞌñu sava, chi maa ɨɨn ni Yandios ni chisojnuꞌun ya nuu da. \p \v 21 ¿Va nu ka ndoꞌo ini ra ja kaꞌan Yandios jiin uu inijnuni xino? ¿Va nu chajiyo ya jnuꞌun ni chisojnuꞌun ya nuu Abraham jiin jnuꞌun ley ni jaꞌa ya nuu Moisés xino? ¡Ko tu saꞌa kuɨtɨ ya siaꞌan! Chi ndɨnduu jnuꞌun ni kaꞌan ya un kejnaꞌan, vasu jnuꞌun ni chisojnuꞌun ya nuu Abraham xi jnuꞌun yoso nuu ley ja ni jaꞌa ya nuu Moisés. Ndɨnduu jnuꞌun un kejnaꞌan. Ko vasu siaꞌan kuu, ko tu ni kachi Yandios ja tukaa iyo kuachi i nuu yɨvɨ ja nanduku ndee i ka jandatu i ley, chi tu iyo ni ɨɨn ley ja kuandatu i ti kendo ndaa i nuu ya, jiin ja kuchaku i jiin ya. \v 22 Ko tu kundee i siuku i jnuꞌun un, chi nuu tutu Yandios ja xnaꞌan ley, suni kaꞌan ja tendɨꞌɨ yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa iyo kuachi sɨkɨ i. Ko kendo ndaa yɨvɨ nuu Yandios jiin jnuꞌun ni chisojnuꞌun ya najanaꞌan, ti jnuꞌun un kaꞌan ja na kandixia yo maa Jesús, ya kuu Cristo. Ti ansu ja kundio ini yo kendo ndaa yo nuu Yandios nu na siuku yo ley Moisés. \v 23 Undi nuu ley un ni kuu nanu chaa ndito vekaa, chi tu ni kuu nanu ja sia yo nuu kuachi. Ti siaꞌan ni ka siuku yo undi ni chaa maa Cristo. Undi yukan ti sa ni jaꞌa Yandios inijnuni yo ja na kandixia ndaa yo maa Cristo. \v 24 Ti nanu ɨɨn chaa ja sajniñu kaꞌa, ti ni jito vaꞌa da nuu seꞌe chaa xiin veꞌe un, suni siaꞌan ni yɨndaꞌa ley un yoꞌo naa yo undi kɨvɨ ni chaa Cristo, sa ni ka kandixia yo maa jniñu ñaꞌnu ni saꞌa ya ja ni jiꞌi ya ja kuu maa yo naa yo. Ti nu na kandixia ndaa yo maa ya, yukan ti tukaa yɨndaꞌa ley un yoꞌo naa yo. \v 25 Ko vijna chi ja ni kii Cristo, ti tukaa ga yɨndaꞌa ley un yoꞌo, chi ja ni ka kandixia ndaa yo maa Cristo. Tukaa yɨndaꞌa ley un yoꞌo naa yo. \p \v 26 Yukan kuu ja tendɨꞌɨ ra kuu Seꞌe Yandios, chi ni ka kandixia ra nuu maa Cristo Jesús. \v 27 Ti taka roꞌo ja ja ni ka janducha ni xnaꞌan ra ja jandaa ndixia kuu ja ni ka ndɨvɨ ra nuu ndaꞌa Cristo. Vijna ti kuñukuu ini ra ja na nduu ra nava kuu maa ya. \v 28 Ti tukaa ga kondoꞌo ini ra naa ra nu ka kuu ra yɨvɨ ñuu hebreo xi kuu ra yɨvɨ ɨnga nación. Tukaa ga kondoꞌo ini ra ja kuu ra muzu ni ka jaan yɨvɨ, xi ja sajniñu ra ja kuu maa ra. Suni tukaa ga kondoꞌo ini ra nu kuu ra chaa xi ñasɨꞌɨ. Tukaa ga kondoꞌo ini ra sɨkɨ yukan, chi vijna ɨɨn ni ga ni ka kuu ra sɨkɨ ja tendɨꞌɨ ra ni nakɨꞌɨ nuu ndaꞌa Cristo Jesús. \v 29 Nu kandixia ra Cristo, ti ka yɨꞌɨ ra jiin ya. Ja yukan ka kuu ra seꞌe nuu tata yo chaa ñaꞌnu Abraham, ti jandaa ja na niꞌin ra naa ra maa taꞌu ni chisojnuꞌun Yandios nuu da. \c 4 \p \v 1 Suni na kachi ri ɨɨn jnuꞌun. Nu ɨɨn tata na chisojnuꞌun da nuu ɨɨn seꞌe da ja kuaꞌa ndɨꞌɨ da taꞌu i, ko suchi un kuu i nanu ɨɨn muzu ja sajniñu kaꞌa, chi tu jaꞌi ndɨvɨ ndaꞌa i taꞌu ni jaꞌa tata i. Ti jaa kɨvɨ ja nakɨꞌɨ ndaꞌa i taꞌu un. Vasu changa ga kɨndaꞌa i ti siukan kuu ja kuu i nanu ɨɨn muzu ja sajniñu kaꞌa nuu tata i. \v 2 Chi yɨvɨ ka jito veꞌe tata i, ka yɨndaꞌa da maa i ja koto da i undi na jinu kɨvɨ kachi tata i. \v 3 Ti nanu suchi un ni kuu yo na changa ga kandixia yo Cristo. Ti kuu yo nanu suchi kuachi ja tu jaꞌi nakuni yo naa ichi kiꞌin nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ti ka jandatu yo nuu savaꞌni ga ichi, vasu tu kuu un maa jniñu ñaꞌnu ja ni saꞌa Cristo Jesús. Ti niꞌin xaan ni ka junukuachi yo nuu ichi un. \v 4 Ko nu ni jinu kɨvɨ ni jani Yandios, ti ni kundaa jnuꞌun ya nu ni taji ya maa Seꞌe ya nuu ñuyɨvɨ jaꞌa ja ni kii ɨɨn ñasɨꞌɨ siaꞌan ni. Ti ni kii ya nuu nación chaa hebreo ja ni ka junukuachi da nuu ley Moisés. \v 5 Siukan ni kii kaku ya nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, ja ni kii chunaa ya kuachi yɨvɨ naa i ja ni ka yɨꞌɨ i jiin ley najanaꞌan un, nava na xndoo i ja kaꞌnu nuu ley un ti tukaa ga siuku i. Vijna ti tukaa ga kundatu yo ɨnga taꞌu, chi ja ni nakinseꞌe Yandios yoꞌo naa yo, ti vijna ja ni niꞌin taꞌu yo nuu ya. \v 6 Ti sɨkɨ ja ka kuu yo seꞌe ya ni taji ya Espíritu Santo ja na kuncha ya jiin yo, ti Espíritu un kanajaa nuu Yandios jaꞌa yo, ti kachi ya: “Tata ri”, kachi ya. \v 7 Nusa ti vijna tukaa kuu ra nanu ɨɨn muzu ja sajniñu kaꞌa nuu ley najanaꞌan un. Vijna ti ni nduu ra seꞌe Yandios. Ti yukan kundio ini ra ja niꞌin ra taꞌu ja sɨkɨ jniñu ñaꞌnu ni saꞌa Cristo. Na niꞌin ra taꞌu nuu ya nava ni chisojnuꞌun ya undi najanaꞌan. \s Ndɨꞌɨ ini Pablo nasa ka kuu yɨvɨ ka kandixia ini ñuu Galacia \p \v 8 Roꞌo chaa ñuu Galacia, na kachi ri ja najanaꞌan na ti nakuni ga ra maa jnuꞌun Cristo, ti ni ka nchañuꞌun ra santu ja ni ka saꞌa yɨvɨ jiin ndaꞌa i, vasu tu ni kuu maa Yandios ndixia. Nanu ɨɨn muzu ja sajniñu kaꞌa, suni siaꞌan ni ka junukuachi ra nuu santu un. \v 9 Ko vijna ti ja ni ka chaku ini ra nau kuu maa Yandios. Chi maa Yandios ni kundaꞌu ini ya, ti ni nakana ya roꞌo naa ra ja ka nduu ra seꞌe ya. Nu siaꞌan kuu, nusa ti ndoo ka sana xini ra vijna ja kuni nduu tuku ra nanu suchi yɨkɨ ja tu jaꞌi nakuni i ichi Yandios. ¿Xi kuni ndeokava tuku ra ja sajniñu kaꞌa ra nuu ichi najanaꞌan un, ti xndoo ra ichi Yandios nu? ¿Xi ka kuni nduu tuku ra muzu nanu ɨɨn muzu ja sajniñu kaꞌa ti ka junukuachi nuu ley janaꞌan un nu? \v 10 Xi ka jani ini ra ja nitaꞌu ra nuu Yandios ja ka chiñuꞌun ra tɨjnɨ kɨvɨ ii, jiin tɨjnɨ viko ja suni ka chiñuꞌun ra taka kɨvɨ ja nukoso yo, jiin taka kɨvɨ ja nukuɨñɨ kuiya, vasu tu ni jniñu kuɨtɨ jnuꞌun un. \v 11 Ja yukan ndɨꞌɨ xaan ini ri ja so ni xnaꞌan kaꞌa ri jnuꞌun Yandios nuu ra naa ra. \p \v 12 Ñani naa ra, kandaꞌu ri jiin ra ja koto ma na kakayata ra ti siuku ra jnuꞌun ley Moisés nanu ka saꞌa yɨvɨ nación Israel. Chi ruꞌu Pablo, ni xndoo ri taka jnuꞌun un, ti ni nduu ri nanu roꞌo naa ra ja tu ka yɨꞌɨ ra nuu ndaꞌa ley un. \p Ti suni nukuꞌun ini ri ja na ni kuncha ri jiin ra naa ra yukan, mani ja ni ka saꞌa vaꞌa ra jiin ri, ti ja yukan tu nau ɨnga jnuꞌun ja kaꞌan ri sɨkɨ ra. \v 13 Ti ka jini vaꞌa ra nasa ni nakani ri jnuꞌun Yandios sɨkɨ Cristo