\id REV - Gwahatike NT [dah] -Papua New Guinea 2000 (web version -2013) \h Yuwarwar \toc1 Yesu Kristu beleŋ mata banare niŋ Yon ikala iryiŋ \toc2 Yuwarwar \toc3 Yuw \mt1 Yuwarwar \mt2 Yesu Kristu beleŋ mata banare niŋ Yon ikala iryiŋ \c 1 \p \v 1 Be, asaŋ kaŋ hime gabe kame mata forok yenayiŋ goyen Yesu Kristu beleŋ nikala nirkeb gago kaŋ hime. Al Kuruŋ beleŋ mata heŋ ga moŋ forok yiniŋ tahaŋ goyen meteŋ marmiŋ yikala yiri yeŋ Yesu momoŋ iryiŋ. Irkeb Yesu Kristu beleŋ meteŋ marmiŋ kurab ne Yon gayen momoŋ irayiŋ yeŋ miyoŋmiŋ hulyaŋ irke waŋ momoŋ niryiŋ. \v 2 Nebe Al Kuruŋyen mereya Yesu Kristu beleŋ tagalde hinhin mereya kuruŋ goyen delner yeneŋ hinhem geb, goke al momoŋ yirde himyen. \p \v 3 Niŋgeb al kura mata kame forok yetek goke yitiŋ gayen kapyaŋ hinayiŋ mar gobe Al Kuruŋ beleŋ guram yirde tareŋ yiryeŋ. Irde mata kame forok yetek goke yitiŋ gayen kapyaŋ heke nurde gama irde hinayiŋ marbe Al Kuruŋ beleŋ guram yirde saŋiŋ yiryeŋ. Gobe mata goke katiŋ gwahade po heŋ ga ma forok yiniŋ tahaŋ geb, gago dineŋ hime. \s Yon beleŋ taun 7 bana Yesuyen alya bereya haŋ goyen goke asaŋ kayyiŋ \p \v 4 Be, ne Yon beleŋ deŋ Yesuyen alya bereya Esia\f + \fr 1:4 \ft Esia naŋa gobe gayenter niŋ Esia naŋa kuruŋ goke ma yitiŋ. Gayenterbe Turki ineŋ haŋyen.\f* naŋa bana niŋ taun 7 bana haŋ mar goyen goke asaŋ gago kaŋ hime. \q1 Be, bikkeŋ hinhin, haŋka hi, irde kame wayyeŋ al Al Kuruŋ beleŋ buniŋeŋ dirde bitiŋ yisikamke igiŋ hiwoŋ yeŋ gusuŋaŋ irde hime. \q1 Irde Holi Spirit mata wukkeŋ wor po 7 miŋyaŋ\f + \fr 1:4 \ft Namba 7 gote miŋbe Al Kuruŋyen asaŋdebe buluŋ kuram moŋ, wukkek wor po goke yitiŋ.\f* gore wor gwahade po dirwoŋ yeŋ nurde hime. \q1 \v 5 Irde Yesu Kristu wor buniŋeŋ dirde bitiŋ yisikamke igiŋ hiwoŋ yeŋ nurde hime. \q1 Yesu Kristube Al Kuruŋyen mere biŋde mat fudinde wor po tagalde hinhin. \q1 Yeŋbe kamtiŋde mat huward huward mata goyen yeŋ wa miŋ uryiŋ. \q1 Yeŋbe megen niŋ doyaŋ mar karkuwaŋ gote doyaŋ al. \q1 Yeŋ beleŋbe neŋ gayen bubulkuŋne wor po yeŋ nurd duneŋbe darim wok irde kamyiŋde mat mata buluŋ bana mat dad siŋa diryiŋ. \q1 \v 6 Irde Naniŋ Al Kuruŋyen yufukde derde yeŋ doloŋ ird ird mata doyaŋ mar diryiŋ. \q1 Niŋgeb deŋe turŋuŋ yaŋya tareŋyabe hugiŋeŋ hugiŋeŋ Yesu hitte po hiyeŋ. Fudinde wor po. \q1 \v 7 Ga nurnaŋ, yeŋbe kigariŋkiŋ faykek hende kateŋ hikeb \q2 al tumŋaŋ kennayiŋ. \q1 Hakde fakamamiŋ marya megen niŋ alya bereya tumŋaŋ daniŋ gwaha irtiriŋ yeŋ eseŋ obam tinayiŋ. \q1 Gabe fudinde forok yiyyeŋ! Fudinde wor po. \p \v 8 Be, Al Kuruŋ tareŋmiŋ kuruŋ wor po, Doyaŋ Al Kuruŋ beleŋ, “Nebe Alfaya Omegaya,\f + \fr 1:8 \ft Alfabe Grik mere kaŋ kaŋ matare mere bilmiŋ meheŋde, munaŋ Omegabe funaŋde. Alfa gote miŋbe miŋ urd urd niŋ yitiŋ, munaŋ Omegabe pasi ird ird niŋ yitiŋ.\f* det kuruŋ gayen miŋ urmiriŋ al, irde det kuruŋ gayen pasi ird ird al,” yeŋ hi. Yeŋbe bikkeŋ hinhin, gayenter hi, irde kame waŋ waŋ albe yeŋ gogo po. \s Yon beleŋ Yesu Kristu kinyiŋ \p \v 9 Be, ne Yonbe deŋya tumŋaŋ Yesuya heŋbe dadatiŋ yara himiriŋ hime. Irde yeŋ ge teŋ kanduk tumŋaŋde yeneŋ hite. Neya deŋyabe Al Kuruŋ beleŋ alya bereyamiŋ doyaŋ yird yird bana goŋ tumŋaŋ hite. Irde yeŋ ge teŋ kanduk bana hite gega, goke mukku ma teŋ goya goya saŋiŋ heŋ heŋ ge piŋeŋ ma heŋ hite. Be, ne beleŋ Al Kuruŋyen mereya Yesu beleŋ tagalde hinhin mereya kuruŋ goyen tagalde himeke al beleŋ goke igiŋ ma nurdeb nade Patmos motmotde gago neramiŋ. \v 10 Be, Doyaŋ Al Kuruŋyen naŋa nalu kurare kurab Holi Spirit beleŋ saŋiŋ po ketal nuryiŋ. Irkeb harhokne beleŋ mat al melak kura bigul mere yara kuruŋ po forok yeke nurmiriŋ. \v 11 Meremiŋbe gahade: “Mata keneŋ ha gayen asaŋde kaya. Irdeb asaŋ go Yesuyen alya bereya sios taun 7 bana haŋ goke teŋ kerke kuyeŋ. Taun 7 gobe Efesus, Sumena, Pergamum, Taiataira, Sardis, Filadelfiayabe Laodisia,” inyiŋ. \p \v 12 Be, al mere nira go kene yeŋbe tigiri timiriŋ. Tigiri teŋbe hulsi go hende yerde yusuŋ yurde haŋyen kutum 7 gol hora beleŋ po yirtiŋ goyen yinmiriŋ. \v 13 Irdeb hulsi 7 go kahaltebe al kura “Al Urmiŋ” ineŋ haŋyen goyen kinmiriŋ. Yeŋbe amil sobam kerke kurkuŋ kahaŋ patare po hitiŋ, irde gol beleŋ po kaŋ yara irtiŋ goyen dumuŋde bili irtiŋ miŋyaŋ. \v 14 Tonaŋya tonaŋ yuwalŋeŋya gobe sipsip wuyŋeŋya gagapya faykek wor po go gwahade hinhin, irde diliŋbe kak melak yara agat urde hinhin. \v 15 Irde kahaŋbe ain kura baras ineŋ haŋyen goyen kakde kumga tike buk yeŋ hel yeŋ haŋyen go gwahade yara hinhin. Irde merembe hamula kuruŋde mat fe solok yeŋ migiriŋ kuruŋ po teŋ hitiŋ yara nurmiriŋ. \v 16 Haniŋ yase beleŋbe dinambe 7 yanarde hinhin. Irde fuleŋare niŋ bidila kura misiŋ kurhan kurhan goyenbe mohoŋ bana mat waŋ hinhin. Irde kimiŋbe naŋa tareŋ po timiytiŋ yara hinhin. \p \v 17 Be, go keneŋbe kafura wor po heŋ al kamtiŋ yara heŋ kahaŋ miŋde kateŋ dokolhoŋ yuguluŋ timiriŋ. Irkeb yeŋ beleŋ haniŋ yase ne hende kerde gaha ninyiŋ: “Kafura ma hawayiŋ. Nebe det kuruŋ gayen miŋ urmiriŋ al, irde det kuruŋ gayen pasi ird ird al. \v 18 Nebe gwahader hitiŋ al. Kammiriŋ gega, sopte huwarde gwahader po delne gergeŋ himyen gago nenha. Nebe kamde kamde mataya kamtiŋ marte gasuŋya doyaŋ yird yird tareŋne yaŋ. \v 19 Niŋgeb ge beleŋ mata gayenter forok yeŋ haŋ, irde kame forok yenayiŋ kuruŋ goyen delger yeneŋ ha gayen asaŋde kayayiŋ. \v 20 Hanne yase bana dinambe 7 haŋ gaya hulsi 7 gol beleŋ po yirtiŋ gote miŋ banare hitiŋ gobe gahade: dinambe 7 gobe Yesuyen alya bereya sios taun 7 bana haŋ gote Al Kuruŋyen miyoŋ 7 niŋ yitiŋ. Irde hulsi 7 gobe Yesuyen alya bereya sios taun 7 bana haŋ goke yitiŋ,” ninyiŋ. \c 2 \s Efesus niŋ Yesuyen alya bereya niŋ yiriŋ \p \v 1 Be, al gore sopte gaha ninyiŋ: “Gebe Yesuyen alya bereya sios Efesus taunde haŋ mar goyen doyaŋ yirde merene basaŋ heŋ saba yirde hiyen al go hitte mere gahade kayayiŋ: \pi Mere gabe al dinambe 7 haniŋ yase beleŋ yanarde hulsi go hende yerde yusuŋ yurde haŋyen kutum 7 gol beleŋ po yirtiŋ goyen kahalte kuŋ waŋ teŋ hiyen al gore gaha yiriŋ: \pi \v 2 Nebe deŋ beleŋ mata igiŋ teŋ meteŋ saŋiŋ po teŋ haŋyen, irde kanduk yeneŋ haŋyen goke mukku ma teŋ saŋiŋ po heŋ haŋyen goyen nurde himyen. Irde al kura dufay buluŋ miŋyaŋ mar goya hitek ma nurde haŋyen go wor nurde himyen. Irde al kura yiŋgeŋ ge yeŋ, ‘Neŋbe Yesuyen mere basaŋ mar,’ yeŋ al hoyaŋ usi yirde haŋyen mar goyen tuŋaŋ yurde meremiŋbe usi goyen keŋkela bebak teŋ haŋyen go wor nurde himyen. \v 3 Deŋbe ne niŋ teŋ kanduk kurayen kurayen yeneŋ haŋyen gega, goke mukku ma teŋ tareŋ po heŋ haŋyen. Kanduk goke yul ma yeŋ haŋyen. \pi \v 4 Goyenpoga matatiŋ kura goke igiŋ ma nurde hime gobe gahade: deŋbe haŋkapya Al Kuruŋya al hoyaŋya niŋ amaŋeŋ wor po nurd yuneŋ hinhan gega, gayenterbe go mata gob tubul teŋ gwaha ma teŋ haŋ. \v 5 Deŋbe mata igiŋ wor po teŋ hinhande mat katamiŋ gobe uguŋ wor po katamiŋ geb, goke dufay henayiŋ. Irde mata buluŋtiŋ yubul teŋbe yeŋ ge bitiŋ mulgaŋ hekeb haŋkapya mata igiŋ teŋ hinhan goyen sopte teŋ hinayiŋ. Munaŋ gwaha ma tinayiŋbe ne beleŋ deŋ hitte kuŋbe nere hulsi deŋ bana hi goyen gasuŋeŋde mat teŋ siŋa irmeke gabutiŋ gobe hubu po hiyyeŋ. \v 6 Gega mata igiŋ kura teŋ haŋyen goke amaŋeŋ nurde hime gobe gahade: Nikolasyen usi mere gama irde haŋyen mar gore mata teŋ haŋyen goke ne beleŋ igiŋ ma wor po nurde himyen gwahade goyen po, deŋ wor go mar goke igiŋ ma nurde yuneŋ haŋyen. Gobe igiŋ wor po teŋ haŋyen. \pi \v 7 Niŋgeb al kirmiŋ miŋyaŋ marbe Holi Spirit beleŋ sios momoŋ yirde hi goyen nurde bebak tinaŋ ko. Al kura mata buluŋya kandukya goyen fole yirnayiŋ marbe ne beleŋ ok yinmeke nene hugiŋeŋ hitek he igineŋ Al Kuruŋyen gasuŋde haŋ goyen igiŋ nenayiŋ,” yiriŋ. \s Sumena niŋ Yesuyen alya bereya sios niŋ yiriŋ \p \v 8 Be, al gore sopte gaha ninyiŋ: “Gebe Yesuyen alya bereya sios Sumena taunde haŋ mar goyen doyaŋ yirde merene basaŋ heŋ saba yirde hiyen al hitte mere gahade kayayiŋ: \pi Mere direŋ tihim gabe det kuruŋ gayen miŋ uryiŋ irde kame det kuruŋ gayen pasi iryeŋ al gote mere. Yeŋbe kamyiŋ gega, sopte huwaryiŋ. Meremiŋbe gahade: \v 9 Nebe deŋ beleŋ kanduk yeneŋ haŋyen irde dettiŋ miŋmoŋ geb det niŋ amu wor po heŋ haŋyen gobe nurde himyen. Gega Al Kuruŋyen gasuŋde niŋ detbe budam wor po deŋ hitte haŋ! Nebe al kura yiŋgeŋ ge yeŋ, ‘Neŋbe Yuda mar,’ yeŋ al usi yirde haŋ mar gore mere buluŋ mat dirde haŋyen gobe nurde himyen. Go mar gobe Yuda mar wor po moŋ, irde Satanyen mere gama irniŋ yeŋ gabu irde haŋyen mar yeŋ yeneŋ himyen. \v 10 Niŋgeb deŋbe kanduk yennayiŋ goke kafura ma henayiŋ. Ga nurnaŋ. Satan beleŋ deŋ goyen, “Gwaha yirmeke Al Kuruŋ niŋ dufaymiŋ tareŋ irtiŋ goyen tubul tinaŋ,” yeŋ deŋ haŋ bana goŋ niŋ al kura yade koyare yiryeŋ. Irde deŋ goyen buluŋ buluŋ dirke naŋa fay 10 gayen kanduk bana hinayiŋ. Gega ne niŋ dufaytiŋ saŋiŋ irtiŋ gobe saŋiŋ po tanarnayiŋ. Mudunke kamnayiŋ goke bada ma henayiŋ. Gwaha tinayiŋbe kame gote muruŋgem igiŋ wor po Al Kuruŋya hugiŋeŋ heŋ heŋ goyen duneŋ. \pi \v 11 Niŋgeb al kirmiŋ miŋyaŋ marbe Holi Spirit beleŋ sios momoŋ yirde hi goyen nurde bebak tinaŋ ko. Al kura mata buluŋya kandukya goyen fole yirnayiŋ marbe kamnayiŋ gega, sopte kamde kamde gasuŋ kak alare ma kuŋbe Al Kuruŋya hugiŋ hinayiŋ,” yiriŋ. \s Pergamum niŋ Yesuyen alya bereya sios niŋ yiriŋ \p \v 12 Be, al gore sopte gaha ninyiŋ: “Gebe Yesuyen alya bereya sios Pergamum taunde haŋ mar goyen doyaŋ yirde merene basaŋ heŋ saba yirde hiyen al hitte mere gahade kayayiŋ: \pi Mere direŋ tihim gabe fuleŋare niŋ bidila kura misiŋ kurhan kurhan goyen miŋyaŋ al gote mere. Meremiŋbe gahade: \v 13 Nebe deŋ goyen Satan beleŋ nigen tiyuŋ wor po yeŋ nurde tareŋ po meteŋ teŋ hiyende gor haŋ gobe nurde himyen. Gega deŋbe kanduk go bana haŋ goke kafura ma heŋ ne po gama nirde haŋ. Deŋbe ne niŋ dufaytiŋ tareŋ irtiŋ goyen tubul ma teŋ haŋ. Irde ne niŋ biŋde mat fudinde wor po tagalde hiyen al Antipas goyen al beleŋ tauntiŋ bana goŋ mayke kamyiŋ goyenter wor deŋbe ne niŋ dufaytiŋ saŋiŋ irtiŋ goyen tubul ma tiyamiŋ. Fudinde, tauntiŋ bana goŋbe Satan beleŋ heŋ meteŋ teŋ hi. \pi \v 14 Goyenpoga matatiŋ kura igiŋ ma nurde himyen goyen momoŋ direŋ tihim gobe gahade: deŋ haŋ bana goŋ niŋ al kurabe Balamyen saba gama irde haŋ. Balambe Moap naŋare niŋ doyaŋ al kuruŋ Balak beleŋ daha mat Israel mar usi yirke det toneŋ al beleŋ yirtiŋ goyen galak yirtiŋ biŋge nenayiŋ irde leplep matare katnayiŋ yeŋ goke saba iryiŋ. \v 15 Gwahade goyen po, kuratiŋ kurabe Nikolasyen usi saba gama irde haŋ. \v 16 Niŋgeb matatiŋ goyen yubul teŋ Al Kuruŋ niŋ bitiŋ mulgaŋ hiyyeŋ. Moŋgo ne beleŋ deŋ hitte araŋeŋ kuŋ fuleŋare niŋ bidila mohoŋner hiyen goyen teŋ go mar goya artek geb. \pi \v 17 Niŋgeb al kirmiŋ miŋyaŋ marbe Holi Spirit beleŋ sios momoŋ yirde hi goyen nurde bebak tinaŋ ko. Al kura mata buluŋya kandukya goyen fole yirnayiŋ marbe kame ‘mana’\f + \fr 2:17 \ft Mana gobe bikkeŋ Israel mar Isip naŋa tubul teŋ sawsawa po kuruŋ naŋa bana kuŋ hikeya Al Kuruŋ beleŋ biŋge yuneŋ hinhin go goyen. Mana kurabe kuwe bana heŋ Biŋa Bokis bana hinhin gega, Babilon mar beleŋ Israel marte naŋa waŋ yakira tikeya bokis gobe bana kuriŋ. Gega Israel marbe kame Mesaia wayyeŋ nalurebe Bokis gobe kawan forok yiyyeŋ yeŋ nurde haŋyen.\f* banare hitiŋ goyen kura yuneŋ. Irde hora faykek go hende al deŋe gergeŋ katiŋ goyen wor yuneŋ. Al deŋe gobe hora goyen tiyyeŋ al go po ga nuryeŋ,” yiriŋ. \s Taiataira niŋ Yesuyen alya bereya sios niŋ yiriŋ \p \v 18 Be, al gore sopte gaha ninyiŋ: “Gebe Yesuyen alya bereya sios Taiataira taunde haŋ mar goyen doyaŋ yirde merene basaŋ heŋ saba yirde hiyen al hitte mere gahade kayayiŋ: \pi Mere direŋ tihim gabe Al Kuruŋyen Urmiŋde mere. Diliŋbe kak melak yara agat urde hinhin. Irde kahaŋbe ain kura baras ineŋ haŋyen goyen kakde kumga tike buk yeŋ haŋyen go gwahade yara hinhin. Meremiŋbe gahade: \v 19 Nebe mata dahade teŋ haŋyen goyen nurde hime. Irde deŋ beleŋ Al Kuruŋya al hoyaŋya niŋ amaŋeŋ nurd yuneŋ haŋyen irde Al Kuruŋ niŋ dufaytiŋ saŋiŋ irde yeŋ ge meteŋ teŋ haŋyen goyen nurde hime. Deŋbe yeŋ ge teŋ kanduk yeneŋ haŋ gega, goke mukku ma teŋ tareŋ po heŋ haŋyen goyen wor nurde hime. Gayenter deŋ beleŋ mata igiŋ teŋ haŋyen gobe haŋkapya tiŋeŋ heŋya mata teŋ hinhan gote folek wor po teŋ haŋyen goyen manaŋ nurde hime. \pi \v 20 Goyenpoga matatiŋ kura goke igiŋ ma nurde himyen. Matatiŋ gobe gahade: deŋbe bere kura goyen deŋya heŋ bikkeŋ Yesebel\f + \fr 2:20 \ft Yesebelbe bikkeŋ Israel marte doyaŋ al kura Ahapyen berem. Bere gobe uŋgura doloŋ yirdeb Israel mar manaŋ usi yirke bere gote mere gama irde uŋgura doloŋ yirde hinhan. (1 Doyaŋ Mar 16:31; 18:4; 21:1-26; 2 Doyaŋ Mar 9:22; 9:30-37)\f* mata teŋ hinhin goyen gama irde hiyen gega, goke buluŋeŋ ma nurde tubul tike deŋya hi. Bere gobe yiŋgeŋ ge yeŋ, ‘Nebe Al Kuruŋyen mere basaŋ bere,’ yeŋ hi. Bere gore meteŋ marne usi saba yirde mata buluŋ teŋ teŋ belŋeŋde yukukeb al kurabe leplep mata teŋ haŋ, irde kurabe det toneŋ al beleŋ yirtiŋ goyen galak yirtiŋ biŋge nene haŋ. \v 21 Nebe bere goyen Al Kuruŋ niŋ biŋ mulgaŋ heŋ mata buluŋmiŋ yubul teŋ teŋ nalu kerd unmiŋ gega, gwaha titek ma nurde hi. \v 22 Niŋgeb bere goyen temeymeke kanduk kuruŋ bana katyeŋ. Irde al berem yaŋ beleŋ bere goya duwan teŋ teŋ mata teŋ haŋyen marbe uliŋde kanduk kuruŋ forok ird yuneŋ. Go mar gobe bere gote mata buluŋ gama irtiŋ goyen yubul ma tinayiŋbe kanduk kuruŋ forok irde yuneŋ. \v 23 Nebe al kura bere gote saba po gama irde dirŋeŋ weŋ hitiŋ mar goyen gasa yirmeke kamnayiŋ. Gwaha yirmeke gab Yesuyen alya bereya tumŋaŋ alyen biŋde niŋ dufay keŋkela nurde hi albe yeŋ po yeŋ bebak tinayiŋ. Nebe deŋ beleŋ mata teŋ haŋ kuruŋ gote muruŋgem duneŋ. \pi \v 24 Be, deŋ Taiataira taunde niŋ sios bana bere gote saba ma gama irde Satanyen mata kura banare niŋ wor po ineŋ haŋyen gote saba ma nurde haŋyen mar goyen momoŋ direŋ tihim. Mere ga direŋ tihim gabe kanduk hoyaŋ kura dune yeŋ ma dineŋ hime. Merenebe gahade: \v 25 Deŋbe saba igiŋ titiŋ goyen tareŋ po tanarde hinayiŋ. Irkeb ne waŋ deneŋ. \pi \v 26 Niŋgeb al kura mata buluŋya kandukya goyen fole irde dufayne po gama irde hike kuŋ kuŋ nalu funaŋ forok yiyyeŋ marbe naŋa karkuwaŋ kurayen kurayen goyen doyaŋ yird yird saŋiŋ yuneŋ. \v 27 Goke teŋbe Al Kuruŋyen asaŋde gahade katiŋ hi: \q2 ‘Yeŋbe doyaŋ al kuruŋyen kutum kura ain beleŋ po irtiŋ goyen tanarde mel go doyaŋ yirde hiyeŋ. \q2 Yeŋ beleŋ mel go gwamuŋ yurke kuwe yase galaŋ yitiŋ yara heŋ buluŋ wor po henayiŋ,’ yitiŋ. \rq Tikiŋ 2:9\rq* \pi Niŋgeb yitiŋ gwahade goyen po Adone beleŋ alya bereya doyaŋ yird yird saŋiŋ nuntiŋ geb, ne wor mata buluŋya kandukya goyen fole yirde dufayne po gama irde hinayiŋ mar goyen doyaŋ mar karkuwaŋ heŋ heŋ tareŋ yuneŋ. \v 28 Irde tareŋne turŋuŋ yaŋ wor po bayfoŋ yara goyen wor yuneŋ. \v 29 Al kirmiŋ miŋyaŋ marbe Holi Spirit beleŋ sios momoŋ yirde hi goyen nurde bebak tinaŋ ko,” yiriŋ. \c 3 \s Sardis niŋ Yesuyen alya bereya sios niŋ yiriŋ \p \v 1 Be, al gore sopte gaha ninyiŋ: “Gebe Yesuyen alya bereya Sardis taunde haŋ mar goyen doyaŋ yirde merene basaŋ heŋ saba yirde hiyen al hitte mere gahade kayayiŋ: \pi Mere direŋ tihim gabe Holi Spirit mata wukkeŋ wor po 7 miŋyaŋ goya dinambe 7 goya yanarde hi al gote mere. Meremiŋbe gahade: nebe mata dahade teŋ haŋyen gobe nurde hime. Al hoyaŋ beleŋbe igiŋ po haŋ yeŋ deneŋ haŋ gega, delnerbe al kamtiŋ yeŋ deneŋ hime. \v 2 Niŋgeb huwarnaŋ! Irde matatiŋ igiŋ yubul titek heŋ haŋ goyen sopte yanarde saŋiŋ po yirnayiŋ. Gobe Al Kuruŋ diliŋde matatiŋ gobe hako po haŋ yeŋ deneŋ hime geb, gago dineŋ hime. \v 3 Niŋgeb haŋkapya saba damiŋ dirke nuramiŋ goke bitiŋ sir ma yenayiŋ. Irde saba goyen gama irde mata buluŋtiŋ goyen yubul teŋ Al Kuruŋ niŋ bitiŋ mulgaŋ hiyyeŋ. Munaŋ huwarnayiŋ moŋbe ma nurde hikeya kawe mar waŋ haŋyen gwahade po, deŋ hitte kuŋ matatiŋ gote muruŋgem buluŋ duneŋ. Deŋbe ne gayen deŋ hitte kuŋ kuŋ nalu goyen epte ma bebak tinayiŋ. \v 4 Goyenpoga deŋ sios Sardis taunde haŋ mar bana goŋ niŋ al kura matamiŋbe uliŋ umŋa tikiŋ ma yirtiŋ yara Al Kuruŋ diliŋde wukkeŋ haŋ. Mel gobe Al Kuruŋ diliŋde wukkeŋ hitiŋ mar gote amil faykek wor po goyen yunmeke hor teŋbe neya heŋ mata huwak teŋ hinayiŋ. Mel gobe gwaha yirtek po haŋ geb, gogo yireŋ. \v 5 Niŋgeb al kura mata buluŋya kandukya goyen fole yirnayiŋ marbe mel go yireŋ gwahade goyen po, amil faykek wor po goyen hor yirde yuneŋ. Irde deŋembe Al Kuruŋya hugiŋeŋ hitek marte deŋem katiŋ asaŋde mat yade siŋa ma yireŋ. Gwaha titŋeŋbe Adoneya miyoŋmiŋyat diliŋ mar mel goyen nere yeŋ nurd yuneŋ. \v 6 Al kirmiŋ miŋyaŋ marbe Holi Spirit beleŋ sios momoŋ yirde hi goyen nurde bebak tinaŋ ko,” yiriŋ. \s Filadelfia niŋ Yesuyen alya bereya sios niŋ yiriŋ \p \v 7 Be, al gore sopte gaha ninyiŋ: “Gebe Yesuyen alya bereya sios Filadelfia taunde haŋ mar goyen doyaŋ yirde merene basaŋ heŋ saba yirde hiyen al hitte mere gahade kayayiŋ: \pi Mere direŋ tihim gabe wukkek wor po, irde mere fudinde po teŋ hi al gote mere. Yeŋbe Al Kuruŋ beleŋ alya bereyamiŋ doyaŋ yird yird gasuŋ Dewityen taun ineŋ haŋyen gote miŋ al geb, taun yame degel degel ki goyen miŋyaŋ. Yeŋ beleŋ yame goyen hol iryeŋbe al kura beleŋ epte ma tayyeŋ. Irde yeŋ beleŋ yame goyen tayyeŋbe al kura beleŋ epte ma digilyeŋ. Meremiŋbe gahade: \v 8 Nebe deŋ beleŋ mata dahade teŋ haŋ goyen nurde hime. Deŋ goyen igiŋ Dewityen taun bana hurkunayiŋ yeŋbe yame degelde dunmiŋ ga hi ga kennaŋ. Ne beleŋ yame degelde dunmiŋ gabe al kura epte ma tayyeŋ. Deŋbe saŋiŋtiŋ kuruŋ moŋ gega, merene po gama irde ne niŋ helwaŋ ma heŋ haŋyen goyen nurde hime. \v 9 Ga nurnaŋ! Al buda Satanyen mere gama irde haŋ mar gobe usi mar wor po. Go mar gobe yiŋgeŋ ge yeŋ, ‘Neŋbe Yuda mar,’ yeŋ haŋ gega gwahade moŋ. Nebe go mar goyen bul yirmeke deŋ hitte waŋ kahaŋtiŋ miŋde urguŋ kanayiŋ. Irdeb ne beleŋ bubulkuŋne wor po yeŋ nurd duneŋ himyen goyen keneŋ bebak tinayiŋ. \v 10 Deŋbe kanduk yeneŋ mukku ma teŋ tareŋ heŋ heŋ ge piŋeŋ ma heŋ hinayiŋ yeŋ tareŋ po dinmiriŋ goyen po gama irde haŋyen geb, ne wor kanduk kuruŋ forok yeŋ yeŋ nalure kanduk gore buluŋ dird dird belŋeŋbe pet tiyeŋ. Kanduk gobe alya bereya megen haŋ kuruŋ gote dufaymiŋya matamiŋya tuŋaŋ yurd yurd niŋ forok yiyyeŋ gega, deŋ goyen kanduk go bana mat dad siŋa direŋ. \pi \v 11 Nebe heŋ ga ma wayeŋ. Niŋgeb mere fudindeya mata huwakya deŋ hitte hi goyen keŋkela po tanarde hinayiŋ. Gogab kame matatiŋ igiŋ gote muruŋgem goyen al hoyaŋ beleŋ epte ma goraŋ dirnayiŋ. \v 12 Niŋgeb al kura mata buluŋya kandukya goyen fole yirnayiŋ marbe Al Kuruŋyen ya balem gote tolamiŋ yireŋ geb, Al Kuruŋya hugiŋeŋ hinayiŋ. Yeŋbe ya balem go ma po tubul teŋ siŋare kunayiŋ. Nebe Al Kuruŋyen deŋemya taunmiŋ gote deŋemya goyen mel go uliŋde kayeŋ. Irde deŋne wor kayeŋ. Taun gobe Yerusalem gergeŋ, Al Kuruŋyen gasuŋde mat katyeŋ. \v 13 Al kirmiŋ miŋyaŋ marbe Holi Spirit beleŋ sios momoŋ yirde hi goyen nurde bebak tinaŋ ko,” yiriŋ. \s Laodisia niŋ Yesuyen alya bereya sios niŋ yiriŋ \p \v 14 Be, al gore sopte gaha ninyiŋ: “Gebe Yesuyen alya bereya sios Laodisia taunde haŋ mar goyen doyaŋ yirde merene basaŋ heŋ saba yirde hiyen al hitte asaŋ gahade kayayiŋ: \pi Mere direŋ tihim gabe mere fudinde gote miŋ alyen mere. Yeŋbe biŋa tiyyiŋ goyen fudinde po gama ird ird al, irde Al Kuruŋ niŋ fudinde po tagal tagal al. Al gobe det kuruŋ gayen Al Kuruŋ beleŋ forok yiryiŋ gote doyaŋ al. Meremiŋbe gahade: \v 15 Nebe deŋ beleŋ mata dahade teŋ haŋyen goyen nurde hime. Dende Al Kuruŋ gama ird ird matatiŋbe saŋiŋ wor po moŋ, irde buluŋ wor po moŋ, kahaltem po haŋ. Gobe fe kura uka wor po moŋ, irde uysuŋ wor po moŋ go gwahade goyen. Goyenbe deŋ goyen uka hiniŋ yeŋbe ukam po hiwoŋ, munaŋ uysuŋ hiniŋ yeŋbe uysuŋ po hiwoŋ yeŋ nurde hime. \v 16 Deŋbe fe kura uka wor po moŋ, irde uysuŋ wor po moŋ yara geb, mohoŋner mat meyaŋ titiŋ yara dirde demeyde harhokne duneŋ tihim. \v 17 Deŋbe dindigeŋ ge yeŋbe, ‘Neŋbe igiŋ wor po hite. Mataniniŋbe igiŋ po teŋ hityen geb, mata igiŋ hoyaŋ kura neŋ titekbe hubu,’ yeŋ haŋyen. Goyenpoga deŋbe al buniŋeŋ wor po, mata igiŋ kura deŋ hitte ma hi goyen bebak ma teŋ haŋ! Deŋbe kaŋaŋ mar, kupsoŋ heŋ kuŋ haŋ, irde diltiŋ titmiŋ yeŋ deneŋ hime. \v 18 Niŋgeb ne hitte mat gol hora\f + \fr 3:18 \ft Al Kuruŋ diliŋde mata igiŋ wor po goke yitiŋ.\f* kakde kumga tike igiŋ wor po hitiŋ goyen damu tinaŋ dineŋ hime. Gogab Al Kuruŋ diliŋde samuŋtiŋ yaŋ mar wor po henayiŋ. Irde amil faykek\f + \fr 3:18 \ft Amil faykekbe mata huwak wukkeŋ wor po goke yitiŋ.\f* ne hitte damu tinaŋ dineŋ hime. Gogab kupsoŋ heŋ memyak hitiŋ haŋ goyen amil gore ultiŋ aw duryeŋ. Irde diltiŋ titmiŋ go sope yird yird goke he fimiŋ kura ne hitte damu tinaŋ dineŋ hime. Gogab igiŋ naŋkennayiŋ. \pi \v 19 Nebe al kura bubulkuŋne wor po yeŋ nurde yuneŋ himyen marbe buluŋ tike goke yineŋ teŋ saba yirde himyen. Niŋgeb mata igiŋ gama yird yird mata goke po nurde hinayiŋ. Irde mata buluŋtiŋ yubul teŋ yeŋ ge bitiŋ mulgaŋ hiyyeŋ. \v 20 Ga nurnaŋ! Nebe yamere huwarde yame mayde hime. Al kura merene nurde yame degelde nunkeb bana goŋ hurkuŋbe yeŋya dula teŋ yeŋya hireŋ. \pi \v 21 Niŋgeb al kura mata buluŋya kandukya goyen fole yirnayiŋ marbe ne beleŋ al buluŋ fole irde deŋne yaŋ wor po heŋ Adoneya har gwahade goyen po, yeŋ wor doyaŋ mar karkuwaŋ heŋ neya heŋ heŋ saŋiŋ goyen yuneŋ. \v 22 Al kirmiŋ miŋyaŋ marbe Holi Spirit beleŋ sios mere momoŋ yirde hi goyen nurde bebak tinaŋ ko,” yiriŋ. \c 4 \s Al Kuruŋyen gasuŋde niŋ taun goke yiriŋ \p \v 1 Be, al gore gwaha yiriŋ go kamereb Al Kuruŋyen gasuŋde hurkuŋ hurkuŋ yame figiltiŋ hinhin goyen forok yeke kinmiriŋ. Irkeb al melak kura haŋkapya bigul mere titiŋ yara nurmiriŋ goyen gore po, “Hende gar waya. Irkeb kame mata dahade forok yenayiŋ goyen gikala gireŋ,” ninyiŋ. \v 2 Irkeb goya goyen po Holi Spirit beleŋ tareŋ po ketal nuryiŋ. Irkeb kemne mat Al Kuruŋyen gasuŋ bana Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde al kura keperde hike kinmiriŋ. \v 3 Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde gor keperde hinhin al gote dinsokbe yaspa horaya hora bukkeŋ konilian ineŋ haŋyen go gwahade yara agat urde hinhin. Irde gamatsaw beleŋ keperd keperd gasuŋ go milgu irtiŋ goyen kinmiriŋ. Gamatsaw gobe hora digulak emeral ineŋ haŋyen gwahade yara melak heŋ hinhin. \v 4 Be, Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋ go siŋakyaŋbe doyaŋ marte keperd keperd gasuŋ 24 gore milgu irtiŋ hinhan. Go hereŋbe Al Kuruŋyen alya bereyat doyaŋ mar parguwak 24 beleŋ kipirtiŋde hinhan. Mel gobe amil faykeŋ hor yirde tonaŋdebe doyaŋ alyen tonaŋhor yirtiŋ hinhan. \v 5 Be, Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde matbe dagamel teŋ daga kateŋ hururuŋ teŋ hinhin. Keperd keperd gasuŋ goyen diliŋ marbe hulsi 7 beleŋ melak heŋ toltol yeŋ hinhan. Hulsi 7 gobe Holi Spirit mata wukkeŋ wor po 7 miŋyaŋ go goyen. \v 6 Irde makaŋ ala galas beleŋ po irtiŋ yara wukkeŋ wor po goyen wor keperd keperd gasuŋ go diliŋ mar beleŋ hinhin. \p Be, doyaŋ mar 24 gote keperd keperd gasuŋ Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋ milgu irtiŋ goyen kahal banabe det biŋfut miŋyaŋ Al Kuruŋ beleŋ yirtiŋ kura sipte hinhan. Det gote biŋya harhokya beleŋbe diliŋ beleŋ po sam yirtiŋ hinhan. \v 7 Det biŋfut miŋyaŋ goyen kurabe laion yara kinmiriŋ. Kurabe bulmakaw yara, irde kurate kimiŋbe al kimiŋ yara kinmiriŋ. Irde funaŋbe buntuluŋ naŋa kota foy titiŋ yara gor hike kinmiriŋ. \v 8 Det biŋfut miŋyaŋ sipte goyen yuŋkureŋ yuŋkureŋbe tapeŋ 6 miŋyaŋ hinhan. Irde uliŋ pigiŋbe diliŋ beleŋ po tumŋaŋ sam yirtiŋ hinhan. Tapeŋ yufuk bana manaŋ diliŋ beleŋ sam yirtiŋ hinhan. Det biŋfut miŋyaŋ gobe naŋkahalya wawuŋya hugiŋeŋ gaha yeŋ hinhan: \qc “Al wukkeŋ, al wukkeŋ, \qc Doyaŋ Al Kuruŋbe al wukkeŋ wor po. \qc Al Kuruŋ tareŋmiŋ kuruŋ wor po gobe \qc bikkeŋ hinhin, gayenter hi, \qc irde kame wayyeŋ,” yeŋ hinhan. \m \v 9 Det biŋfut miŋyaŋ gore Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde keperde heŋ gwahader hitiŋ al goyen deŋem turŋuŋ yaŋ irde isoka irde meteŋmiŋ goke igiŋ nurd uneŋ hinhan. \v 10 Gwaha teŋ hike goya goyenbe Al Kuruŋyen alya bereyat doyaŋ mar parguwak 24 beleŋbe Doyaŋ Al Kuruŋyen gasuŋde keperde hinhin al gote diliŋ mar urguŋ kaŋ gwahader hitiŋ al goyen doloŋ irde hinhan. Mel gobe doyaŋ mar karkuwaŋde tonaŋhormiŋ goyen yugu teŋ Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋ goyen kahaŋ miŋde yerdeb gaha yeŋ hinhan: \qm \v 11 “Gebe Doyaŋ Al Kuruŋniniŋ, irde Al Kuruŋniniŋ. \qm Ge beleŋ po ga det kuruŋ gayen yirariŋ. \q1 Dufayge po gama irde det kuruŋ gayen forok yirariŋ. \qm Niŋgeb deŋe turŋuŋ yaŋya saŋiŋ kuruŋya tetek po ha. \q1 Irde palap girtek po ha,” yeŋ hinhan. \c 5 \s Asaŋya Sipsip al diriŋ dirŋeŋya \p \v 1 Be, go kamereb Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde kipirtiŋ hinhin al gote haniŋ yase banabe asaŋ sobam bili irtiŋ kura goyen tanarde hike kinmiriŋ. Asaŋ gobe harhok beleŋya biŋ beleŋya tumŋaŋ katiŋ, irde det uŋguni yara goyen 7 yade asaŋ bili irtiŋde gor saŋiŋ yirtiŋ hinhan. \v 2 Be, nebe Al Kuruŋyen miyoŋ tareŋmiŋ kuruŋ wor po kura gore hokde, “Ganuŋ al beleŋ det uŋguni