Jesús nuu ra naa ra undi saa. Sɨkɨ ja ni kuꞌu ri jiin kueꞌe kuu ja ni kendo ri yukan, ti ni nakani ri jnuꞌun vaꞌa nuu ra naa ra. \v 14 Vasu ni jnaꞌan ri nundoꞌo ja ni kuꞌu ri, ko tu ni ka skexiko ra ruꞌu, ni tu ni ka keniꞌin ra ruꞌu ja na kiꞌin ri. Chi suꞌva ni ka jantaꞌu vaꞌa ra ruꞌu nanu ja kuu ri ɨɨn ángel ja junukuachi nuu Yandios. Ni ka jantaꞌu ra ruꞌu na kaa ja maa ri kuu Cristo Jesús. \v 15 Ti vijna va tukaa ga iyo siaꞌan nusa. Va skexiko ra ruꞌu naa ra nusa. ¿Nachi kuaꞌan ja sɨɨ xaan ni ka kuu ini ra jiin ri? ¿Ti nachi kuaꞌan jnuꞌun ja vaꞌa xaan ni ka chindee ra ruꞌu nusa? Undi nuu tu ni iyo ni ɨɨn jniñu ja tu ni ka saꞌa ra ja kuu ruꞌu, undi nakuaꞌa ra nduchi ra nuu ri niku. \v 16 ¿Vijna ti xi ka ndoꞌo ini ra ja ja ni sama ini ri ja jito uꞌu ri roꞌo naa ra nu? Va siaꞌan ka ndoꞌo ini ra, chi kaꞌan ri mani jnuꞌun ndaa nuu ra naa ra. \p \v 17 Iyo yɨvɨ ja kuni ndumani jiin ra, ko ka kuni saꞌa mani i jiin ra sɨkɨ ja kuni xndaꞌu i roꞌo. Ka kuni i sasɨɨn i roꞌo ja tukaa ka siuku ra jnuꞌun ni xnaꞌan ri un, nava na kandixia ra taka jnuꞌun ka xnaꞌan maa i. \v 18 Ti vatu ni ka saꞌa mani jnaꞌan ra jiin ɨnga yɨvɨ vaji i xnaꞌan i nuu ra. Ko nɨnɨ na kundio ini ra ja siuku ra jnuꞌun ndaa nanu maa jnuꞌun ni xnaꞌan ri nuu ra, chi maa ɨɨn ni jnuꞌun ndaa kuu. Ja yukan nɨnɨ na ndeꞌe vaꞌa ra taka kɨvɨ, ansu nu kancha ri jiin ra naa ra. \p \v 19 Ja yukan naꞌnu xaan ini ri chi ka kuu ra nanu seꞌe ri. Naꞌnu xaan ini ri nanu ɨɨn ñasɨꞌɨ nu kaku seꞌe ña. Ja yukan ndɨꞌɨ ini ri ja ka kuni kandixia ra ɨɨn jnuꞌun sɨɨn ja tu kejnaꞌan jiin maa jnuꞌun ndaa. Siaꞌan siin ri kundaꞌu ini ri roꞌo undi kɨvɨ nakuni ndaa kuɨtɨ ri ja tendɨꞌɨ ra naa ra ka kandixia maa ɨɨn ni jniñu ni saꞌa Cristo jaꞌa ra naa ra, ti ansu ja kandixia ra ɨnga jnuꞌun. \p \v 20 Vijna ti ñukuu ini ri jaa ri nuu kanchuku ra ti ndajnuꞌun mani yo naa yo, chi jitu ndiꞌi ini ri nasa ka kuu ra naa ra, nu ka ñukuu ini ra jnuꞌun ni xndaku ri xi tuu. \s Sɨkɨ jnuꞌun Agar jiin Sara \p \v 21 Na kachi ndaa ri ñani naa ra, ja nu ka kuni siuku ra ley Moisés un, ¿chi va tu ka chaku ini ra nasa kaꞌan ley un nusa? \v 22 Chi kachi nuu tutu ii Yandios ja chaa ñaꞌnu Abraham ni iyo uu seꞌe da. Ɨɨn yɨɨ kuu seꞌe Agar, ñaꞌan sajniñu kaꞌa veꞌe da, ti ɨnga yɨɨ kuu seꞌe da jiin maa ñasɨꞌɨ da Sara. \v 23 Ti seꞌe ñaꞌan ja sajniñu kaꞌa veꞌe da un ni kaku i nanu nava ka kaku yoꞌo naa yo, ko seꞌe maa ñasɨꞌɨ da un ni kaku i sɨkɨ jnuꞌun ja ni chisojnuꞌun Yandios ja na koo ɨɨn seꞌe Abraham jiin ñasɨꞌɨ da. \p \v 24 Jnuꞌun kaꞌan ri jaꞌa kuu uu jnuꞌun ja sɨɨn sɨɨn kuni kaꞌan. Chi sɨkɨ uu ñasɨꞌɨ un kuu ja kaꞌan sɨkɨ uu tratu ni chisojnuꞌun Yandios. Ɨɨn tratu un kuu ja kaꞌan sɨkɨ yuku Sinaí, chi yukan ni jaꞌa Yandios ley nuu Moisés najanaꞌan. Jnuꞌun un ndakuniꞌin sɨkɨ Agar chi seꞌe ña kuu muzu ja ka sajniñu kaꞌa i. \v 25 Agar kuu ña nanu ley Moisés ja ni jaꞌa Yandios undi xini yuku Sinaí ja kande ini ñuu Arabia. Yuku un kuu nanu yɨvɨ kanchuku ñuu Jerusalén vijna, chi ka kuu i nanu muzu sɨkɨ ja ka junukuachi ti sajniñu kaꞌa i nuu ley ni jaꞌa ya un. Agar jiin seꞌe ña kuu nanu ley un, chi ni ka sajniñu kaꞌa ña ini veꞌe Abraham. \p \v 26 Ko ñuu Jerusalén ja kande andɨvɨ vijna yɨꞌɨ jiin Yandios, ti yɨvɨ ñuu un tukaa kuu kuɨtɨ i muzu ja sajniñu kaꞌa nanu saꞌa yɨvɨ ñuu Jerusalén ja kande nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Yɨvɨ ñuu Jerusalén ja kande andɨvɨ, ni ka kee i nuu ndaꞌa ley ja yɨꞌɨ jiin Jerusalén nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ti nanu ni kaku seꞌe Sara nava ni chisojnuꞌun Yandios, suni siaꞌan koo jiin yɨvɨ ja ka yɨꞌɨ i jiin Jerusalén andɨvɨ, chi na niꞌin i taꞌu ni chisojnuꞌun Yandios, ja na nduu i seꞌe ya. Yukan ti ka kee i nuu ndaꞌa ley ja yɨꞌɨ jiin Jerusalén kande ñuyɨvɨ jaꞌa. Yukan ti Jerusalén ja kande andɨvɨ kuu nanu nana yo, \v 27 chi siaꞌan kachi nuu tutu ii Yandios: \q Roꞌo ñaꞌan numa ja tu iyo ni ɨɨn seꞌe ra, na kosɨɨ ini ra. \q Chi roꞌo ja tu jaꞌi kondoꞌo ini ja skaku ra seꞌe, ko kɨvɨ na koo ɨɨn seꞌe ra, ti kusɨɨ xaan ini ra, ti kanajiin koꞌo ra ja kanajaa ra nuu Yandios. \q Chi kuaꞌa ga seꞌe ra koo ja ni kuu ra ñaꞌan numa, ja ni xndoo yɨɨ ra roꞌo, ansu ñaꞌan kancha nuu jiin ɨɨn chaa. \m Kachi tutu. \p \v 28 Ti siaꞌan kuu ñani naa ra, chi ka kuu yo nanu seꞌe yɨɨ Abraham ja ni nani Isaac. Chi ni kandixia Abraham jnuꞌun ni chisojnuꞌun Yandios. Ja yukan ni kaku Isaac. Ti suni siaꞌan ni ka kandixia yo jnuꞌun ya. Ja yukan ka kuu yo seꞌe Yandios. \v 29 Na janaꞌan ni iyo ɨɨn seꞌe yɨɨ Abraham jiin Agar, ko ni kaku suchi un nanu ka kaku savaꞌni ga yɨvɨ. Ti ni ka jajnaꞌan i jiin Isaac, chaa ni kaku ja ni saꞌa Espíritu Santo nava ni chisojnuꞌun ya nuu Abraham. Ti suni siaꞌan ka jnaꞌan yo naa yo vijna, chi yɨvɨ kuni ja na siuku yo nuu ley Moisés, ka kuni kanaa i jiin yo, vanuxia maa yo ka kuu maa seꞌe ndaa Yandios sɨkɨ jniñu ni saꞌa Espíritu Santo jiin yo. \v 30 Ti jandaa ndixia kuu yukan, chi siaꞌan kachi nuu tutu ii Yandios: “Keniꞌin ra ñaꞌan kuu muzu ja sajniñu kaꞌa un na kiꞌin ña jiin seꞌe ña, chi so muzu kuu ña jiin seꞌe ña. Chi tu iyo ichi suchi un ja niꞌin yɨ taꞌu nuu ra nanu seꞌe maa ñasɨꞌɨ ra, chi seꞌe maa ñasɨꞌɨ ra kuu suchi xiin taꞌu un”, ni kachi Yandios jiin Abraham. \v 31 Ja yukan ñani naa ra, tu kuu yo naa yo nanu seꞌe ñaꞌan ni sajniñu kaꞌa un. Chi suꞌva ka kuu yo nanu seꞌe ñasɨꞌɨ maa Abraham. Ti tukaa ga yɨꞌɨ yo nuu ndaꞌa ley najanaꞌan un, chi suꞌva nuu maa Jitoꞌyo Yandios ka yɨꞌɨ yo vijna. \s Vaꞌa ga na siuku yo jnuꞌun maa Cristo \c 5 \p \v 1 Ja yukan na kundichi niꞌin yo jiin jnuꞌun Yandios, chi ja ni nuña Cristo Jesús ɨɨn ichi ja kinkoyo yo, ti ja ni keniꞌin ya yoꞌo naa yo nuu ley najanaꞌan un, nava tukaa ga siin yo jiin. Ti koto nandeokuñɨ tuku ra kuandatu ra nuu ley un, chi nu siaꞌan ti nduu tuku ra nanu muzu ka sajniñu kaꞌa. \v 2 Ti chunsoꞌo vaꞌa ra jnuꞌun kaꞌan ri jaꞌa, ja nu na kuandatu ra nava kaꞌan ley