yara asaŋ yulyaŋeŋ bili irtiŋde taga yurtiŋ goyen epte yukala teŋ asaŋ go digilyeŋ?” yeke kinmiriŋ. \v 3 Goyenpoga al gore kura asaŋ ulyaŋ go epte degeltek moŋ. Asaŋ goyen bana keneŋ keneŋ manaŋ epte moŋ. Al Kuruŋyen gasuŋde niŋ, megen niŋ, megeŋ biŋ bana niŋ al ma det kura beleŋ epte ma asaŋ go degelde kentek hinhan. \v 4 Irkeb al wukkek wor po kura gore asaŋ goyen epte degelde go biŋde kentek miŋmoŋ wor po keneŋbe goke esitiŋde hinhem. \v 5 Irkeb Al Kuruŋyen alya bereyat doyaŋ marte parguwak kura beleŋ, “Eseŋ ma yo! Yekop urmiŋ kura Yuda, deŋem kurabe Laion ineŋ haŋyen gote dari gama irde forok yiriŋ al gobe Dewityen miŋde mat watiŋ. Yeŋbe asogom al buluŋ goyen fole irtiŋ. Al gore gab det uŋguni yara beleŋ asaŋ sobam bili irde tareŋ yirtiŋ det 7 goyen epte yukala teŋ digilyeŋ,” ninyiŋ. \p \v 6 Be, go kamereb al kura Sipsip al diriŋ dirŋeŋ go gwahade yara kinmiriŋ. Sipsip go keneŋmiŋbe bikkeŋ mayke kamtiŋ yara kinmiriŋ. Be, Sipsip dirŋeŋ go Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋ kahalte wor po gor huwarde hinhin. Keperd keperd gasuŋ goyen siŋakyaŋbe det biŋfut miŋyaŋ sipteya Al Kuruŋyen alya bereyat doyaŋ marte parguwakya beleŋ milgu irtiŋ hinhan. Sipsip dirŋeŋ gote hirkambe 7, irde diliŋ wor 7 hinhan. Diliŋ 7 gobe Holi Spirityen mata wukkek wor po 7 miŋyaŋ go goyen. Holi Spirit gobe Al Kuruŋ beleŋ alya bereya megen haŋ kuruŋ goke teŋ kerke kuriŋ. \v 7 Be, Sipsip dirŋeŋ gore Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde hinhin al go hitte kuŋ haniŋ yase bana asaŋ ulyaŋ bili irde uŋguni po saŋiŋ irtiŋ hinhin goyen tiriŋ. \v 8 Be, yeŋ beleŋ asaŋ go tekeb det biŋfut miŋyaŋ sipte goya Al Kuruŋyen alya bereyat doyaŋ marte parguwak 24 gore Sipsip dirŋeŋ kimiŋ mat urguŋ kayamiŋ. Urguŋ kayamiŋ mar gobe yuŋkureŋ yuŋkureŋ tikiŋde niŋ det hap ineŋ haŋyen goyen nende gigen yanartiŋ hinhan. Irde koroŋ gol hora beleŋ po yirtiŋ goyen wor yanartiŋ hinhan. Koroŋ bana goŋbe det hamiŋ igiŋ muŋ wor po go goyen miŋyaŋ hinhan. Det hamiŋ igiŋ muŋ wor po gobe Al Kuruŋyen alya bereya beleŋ Al Kuruŋ mere irde haŋyen go goyen. \v 9 Be, mel gobe tikiŋde niŋ det hap ineŋ haŋyen goya koroŋ gol hora beleŋ yirtiŋ goyen yanarde tikiŋ gergeŋ kura hamiŋ. Tikiŋmiŋbe gahade: \q1 “Gebe mugunke kamariŋ. \q1 Irde darige wok yitiŋ go hende harde alya bereya Al Kuruŋ hitte yumulgaŋ tiyariŋ. \q1 Alya bereya gobe miŋ kurayen kurayen, meremiŋ kurayen kurayen, dari miŋ kurayen kurayen, naŋa kurar niŋ kura niŋ yumulgaŋ tiyariŋ. \q1 Goke teŋbe ge beleŋ po gab epte asaŋ goyen teŋ degelayiŋ. \q1 \v 10 Ge beleŋ mel goyen alya bereya Al Kuruŋ beleŋ doyaŋ yird yird mar yirariŋ. \q1 Irde Al Kuruŋ doloŋ ird ird mata doyaŋ mar yirariŋ. \q1 Irkeb yeŋ beleŋ det kuruŋ megen haŋ kuruŋ goyen doyaŋ yirde hinayiŋ,” yamiŋ. \p \v 11 Be, go kamereb nebe Al Kuruŋyen miyoŋ budam wor po epte ma kapyaŋ hetek goyen yeneŋbe meremiŋ manaŋ nurmiriŋ. Miyoŋ goreb Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋ, det biŋfut miŋyaŋ sipte goyen, irde Al Kuruŋyen alya bereyat doyaŋ marte parguwak goyen milgu yiramiŋ. \v 12 Irdeb hokde po tikiŋ gahade hamiŋ: \q1 “Sipsip dirŋeŋ mayke kamyiŋ gore po gab epte saŋiŋ tetek hi. \q1 Irde epte Al Kuruŋyen samuŋ tumŋaŋ igiŋ yawartek hi. \q1 Dufay wukkek, saŋiŋ, deŋe turŋuŋ yaŋ goyen igiŋ yende hetek hi. \q1 Irde palap irde isoka irtek albe ge po,” yamiŋ. \p \v 13 Be, go kamereb det kuruŋ gayen tumŋaŋ tikiŋ heŋ hinhan. Naŋkiŋde niŋ, megen niŋ, megeŋ biŋ bana niŋ, irde makaŋde niŋ det kuruŋ goreb gahade tikiŋ hamiŋ: \q1 “Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde kipirtiŋ hi al goya Sipsip dirŋeŋya goyen isoka yirde palap yirde \q2 deŋe turŋuŋ yaŋ yirde tareŋ kuruŋ gobe gwahader yeŋ po yuneŋ hitek,” yamiŋ. \m \v 14 Irkeb det biŋfut miŋyaŋ sipte gore wol heŋbe, “Fudinde wor po,” yamiŋ. Irkeb Al Kuruŋyen alya bereyat doyaŋ marte parguwak beleŋ dokolhoŋ yuguluŋ teŋ urguŋ kaŋbe Al Kuruŋya Sipsip dirŋeŋya goyen doloŋ yiramiŋ. \c 6 \s Asaŋ bili irde tareŋ yirtiŋ uŋguni goyen yukala teŋ asaŋ go digilyiŋ \p \v 1 Be, go kamereb Sipsip dirŋeŋ beleŋ asaŋ bili irde uŋguni 7 po saŋiŋ yirtiŋ goyen uŋkureŋmiŋ ukala tiyyiŋ goyen kinmiriŋ. Irkeb det biŋfut miŋyaŋ sipte hinhan goyen uŋkureŋ kura beleŋ “Waya!” yiriŋ. Mere tiyyiŋ gobe daga migiriŋ yara tiyyiŋ. \v 2 Irkeb hos faykek kura goyen forok yeke kinmiriŋ. Al kura hos go hende hinhin al gobe hite haniŋde manaŋ hinhin. Irde doyaŋ alyen tonaŋhor hor irde untiŋ. Irkeb megeŋ hike kwa kuruŋ goyen bana goŋ kuŋ fuleŋa tiyyiŋ. Yeŋ beleŋ po megeŋya alya yad yad niŋ teŋ hos hende kuriŋ. \p \v 3 Be, Sipsip dirŋeŋ beleŋ uŋguni kura sopte ukala tikeb det biŋfut miŋyaŋ sipte goyen kura beleŋ wor sopte, “Waya!” yeke nurmiriŋ. \v 4 Be, gwaha yekeb hos hoyaŋ kura forok yiriŋ. Hos gobe bukkeŋhel yitiŋ wor po. Hos go hende keperde hinhin al gobe alya bereya megen haŋ gayen biŋ kamke awalikde heŋ heŋ mata goyen teŋ siŋa irke al yiŋgeŋ uliŋ kadom muguneŋ teŋ kamde kamde saŋiŋ untiŋ. Irde fuleŋare niŋ bidila kuruŋ kura goyen wor untiŋ. \p \v 5 Be, Sipsip dirŋeŋ beleŋ uŋguni tareŋ yirtiŋ 7 bana goyen karwomiŋ ukala tikeb det biŋfut miŋyaŋ sipte goyen hoyaŋ kura beleŋ wor, “Waya!” yeke nurmiriŋ. Be, gwaha yekeb hos kura delne mar forok yeke kinmiriŋ. Hos gobe halkeŋ wor po. Hos go hende keperde hinhin al gobe det kanduk tuŋaŋ teŋ teŋ det kura haniŋde tanartiŋ hinhin. \v 6 Irkeb det biŋfut miŋyaŋ sipte hinhan bana goŋ mat al melak kura forok yeke nurmiriŋ. Merebe gahade: “Albe meteŋ teŋ hinayiŋ gega, biŋgebe budam ma forok yeŋ hinayiŋ. Irkeb naŋa fay uŋkureŋ bana meteŋ teŋ muruŋgem teŋ hinayiŋ gote hora gore biŋge damu teŋ hinayiŋ gega, biŋge budam ma yade hinayiŋ. Niŋgeb biŋge damu tiniŋ yeŋ wit damu teŋ hinayiŋbe koroŋ dirŋeŋ uŋkureŋ gwahade po teŋ hinayiŋ, munaŋ bali damu teŋ hinayiŋbe koroŋ mukŋeŋ karwo gwahade po yade hinayiŋ. Goyenbe mel gore olip fimiŋya wain fimiŋyabe igiŋ yawarnayiŋ geb, olip heya wain heyabe buluŋ ma yirayiŋ,” yiriŋ. \p \v 7 Be, Sipsip dirŋeŋ beleŋ uŋguni tareŋ yirtiŋ 7 bana goyen siptemiŋ ukala tikeb det biŋfut miŋyaŋ sipte hinhan goyen funaŋ beleŋ, “Waya!” yeke nurmiriŋ. \v 8 Be, gwaha yekeb hos kura delne mar forok yeke kinmiriŋ. Hos gobe wulsakkeŋ. Hos go hende keperde hinhin al gote deŋembe Kamde Kamde. Yeŋ hos hende waŋ hikeb Al Metebe harhokde go po bindere gama irde waŋ hike kinmiriŋ. Al irawa gobe alya bereya megen haŋ kuruŋ gayen pota yirke buda sipte hekeb buda uŋkureŋbe buluŋ yirke kamde kamde saŋiŋ yuntiŋ. Niŋgeb buda uŋkureŋ goyen bana al kurabe fuleŋare niŋ bidilare kamnayiŋ, biŋge kamde kamnayiŋ, kurabe garbam heŋ kamnayiŋ, irde kurabe dapŋa duwi kafuram wor po gore gasa yirke kamnayiŋ. \p \v 9 Be, Sipsip dirŋeŋ beleŋ uŋguni saŋiŋ yirtiŋ 7 bana goŋ siptesoŋoŋmiŋ goyen ukala tiyyiŋ. Irkeb al buda kura Al Kuruŋyen mere gama irde tagalde kuŋ hike gasa yirke kamamiŋ mar gote toneŋbe Al Kuruŋ galak ird ird alta yufukde hike yinmiriŋ. \v 10 Mel gore hokde po, “Doyaŋ Al Kuruŋ, tareŋgebe kuruŋ wor po. Gebe wukkeŋ wor po, irde meregebe fudinde wor po. Goyenbe megen haŋ mar beleŋ mudunke kamtiriŋ goyen goke daha naŋa gab merere yerde matamiŋ gote muruŋgem buluŋ goyen wol heŋ yunayiŋ? Sobamde po doyaŋ hetek we?” inamiŋ. \v 11 Irde mel gobe yuŋkureŋ yuŋkureŋ amil faykeŋ nende gigen yuntiŋ. Irdeb, “Deŋ mudunke kamamiŋ gwahade goyen po, Doyaŋ Al Kuruŋya heŋ kadtiŋ yago hitiŋ marya Doyaŋ Al Kuruŋyen meteŋ mar kadtiŋ hitiŋ goyen wor gasa yirke kamde hinayiŋ goyen kuŋ kuŋ budam heŋ ep heke gab muduntiŋ mar goyen merere huwarnayiŋ geb, goke doyaŋ heŋ hinayiŋ. Go nalu gobe ulyaŋde ma hikeya forok yiyyeŋ,” yinke nuramiŋ. \p \v 12 Be, Sipsip dirŋeŋ beleŋ uŋguni tareŋ yirtiŋ 7 bana goyen 6miŋ ukala tiyyiŋ goyen kinmiriŋ. Irkeb niniŋa kuruŋ wor po forok yiriŋ. Naŋabe kidoma buluŋ po hiriŋ. Gobe meme sikkeŋ halkeŋ wor po gore uliŋhor irtiŋ gwahade yara hiriŋ. Irde gagasibe dari yara bukkeŋhel wor po hiriŋ. \v 13 Irde dinambe yagobe naŋkiŋde mat suk yeŋ megen katamiŋ. Dinambe gobe meŋe kuruŋ harde fik he igineŋ haŋkapok fuguru tike megen kateŋ haŋyen go gwahade tiyamiŋ. \v 14 Naŋkiŋbe asaŋ sobam bili irtiŋ yara bili irke hubu hiriŋ. Duguya motmotyabe tumŋaŋ gasuŋeŋde mat yade hoyaŋde yirtiŋ. \v 15 Irkeb megen niŋ doyaŋ mar karkuwaŋ, doyaŋ mar, fuleŋa marte doyaŋ mar karkuwaŋ, al horam yaŋ mar, saŋiŋ miŋyaŋ mar, al kurate yufuk bana heŋ muruŋgem moŋ duliŋ meteŋ teŋ haŋ maryabe yiŋgeŋ dufaymiŋde haŋ marya tumŋaŋ busaharde duguyaŋ hurkuŋ horabok bana hinhan, irde kurabe hora karkuwaŋ kahalte mabok biŋde hinhan. \v 16-17 Mel gobe duguya hora karkuwaŋya goyen mabokde heŋbe, “Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde keperde hi al goya Sipsip dirŋeŋya gote bearar goyen ganuŋ mar beleŋ epte saŋiŋ heŋ fole irnayiŋ? Hubu wor po! Niŋgeb deŋ duguya hora karkuwaŋya, neŋ hende katnaŋ. Irdeb Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde keperde hi al gote diliŋde hitek moŋ geb, bana dernaŋ. Irkeb Sipsip dirŋeŋ gote bearar go ma kentek,” yamiŋ. \c 7 \s Alya bereya 144,000 goyen basiŋa yiryiŋ \p \v 1 Be, go kamereb Al Kuruŋyen miyoŋ sipte beleŋ megeŋ muruŋ kurhan kurhan huwarde hike yinmiriŋ. Miyoŋmiŋ sipte gobe moŋgo meŋe huwarde megeŋya makaŋyabe heya buluŋ yiryeŋkek yeŋbe meŋe belŋeŋ sipte goyen pet teŋ hinhan. \v 2 Irke Al Kuruŋyen miyoŋ hoyaŋ kura naŋa waŋ waŋ beleŋ mat waŋ hike kinmiriŋ. Yeŋbe alya bereya Al Kuruŋ gwahader hitiŋ beleŋ basiŋa yiryiŋ goyen kimiŋde soŋ yird yirdde niŋ det goyen miŋyaŋ wake kinmiriŋ. Be, miyoŋ gore miyoŋ sipte, megeŋya makaŋya buluŋ yirtek tareŋ yuntiŋ goyen kuware po hoy yirdeb yinyiŋ. \v 3 “Neŋ beleŋ Al Kuruŋniniŋ gote meteŋ mar kimiŋde soŋ yird yird goyen pasi irteke gab megeŋ, makaŋya heya goyen gwamuŋ yurnayiŋ,” yinyiŋ. \v 4 Irde alya bereya Al Kuruŋyen meteŋ mar kimiŋde soŋ yirtiŋ goyen kapyaŋ heŋ pasi irdeb, “Soŋ yirtiŋ mar tumŋaŋbe 144,000,” yeke nurmiriŋ. Kimiŋde soŋ yirtiŋ mar gobe Israel mar al miŋ 12 bana mat watiŋ. \v 5 Go mar gobe gahade: \li Yuda miŋde niŋbe 12,000, \li Ruben miŋde niŋbe 12,000, \li Gat miŋde niŋbe 12,000, \li \v 6 Aser miŋde niŋbe 12,000, \li Naptali miŋde niŋbe 12,000, \li Manase miŋde niŋbe 12,000, \li \v 7 Simeon miŋde niŋbe 12,000, \li Liwai miŋde niŋbe 12,000, \li Isakar miŋde niŋbe 12,000, \li \v 8 Sebulun miŋde niŋbe 12,000, \li Yosep miŋde niŋbe 12,000, \li Benyamin miŋde niŋbe 12,000. \s Al buda kuruŋ beleŋ Al Kuruŋ doloŋ iramiŋ \p \v 9 Be, go kamereb al buda kuruŋ wor po epte ma kapyaŋ hetek goyen delne mar forok yeke yinmiriŋ. Mel gobe naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ, miŋ kurayen kurayen, sikkeŋ umŋa kurayen kurayen, irde merem kurayen kurayende mat watiŋ. Mel gobe amil faykeŋ hor yirdeb Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋya Sipsip dirŋeŋyat diliŋ mar huwarde patila yuwalŋeŋ yanarde hinhan.\f + \fr 7:9 \ft Patila yuwalŋeŋbe al buluŋ fole irtiŋ goke yitiŋ.\f* \v 10 Irde kuware po, \q1 “Dumulgaŋ teŋ teŋ mata gobe Al Kuruŋniniŋya Sipsip dirŋeŋya hitte mat watiŋ. \q1 Al Kuruŋbe Doyaŋ Al Kuruŋyen gasuŋde keperde hi!” yamiŋ. \m \v 11 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ beleŋ tumŋaŋ Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋya Al Kuruŋyen alya bereyat doyaŋ marte parguwakyabe det biŋfut miŋyaŋ sipteya goyen gote harhokde huwarde milgu yiramiŋ. Irdeb Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋ beleŋ goŋ diliŋ mar wulgurut yeŋ kimiŋ megen irde Al Kuruŋ doloŋ iramiŋ. \v 12 Doloŋ irde heŋyabe gaha yamiŋ: \q1 “Fudinde wor po! \q1 Al Kuruŋ isoka irde deŋem turŋuŋ yaŋ irde hitek! \q1 Dufay wukkekya tareŋya saŋiŋyabe hugiŋeŋ \q2 Al Kuruŋniniŋde po henayiŋ. \q1 Yeŋ po ga igiŋ nurd uneŋ palap irde hitek! \q1 Fudinde wor po!” yamiŋ. \p \v 13 Be, go kamereb Al Kuruŋyen alya bereyat doyaŋ marte parguwak 24 bana goŋ niŋ al kura beleŋ, “Al buda amil faykeŋ hor yirtiŋ mar gabe ganuŋ? Irde mel gabe damde mat watiŋ?” nineŋ gusuŋaŋ niryiŋ. \v 14 Irkeb ne beleŋ wol heŋbe, “Doyaŋ al, gebe nurde ha,” inmiriŋ. Irkeb yeŋ beleŋ, “Al buda gabe kanduk kuruŋ yeneŋ hinhan gega, saŋiŋ heŋ watiŋ mar. Mel gabe amil hor yirtiŋ goyen Sipsip dirŋeŋde dari beleŋ po halde faykek wor po yiramiŋ. \v 15 Gwahade niŋgeb mel gore Al Kuruŋyen ya balem bana heŋ Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde goŋ diliŋ mar naŋkahalya wawuŋya doloŋ ird ird mata teŋ haŋyen. Irkeb Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde keperde hi al gore mel goya heŋ yufukde yerde doyaŋ yirde hiyeŋ. \v 16 Irkeb mel gobe sopte biŋge ma kamnayiŋ, irde fe niŋ ma yiryeŋ. Irde naŋa ma, kak uka wor po kura gore epte ma buluŋ yiryeŋ. \v 17 Gobe Sipsip dirŋeŋ, Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋ kahalte hi al gore sipsip doyaŋ al yara heŋ mel go doyaŋ yirde hiyeŋ geb, epte ma buluŋ henayiŋ. Yeŋ beleŋ mel go bul yirde Al Kuruŋya hugiŋeŋ heŋ heŋ fe forok yeŋ haŋyen gasuŋyaŋ yukuyeŋ. Irkeb Al Kuruŋ beleŋ mel gote diliŋ fimiŋ tumŋaŋ halde yunyeŋ,” ninyiŋ. \c 8 \s Asaŋ bili irtiŋ uŋguni tareŋ yirtiŋ goyen funaŋ ukala tiyyiŋ \p \v 1 Be, Sipsip dirŋeŋ beleŋ asaŋ ulyaŋ bili irtiŋ goyen uŋguni tareŋ yirtiŋ 7 bana goyen funaŋmiŋ ukala tiyyiŋ. Irkeb 30 minit gwahade Al Kuruŋyen gasuŋde migiriŋ miŋmoŋ, diŋdeŋ iramiŋ. \v 2 Go kamereb Al Kuruŋ diliŋ mar miyoŋ 7 huwarde haŋyen goyen yinmiriŋ. Miyoŋ gobe bigul 7 yunke yanaramiŋ. \p \v 3 Irkeb Al Kuruŋyen miyoŋ hoyaŋ kura beleŋ det hamŋeŋ yaŋ kumga teŋ teŋde niŋ koroŋ gol hora beleŋ po irtiŋ goyen teŋbe Al Kuruŋ galak ird ird alta diliŋ mar huwaryiŋ. Yeŋbe Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋ diliŋ mar alta gol po irtiŋ go hende det hamŋeŋ igiŋ kumga teŋ teŋ goyen kuruŋ po yawaryiŋ. Gobe Al Kuruŋyen alya bereya mere irde haŋyen mar goya gabu yirde Al Kuruŋ galak ire yeŋbe gogo tiyyiŋ. \v 4 Irdeb det hamŋeŋ yaŋ goyen kumga tike kaki goya Al Kuruŋyen alya bereya beleŋ mere irde haŋyen goya tumŋaŋ gabu heŋ Al Kuruŋ hitte hurkuriŋ. \v 5 Irke gab miyoŋ gore det hamŋeŋ kumga teŋ teŋde niŋ koroŋ goyen teŋbe alta hende kak hinhin goyen faryiŋ. Irdeb goyen teŋ megen timiyyiŋ. Irkeb dagamel teŋ daga kateŋ hururuŋ teŋ niniŋa tiyyiŋ. \s Bigul 7 mere tiyamiŋ \p \v 6 Be, gor matbe haŋkapya Al Kuruŋyen miyoŋ 7 gore bigul 7 yawaramiŋ goyen fu yirniŋ tiyamiŋ. \p \v 7 Be, miyoŋ 7 bana goyen meheŋde niŋ gore wa bigulmiŋ fu iryiŋ. Irkeb kigariŋ bilmiŋ hora yara goya kak dariya suluk irtiŋya goyen kigariŋ kattiŋ yara kuruŋ po katyiŋ. Irkeb megeŋ kuruŋ gayen kurar kurar humga kuriŋ. Humga kuriŋ gobe megeŋ gayen patke karwo hiyyeŋ, irde uŋkureŋbe humga kuyeŋ go gwahade hiriŋ. Irde he megen haŋ manaŋ gwahade po tiyamiŋ. Irde yamuŋbe tumŋaŋ humga kwamiŋ. \p \v 8 Be, go kamereb miyoŋ 7 bana goŋ hoyaŋ kura beleŋ bigulmiŋ fu iryiŋ. Gwaha irkeb det kura dugu kuruŋ kak humga kuŋ hinhin yara goyen makaŋ alare timiytiŋ kinmiriŋ. Irkeb makaŋ ala kuruŋ kurhanbe dari hiriŋ. Gobe makaŋ ala pota yirke karwo hitiŋ goyen uŋkureŋbe dari hiyyeŋ go gwahade goyen. \v 9 Irkeb makaŋde niŋ det biŋfut miŋyaŋ pota irde buda karwo yirtiŋ bana goŋ buda uŋkureŋbe tumŋaŋ kamamiŋ. Irde hakwa yago manaŋ pota irde buda karwo yirtiŋ bana goŋ buda uŋkureŋbe gwamuŋ yuryeŋ go gwahade yiryiŋ. \p \v 10 Be, go kamereb Al Kuruŋyen miyoŋ 7 bana goŋ karwomiŋ beleŋ bigulmiŋ fu iryiŋ. Gwaha irkeb dinambe kuruŋ miliŋ wor po hulsi melak heŋ hi yara gore naŋkiŋde mat fe karkuwaŋya fe mukŋeŋya hende katyiŋ. Gobe fe karkuwaŋya fe mukŋeŋya gabu yirde buda karwo yirtiŋ bana buda uŋkureŋ go hende katyeŋ go gwahade goyen. \v 11 Dinambe gote deŋembe “Urek”. Dinambe gore katkeb fe buda gobe urek hamiŋ. Irke al budam wor po fe urek hitiŋ go nene kamamiŋ. \p \v 12 Be, go kamereb miyoŋ 7 bana goŋ siptemiŋ beleŋ bigulmiŋ fu iryiŋ. Irkeb naŋa diliŋ goyen pateŋ karwo irke uŋkureŋbe det kura beleŋ mayke aymuk iryiŋ. Gagasiya dinambe yagoya manaŋ gwahade po buluŋ hamiŋ. Irkeb saŋiŋmiŋbe saŋiŋ heŋ haŋkapya agat urde haŋyen go gwahade moŋ, kidomak hiriŋ. Niŋgeb naŋa fay bana goŋ naŋa keŋkela ma temeyde hinhin, kidomak po hinhin. Wawuŋ wor gagasiya dinambeya keŋkela ma temeyde hinhan, kidoma buluŋ po hinhin. \p \v 13 Be, go kamereb buntuluŋ kura naŋa kota hende hoyaŋ foy teŋ hike kinmiriŋ. Buntuluŋ gore hokde po, “Mata kafuram wor po! Mata kafuram wor po! Al Kuruŋyen miyoŋ hoyaŋ karwo haŋ gore bigulmiŋ fu yirkeb mata alya bereya megen haŋ mar hitte forok yenayiŋ gobe kafuram wor po!” yiriŋ. \c 9 \p \v 1 Be, go kamereb Al Kuruŋyen miyoŋ 7 bana goŋ siptesoŋoŋmiŋ beleŋ bigulmiŋ fu iryiŋ. Irkeb dinambe kura bikkeŋ naŋkiŋde mat megen katyiŋ goyen kinmiriŋ. Dinambe gobe mete dukuŋ wor po kimyaŋ miŋmoŋ bana goŋ kurkuŋ kurkuŋ yame hol ird irdde niŋ ki untiŋ. \v 2 Irkeb dinambe gore mete dukuŋ wor po bana goŋ kurkuŋ kurkuŋ yame hol iryiŋ. Irkeb kaki beleŋ kak tupi kuruŋde mat kaki waŋ hiyen go gwahade goyen pul yeŋ wayyiŋ. Mete dukuŋ wor po bana mat kaki watiŋ gore naŋa diliŋya naŋkiŋya pet tike kidoma hiriŋ. \v 3 Irkeb gusu budam wor po kaki bana mat megen kateŋ hinhan. Gusu gobe misiŋ kalpaŋ beleŋ al yiseŋ haŋyen gote tareŋ yara yuntiŋ. \v 4 Gusu gobe yamuŋya busa asaŋyabe he yago megen haŋ goyen buluŋ ma yirnayiŋ yintiŋ. Gega alya bereya Al Kuruŋ beleŋ kimiŋde soŋ ma yirtiŋ mar go po ga yisinayiŋ yintiŋ. \v 5 Goyenpoga gusu gobe al yisike kamde kamde saŋiŋ ma yuntiŋ. Yisike gagasi siptesoŋoŋ bana uliŋ misiŋ kuruŋ po kattek tareŋ po yuntiŋ. Uliŋ misiŋ buluŋ po katnayiŋ gobe misiŋ kalpaŋ kura gore al yisike misiŋ buluŋ po nurde haŋyen go gwahade goyen. \v 6 Gusu beleŋ yisike gagasi siptesoŋoŋ uliŋ misiŋ buluŋ po kateŋ hinayiŋya gobe kamde kamde niŋ wor po nurde hinayiŋ gega ma kamnayiŋ. Mel gobe kamtek wor po yirde hiyeŋ gega, kamde kamde beleŋ yeneŋ yilwa yiryeŋ. \p \v 7 Be, gusu gobe fuleŋare kuŋ kuŋ niŋ hos yara gitik yirtiŋ yinmiriŋ. Gusu go tonaŋ hendebe det kura doyaŋ al kuruŋyen tonaŋhor gol beleŋ po yirtiŋ goyen hor yirtiŋ hinhan. Irde dinsokbe alyen yara yinmiriŋ. \v 8 Irde tonaŋ yuwalŋeŋbe sobam bereyen yara hinhan. Irde misiŋbe dapŋa kafuram wor po kura laion gote misiŋ yara yinmiriŋ. \v 9 Irde dumuŋdebe dari mala pet teŋ teŋde niŋ det ain parwek goyen yirtiŋ. Irde foy teŋ kuŋ hike tapeŋ gote migiriŋbe kuruŋ wor po. Migiriŋ gobe fuleŋare niŋ nima hos beleŋ yuluŋ teŋ haŋyen budam wor po fuleŋare kuŋ hike naŋa migiriŋ kuruŋ wor po forok yeŋ haŋyen go gwahade goyen. \v 10 Gusu buda gobe gifiriŋ manaŋ, irde gifiriŋ muruŋde gorbe misiŋ kalpaŋ gote misiŋ hinhan. Gifiriŋ muruŋde gorbe al yisike gagasi siptesoŋoŋ uliŋ misiŋ kattek saŋiŋ miŋyaŋ. \v 11 Be, gusu goyen doyaŋ yird yird al kura hinhin. Al gobe Satanyen miyoŋ, mete dukuŋ bana wor po mat watiŋ al. Deŋembe Hiburu mere mat Abadon, munaŋ Grik mere matbe Apolion.\f + \fr 9:11 \ft Abadonya Apolionyat miŋbe gwamuŋ yurd yurd al.\f* \p \v 12 Be, mata kafuram meheŋde niŋ wor pobe gago fole tike hubu hihi. Mata kafuram irawabe kame forok yereŋ tahar. \p \v 13 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ 7 bana goŋ 6miŋ gore bigulmiŋ fu iryiŋ. Irkeb Al Kuruŋ galak ird ird alta gol beleŋ po irde Al Kuruŋ diliŋ mar hitiŋ gote muruŋ sipte kurhan kurhan goŋ hirkam hinhande matbe al melak kura forok yeke nurmiriŋ. \v 14 Al melak gore miyoŋ gayamuŋ ga bigul fu iryiŋ goyen, “Satanyen miyoŋ sipte Yufretis fe bana fere yirtiŋ goyen yad siŋa yirayiŋ,” inyiŋ. \v 15 Irkeb Al Kuruŋyen miyoŋ gore Satanyen miyoŋ sipte fere yirtiŋ koyare hinhan goyen yad siŋa yiryiŋ. Miyoŋ sipte gobe koyare heŋ heŋbe megen niŋ alya bereya pota yirde buda karwo yirtiŋ bana goŋ buda uŋkureŋ gasa yirke kamnayiŋ yeŋ nalu kirtiŋ goyen forok yekeb gogo yad siŋa yiryiŋ. \v 16 Be, fuleŋa mar hos hende kuŋ hinhan gobe 200 milion gwahade yeke nurmiriŋ. \p \v 17 Be, hosya go hende kuŋ hinhan marya goyen yuwarwarte yinmiriŋbe gahade: dari mala pet teŋ teŋde niŋ det ain parwek dumuŋde yirtiŋ gobe bukkeŋhel yitiŋ, irde kurabe digulakya halkeŋya muŋ kura suluk irtiŋ, irde kurabe wulsakkeŋ salfa hora gwahade yara yirtiŋ. Hos gote tonaŋbe laionyen tonaŋ yara. Mohoŋde matbe kak, kakiya salfa hora uka wor po heŋ buk yitiŋya goyen waŋ hike yinmiriŋ. \v 18 Hos go mohoŋde mat det buluŋ karwo kak, kakiya salfa hora uka wor po heŋ buk yitiŋya gore alya bereya megen haŋ goyen budam wor po gasa yirke kamamiŋ. Kamamiŋ mar gobe megen niŋ al tumŋaŋ pota yirde buda karwo heke buda uŋkureŋbe gasa yirke kamnayiŋ go gwahade goyen. \v 19 Hos gote tareŋbe mohoŋya gifiriŋya goyenter hinhin. Gifiriŋbe kunere yara, irde muruŋ beleŋbe kunere tonaŋ miŋyaŋ ala. Gifiriŋ gore al gasa yirde dagim yaŋ yirde hinhan. \p \v 20 Be, alya bereya det buluŋ karwo kak, kakiya salfa hora buk yitiŋ hos mohoŋde mat waŋ hinhan gore ma gasa yirke kamamiŋ mar gobe yiŋgeŋ mata buluŋ teŋ hitiŋ goyen yubul ma teŋ Al Kuruŋ niŋ biŋ mulgaŋ ma hamiŋ. Go mar gobe uŋgura doloŋ yird yird mataya det toneŋ gol, silwa, baras, horayab heya beleŋ po yirtiŋ goyen doloŋ yird yird mataya goyen bada ma hamiŋ. Det toneŋ gobe epte ma naŋkennayiŋ, mere ma nurnayiŋ, irde kuŋ waŋ ma tinayiŋ gega, Al Kuruŋniniŋ yeŋ nurde doloŋ yirde haŋyen. \v 21 Irde al gasa yirke kamde kamde mata, merebal kurayen kurayen, leplep matayabe kawe mataya teŋ haŋ goke Al Kuruŋ pohogay irde yeŋ ge biŋ mulgaŋ ma hamiŋ. \c 10 \s Al Kuruŋyen miyoŋ kuraya asaŋ bili irtiŋ dirŋeŋ kura goya \p \v 1 Be, go kamereb Al Kuruŋyen miyoŋ hoyaŋ kura tareŋmiŋ kuruŋ wor po gore Al Kuruŋyen gasuŋde mat megen kateŋ hike kinmiriŋ. Yeŋbe kigariŋkiŋ faykek wor po beleŋ aw urtiŋ, irde gamatsawbe tonaŋ hende hinhin. Tonaŋ hende hinhin goyenbe tonaŋ sisaŋ ma urde hinhin. Kimiŋbe naŋa timiytiŋ yara agat urde hinhin. Irde kahaŋbe hora beleŋ po tola yirtiŋ humga kuŋ buk yeŋ haŋyen go gwahade hinhin. \v 2 Haniŋdebe asaŋ sobam bili irtiŋ dirŋeŋ kura goyen digiltiŋ hinhin. Irde kahaŋ yasebe makaŋ alare huwardeb kahaŋ tapabe siŋa fudiŋde huwaryiŋ. \v 3 Irdeb laion beleŋ mere kuruŋ po teŋ haŋyen yara kuware wor po mere tiyyiŋ. Gwaha tike gab daga 7 mere tiyamiŋ. \v 4 Daga 7 mere tikeb ne beleŋ meremiŋ goyen asaŋde kayeŋ timiriŋ. Gega al melak kura forok yeŋbe, “Daga 7 mere tahaŋ goyen goya ma kayayiŋ, mere gobe banare po hinayiŋ,” ninyiŋ. \p \v 5 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ makaŋ alareya megenya huwarde hike kinmiriŋ gore Al Kuruŋ palap ire yeŋ haniŋ yase isaŋ hiriŋ. \v 6 Irdeb Al Kuruŋ deŋe urdeb biŋa saŋiŋ po tiyyiŋ. Al Kuruŋ, hugiŋeŋ hiyeŋ al, naŋkiŋ, megeŋ, makaŋyabe det kuruŋ gayen yiryiŋ al gote deŋe urde biŋa teŋyabe, “Al Kuruŋ beleŋ dufaymiŋ bikkeŋ kiryiŋ gote igineŋbe heŋ ga moŋ forok yiyyeŋ. Nalu siŋgir siŋgir ma iryeŋ! \v 7 Goyenpoga Al Kuruŋbe mere basaŋ marmiŋ yinyiŋ gwahade goyen po, miyoŋmiŋ 7 bigul yawaramiŋ bana goŋ funaŋmiŋ beleŋ bigulmiŋ fu irke gab Al Kuruŋ beleŋ dufaymiŋ kiryiŋ banare hitiŋ gote igineŋ kawan forok iryeŋ,” yiriŋ. \p \v 8 Irkeb al melak kura naŋkiŋde mat haŋkapya nurmiriŋ gore sopte po gahade ninyiŋ: “Al Kuruŋyen miyoŋ makaŋya megeŋya hende huwarde hi gote haniŋde asaŋ digiltiŋ hi goyen kuŋ tawa,” ninyiŋ. \p \v 9 Irkeb nebe Al Kuruŋyen miyoŋ go hitte kuŋbe asaŋ goyen nuni yeŋ gusuŋaŋ irmiriŋ. Irkeb miyoŋ goreb, “Asaŋ ga teŋ nawa. Gabe mohoŋgerbe yalaŋgu fimiŋ hapek yaŋ go gwahade nurayiŋ gega, bege bana kurkuŋbe beger tigiri tiyyeŋ,” ninyiŋ. \v 10 Irkeb asaŋ dirŋeŋ goyen Al Kuruŋyen miyoŋ gote haniŋde mat teŋbe nimiriŋ. Teŋ nemeke mohoŋnerbe yalaŋgu fimiŋ yara hapek yaŋ nurmiriŋ gega, nukuluk urmekeb kurkuŋ benerbe tigiri tiyyiŋ. \v 11 Gwaha timekeb al melak gore, “Gebe alya bereya, naŋa karkuwaŋ, merem hoyaŋ hoyaŋ, irde megen niŋ doyaŋ mar karkuwaŋbe kame dahade hinayiŋ goke Al Kuruŋyen mere basaŋ heŋ tagalayiŋ,” ninyiŋ. \c 11 \s Al Kuruŋ niŋ tagal tagal al irawa \p \v 1 Be, go kamereb det kurayen kurayen karkuwaŋmiŋ dahade goyen tuŋaŋ teŋ teŋde niŋ kutum kura nuneŋbe gaha ninyiŋ: “Kuŋ Al Kuruŋyen ya balemya Al Kuruŋ galak ird ird altaya gote kuruŋmiŋ tuŋaŋ tiyayiŋ. Irde ya balem bana goŋ Al Kuruŋ doloŋ irde haŋ mar goyen kapyaŋ hawayiŋ. \v 2 Goyenpoga Al Kuruŋyen ya balem koya kirtiŋ bana goyen siŋak beleŋ matbe sawsawa kura gabu ird ird gasuŋ hi gobe tuŋaŋ ma tiyayiŋ. Gasuŋ gobe al miŋ hoyaŋ Yuda mar moŋ goyen waŋ gabu irde haŋyen gasuŋ geb gago dineŋ hime. Go mar gore gagasi 42 gayen Yerusalem taun Al Kuruŋ diliŋde wukkeŋ keneŋ hiyen goyen ufurka teŋ buluŋ buluŋ irnayiŋ. \v 3 Nebe ne niŋ teŋ tagalde hiriryeŋ al irawa kura saŋiŋne yuneŋbe yad yermeke wayiryeŋ. Waŋbe amil kerkek hor irdeb merene basaŋ heŋ naŋa fay 1,260 gwahade goyen tagalde hiriryeŋ” ninyiŋ. \p \v 4 Be, Al Kuruŋ niŋ mere teŋ teŋ al irawa gobe olip he irawaya hulsi irawaya Doyaŋ Al Kuruŋ diliŋ mar huwarde haryen go goyen. Doyaŋ Al Kuruŋ gobe alya bereya megen haŋ kuruŋ gate Kuruŋmiŋ. \v 5 Al irawa goyen al kura beleŋ buluŋ yirniŋ yeŋ tuŋaŋ yurnayiŋbe al irawa gote mohoŋde mat kak forok yeŋ asogom mugol kiryeŋ. Al kura irem go buluŋ yirniŋ yeŋ tuŋaŋ yurnayiŋ marbe gwaha mat kamnayiŋ. \v 6 Irem gobe Al Kuruŋyen mere basaŋ heŋ tagalde heŋya kigariŋ goya kateŋ ma yeŋ naŋkiŋ pet teŋ teŋ tareŋ miŋyaŋ. Irde fe kuruŋ gayen yigiri tike dari hetek saŋiŋ wor go miŋyaŋ. Irde mata kafuram al buluŋ yirtek goyen kurayen kurayen forok yirde alya bereya megen haŋ gayen igiŋ gwamuŋ yurtek tareŋ wor go miŋyaŋ. Irem gobe gwaha yirye yeŋbe igiŋ gwahade po yirtek saŋiŋ miŋyaŋ hinaryum. \p \v 7 Be, irem go Al Kuruŋyen mere tagalde pasi hekeb dapŋa kafuram kura mete dukuŋ wor po kimyaŋ miŋmoŋ bana goŋ mat watiŋ gore irem goya arnayiŋ. Irde irem go fole yirde gasa yirke kamiryeŋ. \v 8 Irkeb irem go kamtiŋ hakwambe taun kuruŋ Yerusalem bana goŋ niŋ beleŋ kuruŋde gor yubul tike hiriryeŋ. Taun gokeb Sodom yara ma Isip yara yeŋ haŋyen gogo. Taun goyenterbe bikkeŋ al irawa gote Doyaŋ Al Kuruŋ wor mayke kamyiŋ. \v 9 Irkeb naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ, al miŋ kurayen kurayen, meremiŋ kurayen kurayen, irde sikkeŋ umŋa kurayen kurayen niŋ alya bereya beleŋ irem gote uliŋ hakwam wawuŋ karwoya naŋa fay sipteya goyen belen yubul titiŋ yennayiŋ. Irde hakwam goyen mete teŋ teŋ niŋ piŋeŋ henayiŋ. \v 10 Megen haŋ marbe tumŋaŋ irem go kamke ayaŋ yerdeb detmiŋ yiŋgeŋ uliŋ muruŋgem moŋ duliŋ kadom guneŋ tinayiŋ. Al Kuruŋyen mere basaŋ mar irawa gore megen niŋ mar kanduk kuruŋ forok ird yunke biŋ misiŋ nurde hinayiŋ geb, irem go kamkeb gogo amaŋ henayiŋ. \p \v 11 Be, naŋa fay siptemiŋde naŋkahal hekeb al yisaŋ heŋ heŋ meŋe Al Kuruŋ hitte mat kateŋ irem go biŋde hurkukeb sopte gereŋ heŋ huwararyum. Irkeb alya bereya tumŋaŋ irem go yeneŋbe kafura wor po hamiŋ. \v 12 Irkeb al melak kura kuruŋ wor po naŋkiŋde mat, “Hende gar wayyi” yeke Al Kuruŋyen mere basaŋ mar irawa gobe nuraryum. Nurdeb asogom beleŋ yeneŋ hikeya Al Kuruŋyen gasuŋde kigariŋkiŋ faykek hende hurkaryum. \v 13 Goya goyenbe niniŋa kuruŋ wor po forok yiriŋ. Irkeb Yerusalem taun go buluŋ hiriŋ. Buluŋ hiriŋ gobe taun goyen walka teŋ 10 irde uŋkureŋbe buluŋ hiriŋ go gwahade goyen. Buluŋ hiriŋ bana goŋbe 7,000 alya bereya kamamiŋ. Go ma kamamiŋ marbe kafura wor po heŋ Al Kuruŋ tareŋmiŋ kuruŋ wor po goyen deŋem turŋuŋ yaŋ iramiŋ. \p \v 14 Be, mata kafuram kahalte niŋbe gogo hubu hiriŋ. Gega mata kafuram hoyaŋ funaŋ karwomiŋbe heŋ ga ma wayeŋ tiya! \p \v 15 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ 7 bigul yawaramiŋ bana goŋ miyoŋ funaŋ beleŋ bigulmiŋ fu iryiŋ. Irkeb al melak budam kuruŋ wor po naŋkiŋde mat forok yeŋbe, “Gayenter alya bereya megen haŋ kuruŋ gayen doyaŋ yird yird saŋiŋbe Doyaŋ Al Kuruŋya yeŋ beleŋ basiŋa irtiŋ al Mesaiayat haniŋde hi. Yeŋ beleŋ gwahader doyaŋ yirde hiyeŋ!” yamiŋ. \v 16 Irkeb Al Kuruŋyen alya bereyat doyaŋ marte parguwak 24, Al Kuruŋ diliŋ mar keperde hinhan gore wulgurut yeŋ kimiŋbe megen yirde Al Kuruŋ doloŋ iramiŋ. \v 17 Gwaha irde heŋyabe, \q1 “Doyaŋ Al Kuruŋ, gebe Al Kuruŋ, tareŋge kuruŋ wor po. \q2 Gebe bikkeŋ hinhan, gayenter wor ha. \q1 Gebe saŋiŋge kuruŋ goyen teŋ alya bereya doyaŋ yird yird meteŋ miŋ urariŋ. \q1 Niŋgeb goke igiŋ wor po nurd guneŋ hite. \qm \v 18 Ge ma nurd guneŋ haŋ mar beleŋ ge niŋ biŋ ar yeŋ hinhan. \q2 Gega bege ar yetek nalube gago forok yihi. \q2 Al kamtiŋ merere huwartek nalube gago forok yihi. \q1 Meteŋ marge, merege basaŋ heŋ heŋ mar, alya bereyage, irde palap girde haŋ mar tumŋaŋ matamiŋ gote muruŋgem yuneŋ yuneŋ nalube gago forok yihi. \q1 Al deŋem yaŋ ma al deŋem moŋ goyen tumŋaŋ muruŋgem yuneŋ yuneŋ nalube gago forok yihi. \q1 Alya bereya megen haŋ kuruŋ gayen buluŋ yiramiŋ mar goyen mugol kertek nalube gago forok yihi!” yamiŋ. \p \v 19 Be, Al Kuruŋyen ya balem gasuŋmiŋde hi gote yame fegelke hol yiriŋ. Irkeb bana goŋbe Al Kuruŋyen Biŋa teŋ teŋ Bokis hike kinmiriŋ. Irkeb dagamel teŋ daga kateŋ hururuŋ teŋ hinhin. Irde niniŋa forok yeke kigariŋ hora yara hitiŋ goyen kuruŋ po katyiŋ. \c 12 \s Bereya asogomiŋ deregonya \p \v 1 Be, gwaha tikeb mata tiŋeŋ kura matamŋeŋ naŋkiŋde forok yiriŋ. Mata gobe gahade: bere kura naŋa diliŋ teŋ amil hor irtiŋ yara irde gagasi hende huwartiŋ hinhin. Irde dinambe 12 beleŋ doyaŋ alyen tonaŋhor irtiŋ goyen teŋ tonaŋde hor irtiŋ hinhin. \v 2 Bere gobe biŋ miŋyaŋ, irde diriŋ kawaŋ kere yeŋ uliŋ misiŋ kuruŋ kateŋ eseŋ hinhin. \v 3 Irkeb naŋkiŋde mata hoyaŋ kura forok yiriŋ. Mata gobe gahade: deregon kuruŋ miliŋ wor po sikkeŋbe bukkeŋ, irde tonaŋ 7 miŋyaŋ goyen forok yiriŋ. Tonaŋ 7 gobe doyaŋ al karkuwaŋde tonaŋhor 7 goyen tonaŋ 7yaŋ goyaŋ yirtiŋ ala hinhan. Deregon gobe hirkam 10 miŋyaŋ. \v 4 Deregon gobe siŋgili teŋ naŋa kor irtiŋ yara gifiriŋ temeyde dinambe kwer yurke budam wor po wok yeŋ megen katamiŋ. Dinambe katamiŋ gobe naŋkiŋde dinambe kuruŋ goyen tumŋaŋ buda karwo yirde uŋkureŋbe wok yeŋ katnayiŋ go gwahade goyen tiyamiŋ. Be, deregon gobe bere gore diriŋ kawaŋ kerkeb goyare po diriŋ go neweŋ yeŋ bere go diriŋ kawaŋ kereŋ teŋ hinhin gote kimiŋ mat pet teŋ hinhin. \v 5 Be, bere goyen diriŋ al diriŋ kawaŋ kiryiŋ. Diriŋ gobe doyaŋ alyen kutum ain beleŋ po irtiŋ goyen tanarde naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ tumŋaŋ doyaŋ yiryeŋ albe gogo. Niŋgeb deregon gore diriŋ go niyyeŋkek yeŋbe bere gote diriŋ goyen araŋ po teŋ Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋ Al Kuruŋ keperde hinhinde gor tukuke gor hinhin. \v 6 Be, bere gobe busahardeb sawsawa po kuruŋ naŋa bana goŋ gasuŋ kura Al Kuruŋ beleŋ bere goke teŋ gitik irtiŋde gor kuriŋ. Gasuŋ gobe Al Kuruŋ beleŋ bere goyen naŋa fay 1,260 gahade doyaŋ irde paka ireŋ yeŋ bikkeŋ gitik iryiŋ go goyen. \p \v 7 Be, Al Kuruŋyen gasuŋde fuleŋa kuruŋ forok yiriŋ. Al Kuruŋyen miyoŋya doyaŋ almiŋ Maikelya beleŋ deregon goya yende miyoŋmiŋya aramiŋ. \v 8 Goyenpoga deregon gobe Al Kuruŋyen miyoŋ epte fole yirtek tareŋ miŋmoŋ geb, deregon goya miyoŋmiŋyabe Al Kuruŋyen gasuŋde mat yakira tikeb gasuŋ miŋmoŋ hamiŋ. \v 9 Be, deregon gobe takira tikeb megen katyiŋ. Deregon gobe kunere bikkeŋ hinhin go goyen. Gobe deŋem kurabe Uŋgura, kurabe Satan ineŋ haŋyen. Yeŋ beleŋ alya bereya megen haŋ kuruŋ gayen usi yirke mata buluŋde kateŋ haŋyen. Deregon go temeyke megen katyiŋyabe miyoŋmiŋ yago manaŋ tumŋaŋ katamiŋ. \p \v 10 Be, go kamereb al melak kuruŋ wor po naŋkiŋde mat forok yeke nurmiriŋ. Merebe gahade: “Kadniniŋ merem yaŋ yird yird al gobe gogo takira tike megen kata. Hugiŋeŋ wawuŋya naŋkahalya Al Kuruŋ hitte kadniniŋ merem yaŋ yirde hiyen al gobe teŋ temeyke megen kata. Niŋgeb gayenterbe Al Kuruŋniniŋ beleŋ alya bereya yumulgaŋ tiyyeŋ. Al tumŋaŋ yende tareŋ bana hinayiŋ. Yeŋ beleŋ doyaŋ yird yird nalube gago forok yihi. Mesaia Al Kuruŋ beleŋ basiŋa iryiŋ al gote saŋiŋ manaŋ forok yihi. \v 11 Mel gobe Sipsip dirŋeŋ gore darim wok irde kamyiŋ go hende huwarde al buluŋ go fole irtiŋ. Irde mere fudinde po kawan tagaldeb al buluŋ go fole irtiŋ. Niŋgeb mel gobe mudunke kamniŋ wor igiŋ ala yeŋ nurde ga hinhan. \v 12 Niŋgeb deŋ Al Kuruŋyen gasuŋde haŋ mar tumŋaŋ amaŋ henayiŋ. Goyenpoga deŋ megeŋya makaŋyabe Satan deŋ hitte kurka geb, goke kafuram wor po nurde dunhem. Yeŋbe nalu ulyaŋde ma hiyeŋ goyen nurde hi geb, goke biŋ ar wor po yeŋ hi,” yiriŋ. \p \v 13 Be, deregon go Al Kuruŋyen gasuŋde mat teŋ temeyke megen katyiŋ goyen bebak tiyyiŋ. Irdeb diriŋ al diriŋ kawaŋ kiryiŋ bere goyen buluŋ buluŋ ire yeŋ naŋkeneŋ kuŋ hinhin. \v 14 Bere gobe sawsawa po kuruŋ naŋa bana goŋ gasuŋ kura Al Kuruŋ beleŋ gitik irde untiŋde gor foy teŋ kuŋ kuŋ niŋ buntuluŋ kuruŋ wor po gote tapeŋ irawa untiŋ. Gasuŋ gobe bere goyen gor dama karwo irde gagasi 6 gayen gor po hike deregon gore epte ma bere goyen buluŋ iryeŋ yeŋ Al Kuruŋ beleŋ gitik iryiŋ go goyen. \v 15 Be, deregon goyen po goyenbe kunere kuruŋ gogo. Goreb bere goyen figilu tiwi yeŋ mohoŋde mat fe kuruŋ wor po fur tiyyiŋ. \v 16 Gega megeŋ beleŋ bere go faraŋ urde mohoŋ aŋ irde fe fur tiyyiŋ kuruŋ goyen nen pasi hiriŋ. \v 17 Irkeb deregon gobe biŋ ar wor po yeke bere gote diriŋmiŋ yago go ma kamamiŋ megen haŋ goya arniŋ yeŋ kuriŋ. Go mar gobe Al Kuruŋyen saba gama irde Yesu niŋ yitiŋ mere fudinde goyen kawan po tagalde haŋyen mar go goyen. \v 18 Be, deregon gobe makaŋ fereŋde huwaryiŋ. \c 13 \s Dapŋa kafuram kura irawa forok yaryum \p \v 1 Be, yeŋ gor huwarde hike dapŋa duwi kafuram wor po kura makaŋ alare mat forok yeke kinmiriŋ. Dapŋa gobe hirkam 10 miŋyaŋ, irde tonaŋbe 7 miŋyaŋ. Hirkam go hendebe doyaŋ alyen tonaŋhor hor yirtiŋ ala hinhan. Irde tonaŋ 7 go hendebe Al Kuruŋ sukal irtiŋ deŋe goyaŋ katiŋ ala hinhan. \v 2 Dapŋa duwi kafuram gobe dapŋa kura lepat ineŋ haŋyen goyen yara kinmiriŋ. Goyenbe kahaŋbe dapŋa kura bea ineŋ haŋyen gote kahaŋ yara, irde mohoŋbe laion mohoŋ yara kinmiriŋ. Be, deregon gore dapŋa kafuram goyen saŋiŋmiŋ unyiŋ. Irdeb deŋe kuruŋ uneŋbe doyaŋ al kuruŋ iryiŋ. \v 3 Goyenbe dapŋa duwi kafuram gote tonaŋ 7 goyen uŋkureŋ kurabe kamtek ge mayamiŋ gega, gereŋ hitiŋ goyen kinmiriŋ. Alya bereya megen haŋ kuruŋ gore keneŋbe tonŋeŋ yaŋ wor po yeŋ nurd uneŋbe gama iramiŋ. \v 4 Albe deregon gore dapŋa duwi kafuram goyen doyaŋ al iryiŋ goke deregon goyen doloŋ iramiŋ. Irde dapŋa duwi kafuram goyen wor doloŋ irdeb, “Ganuŋ al beleŋ epte dapŋa duwi kafuram gahade hiyyeŋ? Irde ganuŋ al beleŋ epte yeŋya ariryeŋ? Hubu wor po!” yamiŋ. \p \v 5 Be, dapŋa duwi kafuram gobe yiŋgeŋ ge turuŋ turuŋ teŋ, Al Kuruŋ sukal ird ird tareŋ untiŋ. Irde doyaŋ al heŋ dama karwoya gagasi 6ya gayen meteŋ teŋ teŋ saŋiŋ untiŋ. \v 6 Irkeb dapŋa duwi kafuram gore mohoŋ aŋ irde Al Kuruŋ mere buluŋ mat irde Al Kuruŋyen deŋemya gasuŋmiŋya irde gasuŋmiŋ bana haŋ marya goyen nanyaŋ yiryiŋ. \v 7 Yeŋbe Al Kuruŋyen alya bereya goya arde fole yirtek saŋiŋ untiŋ. Irde alya bereya miŋ kurayen kurayen, sikkeŋ umŋa kurayen kurayen, meremiŋ kurayen kurayen, irde naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ kuruŋ goyen doyaŋ yird yird tareŋ untiŋ. \v 8 Irkeb alya bereya megen haŋ kuruŋ gore dapŋa duwi kafuram goyen doloŋ irnayiŋ. Go mar gote deŋembe tumŋaŋ Al Kuruŋya hugiŋeŋ hitek marte deŋem naŋkiŋya megeŋya ma forok yekeya katiŋ asaŋ goyen bana ma haŋ. Asaŋ gobe al beleŋ mayke kamyiŋ al Sipsip dirŋeŋ gote asaŋ. \p \v 9 Niŋgeb al kirmiŋ yaŋbe merene gayen nurde bebak tinayiŋ. \v 10 Al kura fere teŋ koyare yerke hinayiŋ yeŋ Al Kuruŋ beleŋ dufaymiŋ kirtiŋ marbe koyare hinayiŋ. Munaŋ al kura fuleŋare niŋ bidilare gasa yirke kamnayiŋ yeŋ Al Kuruŋ beleŋ dufaymiŋ kirtiŋ marbe gwaha mat po kamnayiŋ. Niŋgeb Al Kuruŋyen alya bereyabe kanduk forok yenayiŋ kuruŋ goyen goke mukku ma teŋ tareŋ po heŋ heŋ ge piŋeŋ ma heŋ hinayiŋ. Irde Al Kuruŋ niŋ hekkeŋ nurtiŋ goyen saŋiŋ po tanarde hinayiŋ. \s Dapŋa duwi kafuram hoyaŋ kura forok yiriŋ \p \v 11 Be, alya bereya megen haŋ gore dapŋa duwi kafuram goyen doloŋ irde haŋ goyen kinmiriŋ go kamereb dapŋa duwi kafuram hoyaŋ kura wor megeŋ bana mat forok yeke kinmiriŋ. Yeŋbe sipsip dirŋeŋ yara hirkam irawa miŋyaŋ hinhin. Meremiŋbe deregonyen mere yara tiyyiŋ. \v 12 Yeŋbe yiŋgeŋ ge teŋ dapŋa duwi kafuram meheŋde watiŋ gore saŋiŋ tiriŋ goyen teŋbe meteŋ tiyyiŋ. Irdeb megeŋya alya bereya megen haŋ goyen yinkeb dapŋa duwi kafuram meheŋde niŋ goyen doloŋ iramiŋ. Dapŋa kafuram meheŋde niŋ gobe bikkeŋ kamtek ge maytiŋ gega gereŋ hiriŋ go goyen. \v 13 Dapŋa kafuram kame wayyiŋ gobe mata tiŋeŋ turŋuŋ yaŋ wor po forok yiryiŋ. Kurabe al beleŋ diliŋde kawan po keneŋ hikeya yeŋ beleŋ irke naŋkiŋde mat kak megen katyiŋ. \v 14 Yeŋbe dapŋa kadom meheŋde wayyiŋ gote diliŋ mar mata tiŋeŋ turŋuŋ yaŋ forok yirdeb go hende huwarde alya bereya megen haŋ kuruŋ gayen usi yiryiŋ. Irde dapŋa duwi kadom kafuram fuleŋare niŋ bidilare dagim yaŋ irtiŋ gega go ma kamyiŋ goyen turuŋ ird ird niŋbe dapŋa gote toneŋ irnaŋ yinyiŋ. \v 15 Yeŋbe dapŋa duwi kadom kafuram meheŋde wayyiŋ gote toneŋ irtiŋ goyen biŋfut miŋyaŋ ird ird saŋiŋ untiŋ hinhin. Gwaha irkeb toneŋ irtiŋ gore biŋfut irde mere tiyyiŋ. Gobe alya bereya det goyen doloŋ ird ird niŋ igiŋ ma nurde doloŋ ma iramiŋ mar goyen tumŋaŋ gasa yirke kamnayiŋ yeŋbe gogo meŋemiŋ fu iryiŋ. \v 16 Irde dapŋa duwi kafuram kame wayyiŋ gobe al tumŋaŋ Satanyen alya bereya hitiŋ gote haniŋ yasere wet ma kimiŋde wet soŋ yird yird niŋ wor pakku yiryiŋ. Al deŋem moŋ, al deŋem yaŋ, horam yaŋ mar, al siksukŋeŋ, irde al kurate meteŋ marya yiŋgeŋde dufayde meteŋ teŋ haŋ marya tumŋaŋ haniŋ yase ma kimiŋde soŋ yird yird niŋ pakku yiryiŋ. \v 17 Gogab al kura haniŋde ma kimiŋde soŋ yirtiŋ goyen hubu kenem epte ma det damu tinayiŋ, irde epte ma det yunke al hoyaŋ beleŋ damu tinayiŋ. Al haniŋ yasere kurab kimiŋde soŋ yird yird gobe dapŋa duwi kafuram gote deŋem, kurabe deŋem gote namba. \p \v 18 Niŋgeb albe mata goyen keneŋ igiŋ bebak titek dufay