un, ja na koo ɨɨn seña nuu yɨkɨ kuñu ra, ti va tu nijniñu kuɨtɨ jnuꞌun ni kandixia ra, ja ja ni jiꞌi Cristo jaꞌa ra naa ra. \v 3 Ti niꞌin kaꞌan tuku ri ɨnga jnuꞌun nuu taka chaa ja ka jantaꞌu da ɨɨn seña nuu yɨkɨ kuñu da, ja ka ndoꞌo ini da ja kendo ndoo da nuu Yandios ja siaꞌan saꞌa da. Ko na kachi ri ja nu siaꞌan na siuku da ɨɨn jnuꞌun un, ti iyo ichi da ja na siuku da tendɨ kuɨtɨ ja kaꞌan nuu ley un. Chi nu na siuku ndɨꞌɨ da jnuꞌun ley Moisés, ti kendo ndaa da nuu Yandios. Ko nu tu siuku ndɨꞌɨ da jnuꞌun un, ni tu kendo ndoo kuɨtɨ da nuu Yandios. \v 4 Ti taka yɨvɨ ja kaꞌan ja kendo ndoo nuu Yandios ja ka siuku i jniñu taꞌu ley Moisés un, nusa ti ni ka xndoo i maa Cristo Jesús, chi ni ka skexiko i jnuꞌun ja kundaꞌu ini Yandios nuu i, ja ni taji ya Cristo ni kii ya, ti ni jiꞌi ya ja kuu tendɨꞌɨ yo naa yo. Ti ni tu kendo ndaa yɨvɨ un nuu Yandios nu na kandixia i ɨnga jnuꞌun sɨɨn ja tu kejnaꞌan jiin maa jnuꞌun Cristo Jesús. \v 5 Ko yoꞌo ja ka kandixia yo maa Cristo Jesús, ni saꞌa Espíritu Santo ja na kandixia ndaa yo naa yo. Ti ka ñavaꞌa yo jnuꞌun ndee ini ja kundatu yo ɨɨn kɨvɨ kaꞌnu ga un, ti kundichi yo nuu maa Yandios. Chi kandio ndaa ini yo ja kɨvɨ un kachi Yandios ja tu jnaꞌnu ndatu yo jiin kuachi yo, chi ni ini yo ni ka kandixia yo maa jniñu ni saꞌa Cristo Jesús jaꞌa yo naa yo. \v 6 Ka kandixia ndaa yo maa jniñu ni saꞌa Cristo jaꞌa yo. Yukan ti nu niꞌin yo seña nuu yɨkɨ kuñu yo, ko tu nijniñu un. Chi va nu ja siuku yo jnuꞌun un ti kendo ndoo yo nuu Yandios, xi ja tu siuku yo jnuꞌun un, ti tu kendo ndoo yo nuu Yandios, ko ansu siaꞌan kuu. Chi nɨnɨ ja na kandixia ndaa kuɨtɨ yo nuu maa Cristo ti kendo ndaa yo nuu Yandios. Ti jiin jnuꞌun ndaa un ka kundaꞌu ini nuu jnaꞌan yo. \p \v 7 Undi nuu, vaꞌa ni ka jika ra nuu ichi Yandios, ko vijna tukaa. Nusa ti ¿nau ni xndaꞌu roꞌo nu? Chi tukaa ka jandatu ra maa jnuꞌun ndaa Cristo. \v 8 Chi ansu siaꞌan skaꞌan Yandios roꞌo naa ra. Chi suꞌva, maa ya ni nakaji ya roꞌo ja ka kandixia mani jnuꞌun ndaa. \v 9 Xi tu ka jini ra ɨɨn jnuꞌun ja kaꞌan siaꞌan: “Tɨꞌlɨ ni levadura kuu ja keniꞌno nɨ tuꞌu chii yujña iya”, kachi tutu. Ko na kachi ndaa ri ja nanu ɨɨn tɨꞌlɨ levadura un kuu chaa ka xndoñaꞌan un, ja ka kuni da ja na xnaa ndɨꞌɨ maa ra naa ra, ja tukaa kandixia ra jnuꞌun ni ka kandixia ra undi nuu. \v 10 Ti sɨkɨ ja ka yɨꞌɨ yo jiin Jitoꞌyo Jesús, ndixia ri ja tu sia ya roꞌo naa ra ja kandixia ra ɨnga jnuꞌun ja tu kejnaꞌan jiin jnuꞌun maa ya. Chi tu jini ri naa chaa kuu ja sakanuu ini ra naa ra un, ko ja kuu maa da kuaꞌa ndixia Yandios nundoꞌo nuu da. \v 11 Ñani naa ra, na kachi ri ndo ka jito uꞌu yɨvɨ hebreo ruꞌu, ti ka ndikun i ruꞌu. Ti nu siuku ri jnuꞌun najanaꞌan ja ka niꞌin yo seña nuu yɨkɨ kuñu yo, va kusɨɨ ini yɨvɨ un nuu ri, sa ti siaꞌan ndixia na xndaku ri. Nu siaꞌan xndaku ri, tukaa kuɨtɨ ini yɨvɨ hebreo nu ka jinisoꞌo i jnuꞌun sɨkɨ Cristo ja ni jiꞌi ya nuu ndaꞌa cruz. Tukaa ka kuɨtɨ ini i, chi