wukkeŋ go miŋyaŋ ala hinayiŋ. Al kura keŋkela bebak teŋ teŋ tareŋ miŋyaŋ al gobe tubul tike dapŋa duwi kafuram gote namba gote miŋ bebak tinayiŋ. Namba gobe al uŋkureŋ kura gote namba. Nambamiŋbe 666. \c 14 \s Sipsip al diriŋ dirŋeŋya al 144,000ya \p \v 1 Be, go kamereb Sipsip dirŋeŋ beleŋ Saion doŋdoŋde huwarde hinhin goyen kinmiriŋ. Yeŋbe alya bereya 144,000 gote kimiŋdebe Sipsip dirŋeŋ gote deŋemya Naniŋde deŋemya katiŋ mar goya dugure gor huwarde hinhan. \v 2 Irkeb migiriŋ kuruŋ kura naŋkiŋde mat forok yeke nurmiriŋ. Migiriŋ gobe fe hamulare solok yeŋ migiriŋ kuruŋ teŋ hiyen go gwahade goyen, irde daga kateŋ hiyen go gwahade yara nurmiriŋ. Gega migiriŋ gobe kirmiŋner igiŋ wor po nurmiriŋ. Tikiŋ heŋ heŋde niŋ det kura hap ineŋ haŋyen goyen kari yirde hike tikiŋ forok yeŋ hiyen gwahade yara nurmiriŋ. \v 3 Hap goyen kari yiramiŋ mar gore Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋya det biŋfut miŋyaŋ sipte goya Al Kuruŋyen alya bereyat doyaŋ marte parguwakya gote diliŋ mar huwarde tikiŋ gergeŋ kura hamiŋ. Tikiŋ gobe Sipsip dirŋeŋya hinhan mar 144,000 yeŋ beleŋ megen mat yumulgaŋ titiŋ gore po gab tikiŋ go tuŋaŋ urde tikiŋ hetek hinhan. Al hoyaŋbe epte ma gwaha titek hinhan. \v 4 Mel gobe bere hoyaŋya ma firtiŋ gwahade goyen po, det toneŋ al beleŋ yirtiŋ goyen doloŋ ma yirde Al Kuruŋ diliŋde wukkeŋ hitiŋ mar go goyen. Go mar gobe Sipsip dirŋeŋ goyen hugiŋeŋ gama irde haŋ. Yeŋbe megen haŋ mar go bana goŋ mat basiŋa yirde det damu titiŋ yara Yesu darim wok irde kamyiŋ gore yumulgaŋ titiŋ. Irdeb meteŋ gergeŋde niŋ biŋge meheŋde yawartiŋ goyen Al Kuruŋ galak irde haŋyen yara mel goyen Al Kuruŋya Sipsip dirŋeŋya hitte galak yirtiŋ. \v 5 Mel gobe usi mere kura ma titiŋ, irde uliŋde mere miŋmoŋ hinhan. \s Al Kuruŋyen miyoŋ karwo beleŋ mere tagalamiŋ \p \v 6 Be, go kamereb Al Kuruŋyen miyoŋ hoyaŋ kura naŋa kota foy teŋ hike kinmiriŋ. Yeŋbe megen haŋ mar hitte Yesu niŋ yitiŋ mere gwahader hitiŋ goyen momoŋ yirtek miŋyaŋ hinhin. Yeŋ beleŋ naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ, al miŋ kurayen kurayen, meremiŋ kurayen kurayen, irde al sikkeŋ kurayen kurayen goyen momoŋ yirtek mere igiŋ miŋyaŋ hinhin. \v 7 Be, miyoŋ gore kuware po, “Al Kuruŋ beleŋ alya bereya tumŋaŋ merere yertek nalu binde hihi geb, kafura irde deŋem turŋuŋ yaŋ irnayiŋ. Naŋkiŋ, megeŋ, makaŋyabe fe diliŋya forok yiryiŋ al goyen doloŋ irnayiŋ,” yiriŋ. \p \v 8 Be, gwaha yekeb Al Kuruŋyen miyoŋ hoyaŋ beleŋ kadom go gama irdeb, “Babilon taun kuruŋ wor po gobe gwamuŋ urtiŋ! Buluŋ wor po hitiŋ! Babilon gore alya bereya naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ bana haŋ mar goyen nene kukuwa wor po hetek wain yunyiŋ. Wain gobe leplep matamiŋ go goyen,” yiriŋ. \p \v 9 Be, gwaha yekeb Al Kuruŋyen miyoŋ hoyaŋ kura gore kadom irawa goyen gama irde kuware po gaha yiriŋ: “Al kura dapŋa duwi kafuramya gote toneŋ irtiŋ goya goyen doloŋ yirde kimiŋde ma haniŋde dapŋa duwi gore nere yeŋ basiŋa yirde deŋem soŋ yirtiŋ marbe \v 10 wain saŋiŋ wor po nene garbam buluŋ po heŋ haŋyen yara Al Kuruŋyen bearar kuruŋ po kennayiŋ. Go mar goyen hittebe Al Kuruŋyen beararmiŋ kuruŋ wor po fe wogortiŋ yara irde yunyeŋ. Irkeb go mar gobe Al Kuruŋyen miyoŋ yago wukkeŋ wor poya Sipsip dirŋeŋya diliŋ mar heŋ salfa hora humga kuŋ hi gore yisike uliŋ misiŋ kuruŋ wor po kateŋ hinayiŋ. \v 11 Go mar go kumga yirde hiyen kak gote kakimbe gwahader waŋ hurkuŋ hiyeŋ. Niŋgeb al kura dapŋa duwi kafuramya gote toneŋ irtiŋ goya goyen doloŋ yirde haŋ mar, irde haniŋde ma kimiŋde dapŋa gote deŋem soŋ yirtiŋ marbe usaŋeŋ moŋ wawuŋya naŋkahalya hugiŋeŋ uliŋ misiŋ kateŋ hinayiŋ,” yiriŋ. \v 12 Niŋgeb Al Kuruŋyen alya bereya sabamiŋ gama irde Yesu niŋ hekkeŋ nurd nurd mata ma tubul titiŋ maryabe kanduk budam yeneŋ goke mukku ma teŋ tareŋ po heŋ heŋ ge piŋeŋ ma heŋ hinayiŋ. \p \v 13 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ karwo gore mere tiyamiŋ go kamereb al melak kura naŋkiŋde mat gaha yiriŋ: “‘Gayenter mat al kura Doyaŋ Al Kuruŋ niŋ teŋ kamnayiŋ marbe Al Kuruŋ beleŋ guram yirde saŋiŋ yiryeŋ,’ gwahade kaya,” yiriŋ. \p Irkeb Holi Spirit beleŋbe, “Fudinde, mel gore Al Kuruŋ niŋ meteŋ tahaŋ gote igineŋbe kawan forok yenayiŋ geb, mel gobe meteŋ tareŋ po teŋ hitiŋ goyen yubul teŋ usaŋ heŋ hinayiŋ,” yiriŋ. \s Megen biŋge ep hitiŋ yad yad nalu forok yiriŋ \p \v 14 Be, go kamereb delne mar kigariŋkiŋ faykek wor po forok yeke kinmiriŋ. Kigariŋkiŋ go hende al kura Al Urmiŋ yara goyen keperde hinhin. Tonaŋdebe doyaŋ al kuruŋyen tonaŋhor gol beleŋ po irtiŋ goyen hor irtiŋ, irde wit sak yeke walde walde bidila goyen haniŋde hike kinmiriŋ. \v 15 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ hoyaŋ kura beleŋ Al Kuruŋyen ya balem bana mat siŋare kateŋ kuware po kigariŋkiŋ faykek hende kipirtiŋ hinhin al goyen inyiŋ. “Wit sak yeŋ yeŋ nalu forok yeke bidila teŋ walde yad buda yirde haŋyen yara, megen niŋ mar yad yad nalube gago forok yihi geb, alya bereya ge beleŋ yawartekbe yawara,” inyiŋ. \v 16 Gwaha inkeb kigariŋkiŋ faykek hende keperde hinhin al gore bidilamiŋ temeyde walyiŋ. Alya bereya megen haŋ goyen yawaryiŋ. \p \v 17 Be, go kamereb Al Kuruŋyen miyoŋ hoyaŋ kura Al Kuruŋyen gasuŋmiŋde niŋ ya balem bana mat siŋare katyiŋ. Yeŋ wor bidila yaltiŋ kura haniŋde manaŋ katyiŋ. \v 18 Irkeb Al Kuruŋyen miyoŋ hoyaŋ kura sopte Al Kuruŋyen ya balem bana kak doyaŋ irde hiyen gore Al Kuruŋ galak ird ird altare mat waŋbe bidila go tanarde hinhin miyoŋ goyen kuware po inyiŋ. “Wain igineŋbe fiŋ hahaŋ geb, bidilage misiŋ yaŋ go teŋ megen niŋ wain meteŋde gor kurkuŋ wain igineŋ walde yawara,” inyiŋ. \v 19 Irkeb miyoŋ gore bidilamiŋ goyen temeyde wain igineŋ beŋekde walde yade wain gilyaŋ heŋ heŋ gasuŋde yiryiŋ. Wain gilyaŋ heŋ heŋ gasuŋ gobe Al Kuruŋyen bearar go goyen. \v 20 Niŋgeb wain igineŋ gilyaŋ heŋ heŋ gasuŋ taun siŋare hiyen goyenter yukuŋ gilyaŋ hitiŋ yara Al Kuruŋ ma nurd uneŋ haŋ mar go gilyaŋ heŋ heŋ gasuŋde gor yerde karka tikeb darimbe figilu yara kateŋ 300 kilomita gisaw wor po kutiŋ. Dari beleŋ figilu yara hitiŋ gote dukuŋmiŋ tuŋaŋeŋbe megen mat hurkuŋ hos gote pukiŋ al keperde haŋyende go gwahader hiriŋ. \c 15 \s Al Kuruŋyen miyoŋ 7 beleŋ mata kafuram 7 forok yiramiŋ \p \v 1 Be, go kamereb mata turŋuŋ yaŋ wor po hoyaŋ kura naŋkiŋde forok yeke kinmiriŋ. Mata gobe gahade: Al Kuruŋyen miyoŋ 7 beleŋ mata 7 kafuram wor po tiyamiŋ. Mata kafuram gabe Al Kuruŋyen bearar funaŋ wor po goyen forok yetekbe gago. \v 2 Be, go kamereb makaŋ ala galas beleŋ po irtiŋ goya kakya suluk yirtiŋ goyen kinmiriŋ. Irde al kura dapŋa duwi kafuramya gote toneŋ irtiŋ goyabe deŋemde namba 666ya goyen fole yirtiŋ marbe makaŋ siŋare huwarde hike yinmiriŋ. Mel gobe tikiŋde niŋ det hap ineŋ haŋyen Al Kuruŋ beleŋ yuntiŋ goyen yanartiŋ hinhan. \v 3 Irdeb Al Kuruŋyen meteŋ al Mose beleŋ tikiŋ hitiŋ goyen hamiŋ. Sipsip dirŋeŋ goke tikiŋ hitiŋ goyen manaŋ hamiŋ. Tikiŋ bilmiŋ gobe gahade: \q1 “Al Kuruŋ, gebe Doyaŋ Al Kuruŋ, tareŋge kuruŋ wor po. \q2 Meteŋgebe kuruŋ wor po, irde turŋuŋ yaŋ wor po! \q1 Doyaŋ Al Kuruŋ, gebe gwahader hitiŋ. \q2 Matagebe fudinde, irde huwak wor po. \q1 \v 4 Doyaŋ Al Kuruŋ, ganuŋ al beleŋ kafura ma girnayiŋ? \q2 Ganuŋ al beleŋ deŋge turŋuŋ yaŋ ma girnayiŋ? \q1 Ge po ga wukkeŋ wor po. \q1 Matage huwak goyen alya bereya naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ bana haŋ mar goyen tumŋaŋ kennayiŋ geb, \q2 ge hitte po waŋ doloŋ girnayiŋ,” yamiŋ. \p \v 5 Be, go kamereb Al Kuruŋyen gasuŋde niŋ ya balem bana goŋ gasuŋ himam goyen yamemiŋ kawan po hol yeke kinmiriŋ. \v 6 Be, ya balem bana goŋ mat Al Kuruŋyen miyoŋ 7 gore mata 7 kafuram wor po goyen forok yirniŋ yeŋ siŋare katamiŋ. Miyoŋ gobe amil sobam faykek wor po milmulkeŋ goyen hor yirtiŋ hinhan. Irde gol beleŋ po kaŋ yara irtiŋ goyen dumuŋde bili irtiŋ hinhin. \v 7 Be, det biŋfut miŋyaŋ sipte Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋ milgu irtiŋ hinhan goyen uŋkureŋ kura beleŋ kuwe gol beleŋ po yirtiŋ 7 goyen Al Kuruŋyen miyoŋ 7 go yunyiŋ. Kuwe 7 bana goŋbe gwahader hiyen al Al Kuruŋ gote beararmiŋ fe makiŋ yirtiŋ yara hinhan. \v 8 Irke Al Kuruŋyen ya balem bana goŋbe Al Kuruŋyen deŋem turŋuŋ yaŋ wor poya saŋiŋmiŋ kuruŋ wor poya goyen kawan forok yird yird kaki beleŋ makiŋ hiriŋ. Irkeb al kura epte ma ya bana goŋ hurkutek hiriŋ. Ya balem bana goŋbe Al Kuruŋyen miyoŋ 7 gore mata kafuram 7 forok yirtek goyen hubu heŋ pasi yirke gab igiŋ hurkutek hiriŋ. \c 16 \s Al Kuruŋyen bearar gote kuwe 7 \p \v 1 Be, go kamereb al melak kura Al Kuruŋyen ya balem bana goŋ mat kuware po Al Kuruŋyen miyoŋ 7 goyen yinke nurmiriŋ. Meremiŋbe gahade: “Kunaŋ. Kuŋ Al Kuruŋyen bearar kuwe 7 bana haŋ goyen megen wogornaŋ,” yinyiŋ. \v 2 Be, gwaha yinkeb miyoŋ meheŋde niŋ gore kuŋ kuwemiŋ goyen megen wogoryiŋ. Irkeb usu yeneŋmiŋ kafuramya misiŋmiŋ buluŋ wor poya goyen dapŋa duwi kafuram gote deŋe uliŋde soŋ yirtiŋ marya dapŋa gote toneŋ doloŋ irde haŋyen marya gote uliŋde forok yamiŋ. \p \v 3 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ 7 goyen irawamiŋ beleŋ kuwemiŋ makaŋ alare wogoryiŋ. Wogorkeb makaŋbe al kamtiŋde dari yara hiriŋ. Irkeb makaŋde niŋ dapŋa tumŋaŋ kamamiŋ. \p \v 4 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ 7 goyen karwomiŋ beleŋ fe karkuwaŋyaŋya fe diliŋyaŋya kuwemiŋ wogorke dari po hiriŋ. \v 5 Yeŋ beleŋ gwaha tikeb Al Kuruŋyen miyoŋ kura fe doyaŋ yirde hiyen goreb gaha yeke nurmiriŋ: “Al Wukkek wor po, gebe hakot hinhan, gayenter wor ha. Ge beleŋ al merem yaŋ yird yird gobe huwak wor po. \v 6 Go yirha mar gobe gere alya bereya goya mere basaŋ margeya goyen gasa yirke darim wok yeŋ kamamiŋ. Goke teŋ ge beleŋ go mar goyen wolmiŋeŋ yirde dari nenaŋ yeŋ yunha gobe gwaha yirtek po yirha,” yiriŋ. \m \v 7 Irkeb al melak kura Al Kuruŋ galak ird ird altare mat forok yeke nurmiriŋ. Meremiŋbe gahade: “Fudinde, Al Kuruŋ, gebe Doyaŋ Al Kuruŋ, tareŋgebe kuruŋ wor po! Ge beleŋ merem yaŋ yirde ha gobe fudinde mat yirde ha, irde huwak wor po teŋ ha,” yiriŋ. \p \v 8 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ 7 goyen siptemiŋ beleŋ kuwemiŋ naŋa diliŋ hende wogoryiŋ. Irkeb naŋa gobe tareŋ po temeyde alya bereya kumga yirtek saŋiŋ miŋyaŋ hiriŋ. \v 9 Be, alya bereya gobe naŋa gote uka buluŋ wor po gore kumga yiryiŋ. Irkeb go mar gore mata kafuram gwahade goyen doyaŋ yirde hi al Al Kuruŋ goyen karan uramiŋ. Irde mata buluŋmiŋ yubul ma teŋ Al Kuruŋ niŋ biŋ mulgaŋ ma hamiŋ. Irde Al Kuruŋ deŋem turŋuŋ yaŋ ma iramiŋ. \p \v 10 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ 7 goyen siptesoŋoŋmiŋ beleŋ kuwemiŋ dapŋa duwi kafuram gote keperd keperd gasuŋ hende wogoryiŋ. Gwaha irkeb dapŋa duwi kafuram gore alya bereyamiŋ doyaŋ yirde hiyen naŋa kuruŋ gobe kidoma beleŋ aw uryiŋ. Irkeb mel gobe kandukŋeŋ wor po nurdeb melak yisamiŋ. \v 11 Irdeb uliŋ misiŋ kateŋ haŋ goya usumiŋya goke teŋ Al Kuruŋ saŋiŋmiŋ kuruŋ wor po goyen karan uramiŋ. Irde mata buluŋmiŋ yubul teŋ yeŋ ge biŋ mulgaŋ hetek ma yiryiŋ. \p \v 12 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ 7 goyen 6miŋ beleŋ fe kuruŋ Yufretis ineŋ haŋyen go hende kuwemiŋ wogoryiŋ. Gwaha irkeb Yufretis fe kuruŋ gobe pet yiriŋ. Gobe naŋa waŋ waŋ beleŋ mat doyaŋ mar karkuwaŋ waŋ waŋ niŋ beleŋ kerd yune yeŋbe gogo fe goyen pet yiriŋ. \v 13 Be, gor matbe det toneŋ buluŋ karwo kura huri yara goyen yinmiriŋ. Det toneŋ kurabe deregon mohoŋ bana mat katyiŋ, irde kurabe dapŋa duwi kafuram gote mohoŋ bana mat katyiŋ, irde funaŋbe Al Kuruŋyen mere basaŋ al falkuk gote mohoŋ bana mat katyiŋ. \v 14 Det toneŋ gobe uŋgura, mata tiŋeŋ turŋuŋ yaŋ wor po goyen forok yirde haŋyen gote toneŋ. Toneŋ goreb Al Kuruŋ watek nalu kuruŋ goyenter asogo irde fuleŋa irniŋ yeŋbe megen niŋ doyaŋ mar karkuwaŋ goyen yawaŋ gabu yird yird niŋ kwamiŋ. \p \v 15 Be, goya goyenbe al melak kura forok yeke nurmiriŋ. Meremiŋbe gahade: “Ga nurnaŋ! Nebe al kura kawe al goyare wayeŋ tiya yeŋ ma nurde hikeya wayyeŋ go gwahade goyen tiyeŋ. Niŋgeb al kura kawe al goyare wayyeŋ yeŋ ma nurdeya ma ferde uliŋhormiŋ kerde pet titiŋde hiyeŋ go gwaha goyen, ne waŋ waŋ niŋ doyaŋ heŋ keŋkela hinayiŋ marbe Al Kuruŋ beleŋ guram yirde tareŋ yiryeŋ. Gogab kawe al beleŋ waŋ bemel irke kupsoŋ al diliŋde kuŋ memya ma hiyyeŋ go gwahade goyen po, ne niŋ keŋkela doyaŋ heŋ hinayiŋ mar wor memya ma henayiŋ,” yiriŋ. \p \v 16 Be, go kamereb det toneŋ buluŋ beleŋ megen niŋ doyaŋ mar karkuwaŋ gasuŋ kura Hiburu mere mat Amagedon ineŋ haŋyende gor gabu yiramiŋ. \p \v 17 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ 7 goyen funaŋmiŋ beleŋ naŋa kota kuwemiŋ wogoryiŋ. Irkeb Al Kuruŋyen ya balem bana Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde gor mat al melak kuruŋ kura forok yeŋbe, “Gog po hubu hihi!” yiriŋ. \v 18 Irkeb dagamel teŋ daga kateŋ hururuŋ teŋ niniŋa kuruŋ wor po forok yiriŋ. Al megen forok yamiŋde mat waŋ waŋ gayenter niniŋa gwahade kura ma forok yeŋ hitiŋ. Niniŋa gobe buluŋ wor po, niniŋa teŋ hitiŋ kuruŋ gote folek wor po. \v 19 Be, niniŋa go forok yekeb taun kuruŋ Babilon gobe gilgalaŋ irde karwo hamiŋ. Irde taun karkuwaŋ hoyaŋ megen haŋ kuruŋ goyen wor gwamuŋ yurtiŋ hinhan. Al Kuruŋbe Babilon\f + \fr 16:19 \ft Babilonbe Rom niŋ yitiŋ.