vijna xndaku ri ja siin yo jiin jnuꞌun un niku. \v 12 Ko taka chaa ja ka xndaꞌu da roꞌo naa ra jiin jnuꞌun ja ka niꞌin yo seña yɨkɨ kuñu yo, ti vaꞌa ga na sinu da jniñu un. Vaꞌa ga ja na kaꞌncha da yɨkɨ kuñu maa da undi tukaa kuu da tata niku. \p \v 13 Jandaa ndixia kuu ja ni nakaji Yandios taka roꞌo naa ra nava tukaa ga siuku ra jnuꞌun ni ka sajniñu kaꞌa ra undi nuu. Chi suꞌva ni ka ketaꞌu ra nuu jnuꞌun un. Nu ja ni ka ketaꞌu ra nuu jnuꞌun un, ti va kondoꞌo ini ra ja saꞌa ra savaꞌni ga kuachi ja kuni yɨkɨ kuñu ra ja kanchuku ra nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ko tuu, chi suꞌva na koto vaꞌa ra taka jniñu saꞌa ra nava tu kinikava ra nuu kuachi. Vaꞌa ga na kuꞌun ndaꞌu ini ra, ti chindee jnaꞌan ra naa ra ja na kunchuku mani ra. \v 14 Siukan na kunchuku ra nava na siuku ra ɨɨn jnuꞌun ni taꞌu Yandios ja kuu ɨɨn ley kanuu ga ja ni kachi ya: “Na kuu ini ra nuu ñani jnaꞌan ra nanu kuu ini ra nuu maa ra”, kachi tutu. \v 15 Ko nu ka saꞌa ra nanu ina ja ka yeyɨꞌɨ jnaꞌan, ti ka kuni kaji jnaꞌan ra ja ka kanaa ra naa ra, ti jnuꞌun kanuu kuu un. Ko koto ra maa ra ja koto ma kunchuku ra undi siaꞌan. Chi nu kunchuku ra siaꞌan, ti tukaa kunchuku mani jiin ñani jnaꞌan ra. Chi kundaꞌu ini Yandios yoꞌo nava suni siaꞌan kundaꞌu ini yo ñani jnaꞌan yo. \s Nasa kuni yo nau kuu yɨvɨ tu kandixia ti nau kuu yɨvɨ ka kandixia \p \v 16 Na kachi ri ja na kani vaꞌa ini ra ti na kuandatu ra jniñu taꞌu maa Espíritu Santo, ti ansu ja kuandatu ra jniñu ndoꞌo ini añu ra. Chi nu kuandatu ra Espíritu Santo, ti tukaa siin ra jiin kuachi. \v 17 Chi nɨnɨ ka ndoꞌo ini yo ja saꞌa yo ɨɨn kuachi. Ko nu na kuandatu yo nava ndoꞌo ini añu yo, ti yukan jasɨ ja kuni maa Espíritu jiin yo. Ko nu suꞌva na kuandatu yo nava kuni maa Espíritu, yukan na ti maa Espíritu kasɨ ja tukaa ga kundio ini yo saꞌa yo kuachi. Chi tu mani Espíritu Yandios jiin kuachi, chi ndɨ nduu ka kanaa. Ja yukan tu kuaꞌa Espíritu ya jnuꞌun ja kundio ini ra saꞌa ra kuachi. \v 18 Ko nu na siuku ra nava kuni maa Espíritu, ti tukaa ga yɨꞌɨ ra nuu ndaꞌa ley najanaꞌan un ja kankuachi sɨkɨ ra. \p \v 19 Ndijin ndaa ka jika yɨvɨ ka jika jiin kuachi, chi ka siuku i nava ndoꞌo ini añu i. Mani jniñu kueꞌe ka saꞌa i. Ka jika i jiin jnuꞌun sɨɨ ini ti tu kanchuku naꞌiin yɨ, chi nɨnɨ kaña ini kiꞌin yɨ ja siuku i nava ndoꞌo ini añu i. Ti ka yɨsɨkɨnchaa jnaꞌan i, yɨsɨkɨnchaa i ñasɨꞌɨ i xi ñaꞌan un yɨsɨkɨnchaa ña yɨɨ ña. Ti siaꞌan ka saꞌa i mani jniñu kueꞌe. \v 20 Ka nchañuꞌun i savaꞌni ga santu. Ka saꞌa tasɨ i sɨkɨ ñani jnaꞌan i. Ka jito uꞌu jnaꞌan i ja ka kanaa i nanu ina. Kuu kuasun ini nuu jnaꞌan i. Ni tu kuu yaꞌa ɨɨn jnuꞌun nuu i, chi yachi xaan kuɨtɨ ini i. Ti ka jitu ini i nduku i ja kuu maa i, ti tu jitu ini i ja kuu nuu ñani jnaꞌan i. Ni tu kanchuku mani i jiin taka ñani jnaꞌan i, chi suꞌva sasɨɨn i maa i ja tu kuni kaꞌan i jiin jnaꞌan i. \v 21 Kuu kuasun ini i nuu ñani jnaꞌan i nu ñavaꞌa da taka ndajniñu ini veꞌe da. Ka jajnaꞌan ini i kaꞌni i ndɨyɨ. Ka jiꞌi yɨ ndɨxɨ, ti ka saꞌa i savaꞌni ga viko. Ti siaꞌan ka saꞌa i kuaꞌa xaan ga jniñu kueꞌe. Ja yukan kaꞌan ri nuu ra naa ra nanu ni xndaku ri undi nuu, ti na chuꞌun ini ra nava na kukuee kunchuku ra. Ko na xndaku niꞌin ri nava ni kachi ri undi nuu, ja nu na saꞌa ra naa ra taka jnuꞌun ni kaꞌan ri jaꞌa, ni tu na nitaꞌu kuɨtɨ ra ja najaa ra ñuu nuu taꞌu Yandios jniñu. \p \v 22 Ti suni ndijin ndaa jini yo yɨvɨ vaꞌa chi mani jniñu vaꞌa ka saꞌa i, vanuxia kancha Espíritu Yandios jiin yɨ. Ka ñundaꞌu ini i nuu ñani jnaꞌan i. Sɨɨ ka iyo ini i, ti kukuee kanchuku i jiin jnaꞌan i. Ñukuu ndaa ini i jniñu saꞌa i. Ti kanchuku mani i ja ka chindee jnaꞌan i. Ti ka siuku i taka jniñu ka saꞌa i. \v 23 Tu ka kuñaꞌnu nuu jnaꞌan i ja saꞌa i nava kuni maa i, chi ɨɨn nuu ka iyo ini i. Ti ley Moisés un, tu kankuachi sɨkɨ yɨvɨ ja kanchuku siaꞌan, chi mani jniñu vaꞌa ka saꞌa i. \p \v 24 Yukan kuu ja yɨvɨ ka jika jiin jnuꞌun maa Cristo Jesús, tukaa ga kanuu ja ka jandatu i jnuꞌun ini yɨkɨ kuñu i ja ka saꞌa i kuachi. Chi ka ñukuu ini i ja ni jiꞌi Cristo nuu ndaꞌa cruz ja ni nama ya nuu kuachi un. Kuu nanu ja ni ka jiꞌi yɨkɨ kuñu i jiin Cristo, nava tukaa ga kanuu ja saꞌa i kuachi naa i. \v 25 Ja yukan nu kancha maa Espíritu Santo jiin yo, ti na saꞌa yo nava kuni maa ya. \p \v 26 Koto ma kava vixi ini ra jiin jnuꞌun kaꞌan ra, chi jiin yukan skuɨtɨ ra ini ñani jnaꞌan ra ja na kuu kuasun ini ra nuu i. \s Ja na kukutu ini yo ja chindee jnaꞌan yo \c 6 \p \v 1 Ñani, nu ni jini ra ja ni kinikava ɨɨn ñani jnaꞌan ra nuu ɨɨn kuachi, ti koto ndeꞌe ra nundoꞌo jnaꞌan da. Suꞌva na najista ra da jiin jnuꞌun vaꞌa ja xndaku ra nuu da, ja ka kuu ra ñani jnaꞌan sɨkɨ Cristo, ti jika ra jiin Espíritu Santo. Ko koto vaꞌa ra maa ra ja tu kinikava ra nuu kuachi un. Ti siaꞌan na kuu xndaku ra nuu ñani jnaꞌan ra, ko vii vii na xndaku ra nuu da ja nachunꞌun ichi ra da nuu ichi vaꞌa. \v 2 Siaꞌan na chindee jnaꞌan ra naa ra ja kuu nuu savaꞌni ga nundoꞌo ja ka jnaꞌan ɨɨn ɨɨn ra. Ti nu siukan na saꞌa ra, ti ka siuku ndaa ra taka jnuꞌun kuu ley ni kachi Cristo. \v 3 Ko nu sandoo ra maa ra ti kava vixi ini ra ndoꞌo ini ra ja jankɨvɨ kinikava ra nuu kuachi, ti so xndaꞌu ra maa ra. Chi tundo kuu kuɨtɨ ra nu siaꞌan. \v 4 Yukan ti ndɨ ɨɨn ra na ndeꞌe vaꞌa nu iyo ndaa jniñu ka saꞌa ra. Yukan na ti kuu kachi ra ja iyo ndaa ra nuu Yandios. Xnakan vaꞌa ndeꞌe ra jniñu saꞌa maa ra, ti ansu ja kaꞌan ra sɨkɨ jniñu ka saꞌa ñani jnaꞌan ra. Chi nu jini ra ja iyo vaꞌa jniñu saꞌa ra, ti vaꞌa saꞌa ra nusa, ko tu kuu ichi ini ra sɨkɨ jniñu ka saꞌa ñani jnaꞌan ra. \v 5 Suni na siuku ra maa jniñu ndiso ɨɨn ɨɨn ra nuu Yandios, ansu na nakuaꞌa ra nuu ɨnga. \p \v 6 Ti suni chindee ra naa ra nuu yɨvɨ ka xnaꞌan jnuꞌun Yandios nuu ra, nava na niꞌin da taka ja vaꞌa nava ni ka niꞌin ra naa ra. \p \v 7 Koto ma xndaꞌu ra maa ra, chi kuu nanu ɨɨn chaa saka triu, chi nastutu da nava ni saka da. Suni siaꞌan kuu nu kusɨkɨnchaa yo Yandios ti kachi yo ja tu jini yo jnuꞌun ya. Chi taka ja saꞌa yo, ti ndɨꞌɨ naniꞌin yo. Nu na saꞌa yo mani jniñu vaꞌa ti suni siaꞌan naniꞌin yo mani jniñu vaꞌa. Ko nu na saꞌa yo mani jniñu kueꞌe, ti naniꞌin yo nundoꞌo. \v 8 Chi nu na saꞌa yo nava kuu ini maa yo, ti naniꞌin yo nundoꞌo ja naa yo. Ko nu suꞌva na saꞌa yo nava kuu ini maa Espíritu Santo, ti naniꞌin yo ɨɨn taꞌu ja kuchaku yo ja kuu taka saa ni jiin Yandios. \p \v 9 Koto kaꞌncha ini yo jiin jniñu saꞌa yo, chi suꞌva na kukutu ini yo jiin mani jniñu vaꞌa. Chi nu na jaa kɨvɨ, ti naniꞌin ndixia yo taꞌu nuu taka jniñu ni saꞌa yo, chi ni ka jitu ndiꞌi ini yo nuu jniñu un. \v 10 Ja yukan ti taka jinu ja kuni yo saꞌa yo jniñu vaꞌa un, ja chindee yo nuu savaꞌni ga yɨvɨ, ti na chindee vaꞌa yo jiin ni ini ni añu yo nuu i. Ko na kukutu ga ini yo jiin jniñu vaꞌa un ja kuu nuu maa yɨvɨ ka kandixia Cristo. \s Sandɨꞌɨ ni ga jnuꞌun ndee ini \p \v 11 Ndeꞌe naa naꞌnu letra chaa ri jiin ndaꞌa ri nuu ra naa ra jaꞌa. \p \v 12 Iyo yɨvɨ ka ñukuu ini ja kendo vaꞌa i nuu yɨvɨ. Ti yɨvɨ hebreo un kuu yɨvɨ ka chayɨka roꞌo ja na niꞌin ra ɨɨn seña nuu yɨkɨ kuñu ra. Ti siukan ka saꞌa da nava tu koto uꞌu yɨvɨ nuu da sɨkɨ ja ni kandixia da Cristo, ja ni jiꞌi ya nuu ndaꞌa cruz ja kuu taka yo naa yo. \v 13 Ti yɨvɨ ka chiñuꞌun jnuꞌun janaꞌan un, ni tu ka siuku ndɨꞌɨ i nava kaꞌan maa ley najanaꞌan un. Ti kuni i ja na chiñuꞌun ra naa ra jnuꞌun kaꞌan ley un. Ko nu na kɨvɨ ra jiin jnuꞌun yɨvɨ un, yukan na ti nduvixi i ja ni ka skandixia i roꞌo naa ra. \v 14 Ko ruꞌu chi jankɨvɨ nduvixi ini ri, so nɨnɨ kusɨɨ xaan ini ri nu kaꞌan ri jnuꞌun Jitoꞌyo Jesús, ya kuu Cristo, chi ni nama ya yoꞌo naa yo ja ni jiꞌi ya nuu ndaꞌa cruz. Ti ja sɨkɨ ni jiꞌi ya nuu ndaꞌa cruz kuu nanu ja ni jiꞌi jnuꞌun ñuyɨvɨ jaꞌa, chi tukaa yɨꞌɨ ri jiin jnuꞌun un. Suni kuu nanu ni jiꞌi ri jiin Cristo, chi tukaa sajniñu kaꞌa ri jnuꞌun ja iyo ñuyɨvɨ jaꞌa. Ti kuu ri nanu chaa ñuu jika, chi tukaa ga nandeokuñɨ kuɨtɨ ri nuu ichi un ja siuku ri. \v 15 Chi nu ka yɨꞌɨ yo nuu ndaꞌa Cristo Jesús, ti ni tukaa ga nijniñu ja saꞌa yo seña nuu yɨkɨ kuñu yo, xi vasu tu saꞌa yo seña un. Chi jiin jniñu ñaꞌnu ni saꞌa Cristo Jesús ni ndujaa yo jiin añu yo nuu ya. \p \v 16 Ti ruꞌu Pablo, jikantaꞌu ri nuu Yandios ja saꞌa ya ja na kukuee kunchuku tendɨꞌɨ yɨvɨ ja kandixia ndaa i jnuꞌun Cristo Jesús. Na kuaꞌa ya jnuꞌun ndee ini, ti na kundaꞌu ini ya maa i naa i. Siaꞌan ñukuu ini ri ja kuu taka yɨvɨ ja kandixia ndaa jnuꞌun Cristo, chi maa ɨɨn ni yɨvɨ ja yɨꞌɨ jiin Cristo kuu maa yɨvɨ ñuu Yandios. \p \v 17 Ti undi vijna jiin ja kuu taka saa ni nuu kuaꞌan yo, koto ma skexiko yɨvɨ ruꞌu. Chi ndiso ri seña maa Jitoꞌyo Jesús ja ni ndoꞌo ni nene ri sɨkɨ jniñu ni tatu ya ja saꞌa ri. \v 18 Ñani naa ra, ñukuu ini ri ja maa Jitoꞌyo Jesús, ya kuu Cristo, na kundaꞌu ini ya roꞌo naa ra. Ti na nakuni ra undi ini añu ra ja siaꞌan kuu. Ti siaꞌan na koo.