\f* taun kuruŋde niŋ mar gote mata buluŋ goke biŋ sir ma yiriŋ geb, mata buluŋmiŋ goke bearar teŋ gwamuŋ yuryiŋ. Gobe beararmiŋ wain yuntiŋeŋ yiryiŋ. \v 20 Irkeb motmot tumŋaŋ hubu hamiŋ, irde dugu wor hubu hamiŋ. \v 21 Irde naŋkiŋde mat kigariŋ bilmiŋ hora yara hitiŋ gore al hitte kuruŋ po katyiŋ. Kigariŋ bilmiŋ uŋkureŋ horam hitiŋ gote kandukmiŋbe 50 kilogram kanduk wor po. Be, kigariŋ hora yara hitiŋ katyiŋ goke al beleŋ Al Kuruŋ karan uramiŋ. Mata forok yiriŋ gobe kanduk kuruŋ wor po geb, gogo karan uramiŋ. \c 17 \s Belen niŋ bereya Dapŋa duwi kafuramya \p \v 1 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ 7 kuwe 7 yanartiŋ mar goyen uŋkureŋ kura beleŋ ne hitte waŋbe gaha ninyiŋ: “Wake kure. Kuŋ belen niŋ bere kura fe karkuwaŋ budam hende keperde hi goyen daha mat Al Kuruŋ beleŋ gwamuŋ uryeŋ goyen gikala gire. Bere gobe taun kuruŋ kura fe karkuwaŋ kahalte irtiŋ go goyen. \v 2 Megen niŋ doyaŋ mar karkuwaŋ beleŋ bere goya duwan teŋ teŋ mata teŋ haŋ. Irde megen haŋ marbe wain nene kukuwa heŋ haŋyen yara bere gote mata buluŋ goyen uliŋ bana hilyaŋ kuŋ pasi hekeb yende mata po gama irde buluŋ wor po hitiŋ haŋ,” ninyiŋ. \p \v 3 Be, Holi Spirit beleŋ ketal nurkeb miyoŋ gore sawsawa po kuruŋ naŋa bana goŋ nukuriŋ. Gorbe bere kura dapŋa duwi kafuram kura goyen hende kipirtiŋde hike kinmiriŋ. Dapŋa gote uliŋbe bukkeŋhel. Irde uliŋdebe Al Kuruŋ sukal ird ird mere po makiŋ hitiŋ. Dapŋa duwi gobe tonaŋ 7ya hirkam 10 miŋyaŋ hinhin. \v 4 Bere gote amil umŋa kurabe bukkeŋhel, irde kurabe bukkeŋ wor po moŋ digulakya suluk irtiŋ\f + \fr 17:4 \ft Bukkeŋya digulakya suluk yirke umŋa hoyaŋ kura forok yeŋ hiyen. Umŋa goreb doyaŋ marte amil umŋa yirde haŋyen.\f* yara goyen hor irtiŋ hinhin. Irde golya hora kusamuŋ damum hende wor poya gore po umŋa titiŋ. Irde pal hora selweŋ yara damum hende wor po goyen manaŋ yade uliŋ umŋa irtiŋ hinhin. Bere gobe gisu gol beleŋ irtiŋ goyen haniŋ yase beleŋ tanartiŋ hinhin. Gisu bana goŋbe mata memyakya leplep mata mormokya goyen makiŋ hitiŋ hinhin. \v 5 Bere gote kimiŋdebe deŋem kura miŋ banare hitiŋ goyen katiŋ hinhin. Deŋembe gahade: \qc BABILON KURUŊ, BELEN NIŊ BERE KURUŊ GATE MILIŊ, IRDE MEGEN NIŊ MARTE MATA BULUŊ GOTE MIŊ BIRIŊ \m \v 6 Bere gore Al Kuruŋyen alya bereya budam gasa yirke kamamiŋ. Irkeb bere gore dari goyen wain nene kukuwa hitiŋ yara tiyyiŋ goyen kinmiriŋ. Mel gobe Yesu gama irkeb gogo gasa yirke kamamiŋ. \p Be, nebe bere go keneŋbe kukuwamŋeŋ wor po nurmiriŋ. \v 7 Irkeb Al Kuruŋyen miyoŋ nukuriŋ goreb, “Daniŋ kukuwamŋeŋ nurde ha? Bere gote miŋ banare hinhin goyen momoŋ gireŋ. Irde dapŋa duwi kafuram tonaŋ 7, irde hirkam 10 miŋyaŋ, bere gore go hende keperde hi dapŋa duwi gote miŋ wor momoŋ gireŋ. \v 8 Be, dapŋa duwi kafuram wor po kenha gobe bikkeŋ hinhin. Gega gayenterbe go ma hi. Goyenbe kame mete dukuŋ wor po kimyaŋ miŋmoŋ bana mat waŋ forok yiyyeŋ. Forok yekeb mayke hugiŋeŋ kamyeŋ. Goyenbe dapŋa go megen forok yekeb megen niŋ mar beleŋ keneŋbe diliŋ fot yenayiŋ. Dapŋa gobe kamyiŋ gega, sopte forok yekeb gogo keneŋbe diliŋ fot yeŋ amaŋ henayiŋ. Amaŋ henayiŋ mar gote deŋembe Al Kuruŋ beleŋ megeŋya naŋkiŋya forok yiryiŋde mat waŋ waŋ gayenter Al Kuruŋya hitek marte deŋem katiŋ asaŋde gor ma haŋ. \p \v 9 “Niŋgeb mata forok yitiŋ goyen bebak tiye yeŋbe keŋkela po dufay hawayiŋ. Dapŋa duwi kafuram gote tonaŋ 7be higiliŋ 7 niŋ yitiŋ. Higiliŋ 7 go hendebe belen niŋ bere goyen keperde hiyen. \v 10 Higiliŋ 7 gobe doyaŋ mar karkuwaŋ 7 niŋ manaŋ yitiŋ. Doyaŋ mar karkuwaŋ 7 bana goyen siptesoŋoŋbe bikkeŋ forok yeŋbe hubu hamiŋ. Irde doyaŋ al kuruŋ uŋkureŋbe gayenter hi. Irde doyaŋ al kuruŋ funaŋbe hako waŋ hi. Yeŋ wayyeŋbe nalu dolfonde po alya bereyamiŋ doyaŋ yirdeb hubu hiyyeŋ. \v 11 Dapŋa duwi kafuram bikkeŋ kamtiŋ geb, gayenterbe goyen ma hi gega, kame wayyeŋ goreb doyaŋ mar karkuwaŋ 7 go kamereb al gergeŋ kura forok yeŋbe doyaŋ mar karkuwaŋ 7 goyen basaŋ heŋ doyaŋ al kuruŋ hiyyeŋ. Gega al go wor doyaŋ mar karkuwaŋ 7 goya tuŋande. Irde kame buluŋ wor po heŋ hubu hiyyeŋ. \p \v 12 “Be, dapŋa duwi kafuram gote hirkam 10 yenha gobe doyaŋ mar karkuwaŋ hoyaŋ 10 go goyen. Mel gobe alya bereyamiŋ doyaŋ yird yird tareŋ goyen ma yawartiŋ haŋ. Gega doyaŋ mar karkuwaŋyen saŋiŋ teŋ dapŋa duwi kafuram goya heŋ alya bereya doyaŋ yirde hinayiŋ gega, heŋ ga moŋ saŋiŋmiŋ hubu hiyyeŋ. \v 13 Doyaŋ mar karkuwaŋ 10 gobe dufay uŋkureŋ po kerdeb alya bereyamiŋ doyaŋ yird yird tareŋmiŋ goyen gabu irde dapŋa duwi kafuram go po unnayiŋ. \v 14 Irde mel gore Sipsip dirŋeŋ goyen asogo irdeb fuleŋa irnayiŋ. Goyenpoga Sipsip dirŋeŋ gobe doyaŋ marte Kuruŋmiŋ, irde doyaŋ mar karkuwaŋ gote Kuruŋmiŋ geb, mel goyen fole yiryeŋ. Sipsip dirŋeŋ gote alya bereya yeŋ beleŋ hoy yirde basiŋa yirkeb biŋde mat fudinde po gama irde haŋ mar wor yeŋya gabu heŋbe doyaŋ mar karkuwaŋya dapŋa duwi kafuramya goya arde fole yirnayiŋ,” ninyiŋ. \p \v 15 Be, go kamereb Al Kuruŋyen miyoŋ gore sopte gaha ninyiŋ: “Fe karkuwaŋ hende belen niŋ bere gore keperde hike yenha fe gobe al sikkeŋ umŋam kurayen kurayen, al miŋ hoyaŋ hoyaŋ, naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ, irde al merem kurayen kurayen teŋ haŋ mar go goyen. \v 16 Be, dapŋa duwi kafuram goya hirkam 10ya yenha goreb belen niŋ bere goyen biŋ ar irnayiŋ. Irde bere go buluŋ buluŋ irde detmiŋ goraŋ irde uliŋ umŋa manaŋ yuguya tikeb kupsoŋ hiyyeŋ. Irke bere gote gasoŋ talde neneb kak po kumga tinayiŋ. \v 17 Go tinayiŋ gobe gwaha po tinayiŋ yeŋ Al Kuruŋ beleŋ dufay kirtiŋ geb, gogo tinayiŋ. Niŋgeb doyaŋ mar 10 gore tareŋmiŋ tumŋaŋ gabu irde dapŋa duwi kafuram goyen uneŋbe gama irnayiŋ gogo. Mel go gwaha teŋ kuŋ kuŋbe Al Kuruŋyen mere gote igineŋ kawan forok yetek nalu goyen forok yiyyeŋ. \v 18 Be, belen niŋ bere go kenha gobe taun kuruŋ wor po go goyen. Megen niŋ doyaŋ mar karkuwaŋ hoyaŋ gobe yende yufukde haŋ,” ninyiŋ. \c 18 \s Babilon taun gobe buluŋ hiriŋ \p \v 1 Be, go kamereb Al Kuruŋyen miyoŋ hoyaŋ kura Al Kuruŋyen gasuŋde mat kateŋ hike kinmiriŋ. Yeŋbe deŋem yaŋ wor po, uliŋde matbe saŋiŋmiŋ hulsi yara forok yekeb megeŋ kuruŋ gayen wuk yeŋ tukuriŋ. \v 2 Be, yeŋ beleŋ mere kuruŋ po teŋbe, “Babilon taun kuruŋ wor po gobe gwamuŋ urtiŋ! Buluŋ wor po hitiŋ! Irkeb taun gobe uŋgurayen gasuŋ hitiŋ. Irde det toneŋ buluŋ wor bana goŋ haŋ. Irde nu Al Kuruŋ diliŋde tikiŋ miŋyaŋ gore bana goŋ hagam yirde haŋ. \v 3 Naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ tumŋaŋ gobe nene kukuwa wor po hetek wain bere gore yunyiŋ. Wain gobe leplep matamiŋ go goyen. Megen niŋ doyaŋ mar karkuwaŋ wor bere goya feramiŋ. Irkeb samuŋ ya miŋyaŋ haŋ marbe bere gore det damum hende hoyaŋ goyen yeŋ hitte damu teŋ hike hora kuruŋ wor po yade hinhan,” ninyiŋ. \p \v 4 Be, go kamereb naŋkiŋde mat al melak hoyaŋ kura forok yeke nurmiriŋ. Meremiŋbe gahade: \q1 “Alya bereyane, bere belen niŋ go tubul teŋ kunaŋ. \q2 Gogab yeŋ mata buluŋ teŋ hiyen gwahade ma teŋ hinayiŋ. \q2 Irde matamiŋ gote muruŋgem buluŋ tiyyeŋ goyen deŋya ma tenayiŋ. \q1 \v 5 Gobe bere gote mata buluŋbe pipkatoka irke naŋkiŋ sisaŋ urtiŋ hinhin geb, gago dineŋ hime. \q1 Al Kuruŋbe mata buluŋmiŋ goke biŋ sir ma yeŋ hiyen geb, gago dineŋ hime. \q1 \v 6 Niŋgeb bere gore daha kura dirtiŋ gobe gwahade po wol heŋ unnaŋ. \q1 Yeŋ beleŋ buluŋ diryiŋ goyen wolmiŋeŋbe yeŋ beleŋ dahade duntiŋ goyen tebaŋ go hende kerde kuruŋ po unnaŋ. \q1 Yeŋ beleŋ gisumiŋde wain saŋiŋ dunyiŋ goyen wolmiŋeŋbe wain tareŋ wor po yeŋ beleŋ irde dunyiŋ gote folek goyen gisumiŋ bana goŋ po wok irde unnaŋ. \q1 \v 7 Bere go deŋem turŋuŋ yaŋ heŋ det damum hende wor po goyen po yade amaŋ heŋ hinhin geb, \q2 dahade amaŋ heŋ hinhin gwahade po uliŋ misiŋ kateŋ kanduk kuruŋ wor po nurde hiyeŋ. \q1 Biŋdebe yiŋgeŋ turuŋ irdeb, \q2 ‘Nebe doyaŋ bere kuruŋ, irde beretap moŋ. \q2 Ne hittebe kandukŋeŋ nurtek mata kura ma forok yiyyeŋ,’ yeŋ hi. \q1 \v 8 Niŋgeb nalu kurare kurab bere gobe matamiŋ gote muruŋgem buluŋ wor po tiyyeŋ: \q2 Garbam buluŋ teŋ, biŋde kandukŋeŋ nurde, biŋge kamde hiyeŋ. \q2 Irde kak beleŋ nen unyeŋ. \q1 Al Kuruŋbe Doyaŋ Al Kuruŋ tareŋmiŋ kuruŋ wor po gore bere goyen merem yaŋ iryeŋ geb, \q2 gogo gwahade forok yiyyeŋ,” yiriŋ. \p \v 9 Be, al melak kura naŋkiŋde mat forok yiriŋ gore sopte gaha yeke nurmiriŋ: “Megen niŋ doyaŋ mar karkuwaŋ bere goya ferde bere gote samuŋ damum hende hoyaŋ teŋ teŋ mata gama iramiŋ marbe bere go humga kuyeŋ gote kakim kennayiŋ. Irde yeŋ ge eseŋ obam teŋ hinayiŋ. \v 10 Mel gobe bere go uliŋ misiŋ kuruŋ kateŋ hike keneŋ kafura wor po heŋ gisaw po heŋ esinayiŋ. Irdeb, ‘Kafuram wor po! Kafuram wor po! Awo, taun kuruŋ wor po Babilon! Bemel po uguŋ naluge forok yihi!’ yenayiŋ. \p \v 11 “Irdeb samuŋ ya miŋyaŋ marbe, ‘Detniniŋ kuruŋ damu teŋ hiyen berebe gogo hubu hihi geb, al gore kura detniniŋ damu titek moŋ,’ yeŋ nurdeb bere goke eseŋ obam teŋ hinayiŋ. \v 12 Al kura gore waŋ mel gote gol, silwa, hora kusamuŋ wor po, pal hora selweŋ yara damum hende, irde amil faykek igiŋ wor po, amil umŋam bukkeŋya digulakya suluk yirtiŋ, irde silika amilyabe amil bukhel yitiŋ goyen damu titek berebe hubu hihi geb, goke esinayiŋ. He kurayen kurayen hamiŋ kusamuŋ wor po gore det yirtiŋ, irde kurabe dapŋa kura elefant gote bilŋam beleŋ po det kurayen kurayen yirtiŋ, irde he damum hende wor po gore po det yirtiŋ, irde barasya ainyabe hora milmulŋeŋya gore po det yirtiŋ goyen damu titek bere gobe gogo hubu hihi yeŋ goke esinayiŋ. \v 13 Irde miyow, biŋge hapek yirtek det, irde det kumga tike hamiŋ igiŋ forok yeŋ haŋyen goyen, irde he fimiŋ hamiŋ igiŋ wor po kurayen kurayenyabe, wain, olip fimiŋ, palawaya witya igiŋ muŋ wor po, bulmakaw, sipsip, hos, irde nima hos beleŋ yuluŋ teŋ haŋyen goyabe, meteŋ mar dulŋeŋya goyen damu titek bere gobe gogo hubu hihi yeŋ goke esinayiŋ. Go mar gobe alya bereya kura meteŋ mar yirde bere go unke damu teŋ hiyen. \p \v 14 “Go mar goreb bere go kamke keneŋbe, ‘Det igiŋ yawareŋ yeŋ nurde hayen kuruŋ gobe gigeŋ kamkeb hubu hihi. Samuŋgeya detge igiŋ wor poya goyen tumŋaŋ yubul taha geb, epte ma sopte yenayiŋ!’ innayiŋ. \v 15 Samuŋ ya miŋyaŋ mar bere gore detmiŋ damu tike horam yaŋ heŋ haŋyen mar gobe bere goyen uliŋ misiŋ kuruŋ po kateŋ hike keneŋbe kafura wor po heŋ tubul teŋ gisaw po hinayiŋ. Irde bere goke eseŋ obam teŋbe, \v 16 ‘Kafuram wor po! Kafuram wor po! Awo, Taun kuruŋ. Taun gobe bere gogo, yeŋbe amil igiŋ bukkeŋya digulakya suluk yirtiŋ goya bukkeŋhel yitiŋ goya hor yirde hiyen. Irde golya hora kusamuŋ wor poya pal hora selweŋ yara damum hende wor po goya goyen yade uliŋ umŋa teŋ hiyen. \v 17 Goyenbe samuŋmiŋ kuruŋ gobe bemel po hubu hihi!’ yenayiŋ. \p “Niŋgeb hakwa doyaŋ yird yird marte karkuwaŋmiŋ, irde alya bereya hakwa hende kuŋ haŋ mar, hakwa hende meteŋ teŋ haŋ maryabe makaŋ alare heŋ dapŋa yade hora teŋ haŋ marya tumŋaŋ bere go tubul teŋ gisaw po hinayiŋ. \v 18 Mel gore bere go humga kuŋ hiyeŋ gote kakim keneŋbe kuware po, ‘Bikkeŋbe taun kuruŋ wor po gahade gayen kura ma hinhin!’ yenayiŋ. \v 19 Irdeb bere goyen kamde hinhin goke biŋ misiŋ nurdeb yiŋgeŋde tonaŋde mulowo wogordeb eseŋ obam teŋbe, ‘Kafuram wor po! Kafuram wor po! Awo, Taun kuruŋ. Taun bana goŋ al kura hakwa miŋyaŋ mar gobe taun gote samuŋya detmiŋ hakwamiŋ hende yawaŋbe hora kuruŋ yade haŋyen. Goyenbe bemel po taun gobe detmiŋ goya tumŋaŋ mugol nihi!’ yenayiŋ. \v 20 Gega Al Kuruŋyen gasuŋde haŋ marbe bere go kamde hi goke amaŋ henayiŋ. Deŋ Al Kuruŋyen alya bereya aposelya porofetyabe bere gore buluŋ buluŋ dirtiŋ goyen goke merem yaŋ irtiŋ goke amaŋ henayiŋ!” yiriŋ. \p \v 21 Be, go kamereb Al Kuruŋyen miyoŋ kura saŋiŋmiŋ kuruŋ wor po goreb hora kuruŋ kura goyen teŋbe makaŋ alare timiyyiŋ. Hora gote kuruŋmiŋbe wit bilmiŋ karka teŋ palawa irde haŋyen hora kuruŋ wor po hos beleŋ tuluŋ teŋ haŋyen go gwahade goyen. Be, Al Kuruŋyen miyoŋ gore hora go temeydeb, “Hora kuruŋ go makaŋ ala bana kurka gwahade goyen po, ge Babilon taun kuruŋ goyen gad gemeyke makaŋ ala bana kurkuŋ sopte ma po forok yawayiŋ. \v 22 Tikiŋde niŋ det hap ineŋ haŋyen gote tikiŋ, buleluŋyen tikiŋ, bigulyen tikiŋyabe al beleŋ tikiŋ heŋ haŋyen tumŋaŋ goyen go ma sopte nurayiŋ. Irde samuŋ yare meteŋ teŋ haŋ mar manaŋ sopte ma yenayiŋ. Wit bilmiŋ karka teŋ palawa ird ird gote hora migiriŋ manaŋ sopte ma po nurayiŋ. \v 23 Hulsi melak kura ge bana sopte melak ma henayiŋ. Tikiŋ merere niŋ tikiŋ sopte ma po nurayiŋ. Ge Babilon taun bana goŋ samuŋ ya miŋyaŋ marbe hora teŋ teŋ saŋiŋmiŋ kuruŋ wor po. Gega ge beleŋ merebal matare mata buluŋ forok irde alya bereya megen hike kwa kuruŋ goyen usi yirariŋ. \v 24 Taun gobe Al Kuruŋyen alya bereya, irde porofet, irde alya bereya megen hinhan goyen gasa yirke kamamiŋ kuruŋ gote muruŋgem tihibe gago humga kwa,” yiriŋ. \c 19 \p \v 1 Be, go kamereb Al Kuruŋyen gasuŋde al buda kuruŋ kura beleŋ kuware gaha yeke nurmiriŋ: “Haleluya, Al Kuruŋ turuŋ irniŋ! Al Kuruŋbe Dumulgaŋ teŋ teŋ Al, deŋembe turŋuŋ yaŋ wor po, tareŋmiŋ manaŋ kuruŋ wor po. \v 2 Yeŋ beleŋ alyen mata yeneŋ igiŋ ma buluŋ yineŋ yineŋ gobe huwak irde fudinde mat teŋ hiyen. Al Kuruŋbe belen niŋ bere gore leplep matamiŋde alya bereya megen haŋ kuruŋ gayen buluŋ yiryiŋ goke merem yaŋ ira. Irde bere gore Al Kuruŋyen meteŋ mar gasa yirke kamamiŋ gote wolmiŋeŋ ira,” yamiŋ. \v 3 Be, gwaha yeŋbe sopte po, “Haleluya! Bere go humga kuŋ hi gote kakimbe gwahader hurkuŋ hiyeŋ,” yamiŋ. \p \v 4 Be, gwaha yekeb Al Kuruŋyen alya bereyat doyaŋ marte parguwak 24 goya det biŋfut miŋyaŋ sipteya gore wulgurut yeŋ Doyaŋ Al Kuruŋyen gasuŋde keperde hi al Al Kuruŋ goyen doloŋ iramiŋ. Irdeb kuware po, “Fudinde wor po! Al Kuruŋ turuŋ irniŋ ko!” yamiŋ. \p \v 5 Irkeb go kamereb al melak kura Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde mat forok yeŋbe gaha yiriŋ: “Deŋ Al Kuruŋyen meteŋ mar, Al Kuruŋniniŋ turuŋ irnaŋ. Deŋ al deŋem yaŋya deŋem moŋya Al Kuruŋ kafura irde haŋ marbe turuŋ irnaŋ!” yiriŋ. \p \v 6 Irde go kamereb al buda kuruŋ beleŋ kuware mere tike nurmiriŋ. Meremiŋbe kuruŋ wor po, fe kuruŋ hamulare solok yeŋ kateŋ migiriŋ teŋ hi yara, irde daga kateŋ hi yara nurmiriŋ. Meremiŋbe gahade: “Haleluya! Al Kuruŋ turuŋ irniŋ ko. Al Kuruŋbe Doyaŋ Al Kuruŋ tareŋmiŋ kuruŋ wor po. Yeŋ po ga det kuruŋ gayen doyaŋ yirde hi. \v 7 Sipsip dirŋeŋ bere teŋ teŋ nalu forok yeke bere\f + \fr 19:7 \ft Bere gobe Yesuyen alya bereya sios niŋ yitiŋ.\f* gobe goke gitik titiŋ hi. Niŋgeb goke igiŋ po nurde amaŋ heŋbe deŋem turŋuŋ yaŋ irtek! \v 8 Amil igiŋ wor po wukkek irde milmulkeŋ goyen hor ird ird niŋ bere goyen untiŋ. (Amil igiŋ gobe Al Kuruŋyen alya bereyat mata huwak niŋ yitiŋ.) \p \v 9 Be, go kamereb Al Kuruŋyen miyoŋ beleŋ ninyiŋ. “Mere kura gahade kaya: ‘Sipsip dirŋeŋ goyen bere teŋ teŋ gote dula matare wanayiŋ marbe amaŋ henayiŋ,’ kayayiŋ,” ninyiŋ. Irde sopte, “Mere gabe Al Kuruŋyen mere fudinde wor po,” ninyiŋ. \p \v 10 Gwaha ninkeb kahaŋ miŋde kateŋ doloŋ ireŋ timiriŋ. Irkeb, “Gwaha ma nirayiŋ! Ne wor ge yara po Al Kuruŋyen meteŋ al geb. Kadge yago Yesuyen mere gama irde haŋ mar gwahade yara po geb. Yesuyen merebe porofet beleŋ Holi Spirityen saŋiŋde yitiŋ geb, Al Kuruŋ po ga doloŋ irayiŋ!” ninyiŋ. \s Hos faykek hende kipirtiŋ al \p \v 11 Be, go kamereb Al Kuruŋyen gasuŋde niŋ yame hol yekeb hos faykek kura hike kinmiriŋ. Hos go hende kipirtiŋ hinhin al gote deŋembe “Biŋde mat fudinde meteŋ teŋ teŋ al, irde Mere Fudinde teŋ teŋ al”. Yeŋ beleŋ alyen mata igiŋ ma buluŋ yineŋ fuleŋa teŋ hiyen gobe mata huwak mat gwaha teŋ hiyen. \v 12 Al gote diliŋbe kak melak yara, tonaŋdebe doyaŋ al kuruŋyen tonaŋhor budam haŋ. Irde deŋe kura uliŋde katiŋ hi gega, deŋe goyen al hoyaŋbe go ma nurde haŋ, yiŋgeŋ po ga nurde hi. \v 13 Yeŋbe amil ulyaŋ dari bana kirtiŋ goyen hor irtiŋ hi. Al gote deŋembe “Al Kuruŋyen Mere.” \v 14 Al Kuruŋyen gasuŋde niŋ fuleŋa mar beleŋ al go gama irde hinhan. Mel gobe amil igiŋ wor po faykek irde wukkeŋ goyen hor yirde hos faykek hende keperde kame gama irde hinhan. \v 15 Meheŋ heŋ hinhin al gote mohoŋ bana matbe fuleŋare niŋ bidila misiŋ yaŋ kura waŋ hinhin. Bidila gobe naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ bana haŋ mar gasa yird yird niŋ mohoŋde hinhin. Yeŋ beleŋ naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ goyen doyaŋ al kuruŋyen kutum ain beleŋ po irtiŋ goyen tanarde doyaŋ yirde hikeb kafura henayiŋ. Irde mel goke Al Kuruŋ saŋiŋmiŋ kuruŋ wor po hi gore bearar teŋ hiyen goyen yikala yire yeŋ wain karka teŋ fimiŋ gilyaŋ hitiŋ yara yiryeŋ. \v 16 Amil hor irtiŋ go hendeya bulhekdeyabe deŋe kura gahade katiŋ hinhin: \qc MEGEN NIŊ DOYAŊ MAR KARKUWAŊDE KURUŊMIŊ, IRDE DOYAŊ MARTE KURUŊMIŊ \p \v 17 Be, gor mat Al Kuruŋyen miyoŋ kura naŋa diliŋ hende huwarde hike kinmiriŋ. Yeŋ beleŋ kuware po nu kurayen kurayen naŋa kota foy teŋ kuŋ hinhan kuruŋ goyen yinyiŋ. “Wanaŋ. Waŋ Al Kuruŋyen dula mata kuruŋde gar gabu irnaŋ. \v 18 Gogab megen niŋ doyaŋ mar karkuwaŋ, fuleŋa marte karkuwaŋmiŋ, al tareŋ miŋyaŋ mar, hosya go hende keperde kuŋ haŋ marya gote hakwam gote gasoŋ talde nenayiŋ. Al tumŋaŋ, al dufaymiŋde kuŋ haŋ marya meteŋ mar dulŋeŋya, irde al deŋem yaŋya deŋem moŋyat hakwam gote gasoŋ nenayiŋ,” yinyiŋ. \p \v 19 Be, gor matbe dapŋa duwi kafuram goya megen niŋ doyaŋ mar karkuwaŋyabe fuleŋa marmiŋya beleŋ hos faykek hende kipirtiŋ hinhin al goya fuleŋa marmiŋya arniŋ yeŋ gabu irde hike yinmiriŋ. \v 20 Goyenpoga dapŋa duwi kafuram gobe teŋ fere tiyamiŋ. Porofet falkuk dapŋa duwi kafuram goke teŋbe mata tiŋeŋ turŋuŋ yaŋ forok yirde hinhin al goyen wor yeŋya tumŋaŋ fere titiŋ po hinaryum. Usi porofet gobe mata tiŋeŋ goyen forok yirde alya bereya dapŋa duwi kafuram gote deŋem uliŋde teŋ dapŋa gote toneŋ irtiŋ det goyen doloŋ irde hinhan mar usi yirde hinhin. Niŋgeb dapŋa duwi kafuram goya porofet falkukya gobe diliŋ gergeŋ hikeya salfa hora humga kuŋ buk yeŋ fe ala yara hitiŋ bana goŋ yemeyamiŋ. \v 21 Fuleŋa marmiŋbe fuleŋare niŋ bidila hos faykek hende hi al gote mohoŋ bana mat waŋ hinhin gore po gasa yirke kamamiŋ. Irkeb nu tumŋaŋ waŋ gasoŋ talde nene biŋ makiŋ hamiŋ. \c 20 \s Dama 1,000 \p \v 1 Be, gor matbe Al Kuruŋyen miyoŋ kura gasuŋmiŋde mat kateŋ hike kinmiriŋ. Yeŋbe Mete Dukuŋ wor po kimyaŋ miŋmoŋ bana kurkuŋ kurkuŋ yame goyen hol ird ird ki miŋyaŋ. Irde haniŋdebe sen kuruŋ wor po kura tanartiŋ manaŋ. \v 2 Yeŋ beleŋ deregon goyen tiriŋ. Deregon gobe kunere bikkeŋ hinhin go goyen. Gote deŋembe Uŋgura, kurabe Satan ineŋ haŋyen. Be, Al Kuruŋyen miyoŋ gore Satan goyen dama 1,000 gwahade fere titiŋde hiyeŋ yeŋ teŋ fere tiyyiŋ. \v 3 Irdeb Satan goyen Mete Dukuŋ wor po bana temeydeb mete gote yame taŋ kiŋ urdeb al kura beleŋ epte ma hol irnayiŋ yeŋ Al Kuruŋyen deŋere soŋ iryiŋ. Gogab dama 1,000 bana goŋ Satan beleŋ epte ma alya bereya megen haŋ kuruŋ goyen usi yiryeŋ. Dama 1,000 go hubu hekeb Satan go siŋare katyeŋ. Goyenbe ulyaŋde ma hiyeŋ. \p \v 4 Be, gor matbe alya bereyat mata go yeneŋ igiŋ ma buluŋ yineŋ yineŋ tareŋ miŋyaŋ marte keperd keperd gasuŋ yinmiriŋ. Irde Yesu Kristu niŋ tagalde Al Kuruŋyen mere saŋiŋ po tanarde hike goke al beleŋ igiŋ ma nurde biŋiŋ walke kamamiŋ marya gote toneŋ yinmiriŋ. Mel gobe dapŋa duwi kafuram goyen ma doloŋ iramiŋ. Irde dapŋa duwi kafuram gote deŋem kimiŋde wet ma haniŋde wet goyen ma katiŋ hinhan. Mel gobe kamtiŋde mat huwardeb dama 1,000 bana goŋ doyaŋ mar heŋ Yesu Kristuya megeŋ gayen doyaŋ irde hinhan. \v 5 Niŋgeb Al Kuruŋyen mere tanarde heŋ kamamiŋ mar go muŋ po huwarnayiŋ. Munaŋ al kamtiŋ goyen hoyaŋbe dama 1,000 goyen hubu heke gab huwarnayiŋ. Mata gobe al kamtiŋ mar meheŋde huwarnayiŋ go goyen. \v 6 Al kamtiŋde mat meheŋde huwarnayiŋ mar gobe Al Kuruŋ beleŋ guram yirde saŋiŋ yirde wukkek wor po yiryeŋ. Mel gobe epte ma kak alare kunayiŋ. Kak alare kuŋ kuŋ gobe sopte kamde kamde mata go gwahade goyen. Gwaha titŋeŋbe Al Kuruŋya Yesu Kristuya doloŋ yird yird mata doyaŋ mar henayiŋ. Irde dama 1,000 bana goŋ yeŋya megeŋ gayen doyaŋ yirde hinayiŋ. \s Satanbe buluŋ hiyyeŋ \p \v 7 Be, dama 1,000 hubu hekeb Satan gobe koya bana mat teŋ siŋa irke katyeŋ. \v 8 Irde megeŋ muruŋ kurhan kurhan kuŋ alya bereya budam wor po usi yiryeŋ. Go mar gobe Gokya Magokya yineŋ haŋyen. Satan beleŋ go mar goyen fuleŋa teŋ teŋ niŋ gabu yiryeŋ. Mel go gabu yirkeb makaŋde niŋ sawsawa yara budam wor po, epte ma kapyaŋ hetek henayiŋ. \v 9 Be, go mar gobe bantoto kuruŋ wor po goyen sam irde kuŋbe Al Kuruŋyen alya bereya beleŋ keperde haŋ gasuŋ goyen buluŋ yirniŋ yeŋ milgu yirnayiŋ. Al Kuruŋyen alya bereya keperde haŋ gasuŋ gobe taun Al Kuruŋ beleŋ goke amaŋeŋ nurd uneŋ hiyen go goyen. Be, alya bereya Gokya Magokya yineŋ haŋyen mar gore taun go milgu irnayiŋ gega, kak beleŋ naŋkiŋde mat kateŋ gwamuŋ yuryeŋ. \v 10 Irkeb mel go usi yiryeŋ al Uŋgura gobe sopte teŋ salfa hora kak hitiŋ ala bana temeyke hiyeŋ. Kak ala bana goŋbe dapŋa duwi kafuram goya porofet falkukya yimiytiŋ haryen. Niŋgeb Satanya dapŋa duwi kafuramya porofet falkukya gobe naŋkahalya wawuŋya hugiŋeŋ uliŋ misiŋ kuruŋ po kateŋ hinayiŋ. \s Al kamtiŋ goyen Al Kuruŋ beleŋ merere yiryeŋ \p \v 11 Be, gor matbe Doyaŋ Al Kuruŋ beleŋ keperd keperd gasuŋmiŋ kuruŋ faykek wor po hende kipirtiŋ hike kinmiriŋ. Megeŋya naŋkiŋyabe yeŋ hitte mat busahararyum gega, gor kura kutek moŋ geb, hubu po haryum. \v 12 Irde kamamiŋ mar kuruŋ goyen al deŋem yaŋya deŋem miŋmoŋya Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋ diliŋ mar huwarde hike yinmiriŋ. Gorbe asaŋ hol yirtiŋ hinhan. Irke asaŋ hoyaŋ kura hol yiriŋ. Asaŋ gobe Al Kuruŋya hugiŋeŋ hitek mar gote deŋem katiŋ asaŋ. Al kamtiŋbe megen heŋya mata teŋ hinhan kuruŋ goyen asaŋ buda goyen bana goŋ katiŋ geb, gor mat mata dahade teŋ hinhan gote muruŋgem tamiŋ. \v 13 Makaŋ alare kamamiŋ marya mete titiŋ marya goyen tumŋaŋ merere huward huward niŋ Al Kuruŋ hitte wayamiŋ. Waŋbe megen heŋya mata teŋ hinhan gote muruŋgem yawaramiŋ. \v 14 Irkeb Al Kuruŋ beleŋ kamde kamde mataya al kamtiŋ yerde haŋyen gasuŋya goyen kak alare yimiyyiŋ. Kak ala gobe al kamtiŋde mat huwarnayiŋ mar kura sopte hugiŋeŋ kamde kamde gasuŋde kunayiŋ go goyenbe gogo. \v 15 Niŋgeb al kurate deŋem Al Kuruŋya hugiŋeŋ hitek marte deŋem asaŋde katiŋ bana goŋ ma hikeb yade kak ala goyenter yimiyyiŋ. \c 21 \s Naŋkiŋ gergeŋya megeŋ gergeŋya \p \v 1 Be, gor mat naŋkiŋya megeŋya bikkek gobe hubu hekeb naŋkiŋya megeŋya gergeŋ goyen yinmiriŋ. Megeŋ gobe makaŋ miŋmoŋ. \v 2 Be, Taun Wukkeŋ Yerusalem gergeŋ wor po gobe Al Kuruŋyen gasuŋde mat kateŋ hike kinmiriŋ. Taun gobe bere foŋeŋ kura uŋ beleŋ waŋ tupi teŋ kuŋ kuŋ ge uliŋ umŋa kusamuŋ wor po teŋ haŋyen go gwahade goyen po Doyaŋ Al Kuruŋ waŋ waŋ niŋ gitik titiŋ hinhin. \v 3 Be, go kamereb Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde gor mat al melak kura forok yeke nurmiriŋ. Meremiŋbe gahade: “Gayenter Al Kuruŋ heŋ heŋ gasuŋbe alya bereya haŋde gor hi! Yeŋbe mel goya hiyeŋ. Irkeb mel gobe Al Kuruŋyen alya bereya henayiŋ. Irkeb Al Kuruŋ yiŋgeŋbe mel goya heŋbe yende Al Kuruŋ hiyyeŋ. \v 4 Yeŋ beleŋ alya bereyat diliŋ fimiŋ halde yunyeŋ. Mata bikkekya det bikkekyabe hubu henayiŋ geb, kamde kamde mata hubu hiyyeŋ, irde al kamke eseŋ obam teŋ teŋ mata wor hubu hiyyeŋ. Go ma esinayiŋ, irde uliŋ misiŋ ma katnayiŋ,” yiriŋ. \p \v 5 Be, Doyaŋ Al Kuruŋyen keperd keperd gasuŋde kipirtiŋ hinhin al goreb, “Det kuruŋ gayen tumŋaŋ gergeŋ wor po yirde hime!” yiriŋ. Irdeb, “Mere gabe fudinde yeŋ nurtek mere geb, asaŋde kaya,” ninyiŋ. \p \v 6 Irdeb gaha ninyiŋ: “Meteŋnebe pasi irhem. Nebe Alfaya Omegaya, det kuruŋ gayen miŋ urmiriŋ al, irde pasi ird ird al. Nebe meheŋde wor po hinhem, irde kame wor heŋ. Al kura fe niŋ yirkeb Al Kuruŋya hugiŋeŋ heŋ heŋ goyen fe diliŋde mat fe marde waŋ hi yara goyen yuneŋ. Fe goyen yuneŋbe damu tinaŋ ma yineŋ, duliŋ yuneŋ. \v 7 Al kura al buluŋ fole iryeŋbe det gergeŋ hitiŋ kuruŋ goyen tumŋaŋ yawaryeŋ. Irke nebe yende Al Kuruŋ hemekeb yeŋbe diriŋne hiyyeŋ. \v 8 Gega kanduk forok yeŋ yeŋ ge kafura heŋ haŋ mar, Al Kuruŋ niŋ dufaymiŋ tareŋ ma irde haŋ mar, dufay buluŋ heŋ haŋ mar, al gasa yirke kamde kamde mar, leplep mata teŋ haŋ mar, merebal kurayen kurayen yirde haŋ mar, det toneŋ yirde doloŋ yirde haŋ maryabe, usi marya gote heŋ heŋ gasuŋbe salfa hora humga kuŋ fe ala yara hitiŋ bana goŋ po hinayiŋ. Gor kunayiŋ gobe kamtiŋde mat huwarnayiŋ gega, sopte hugiŋeŋ kamde kamde gasuŋde kunayiŋ go goyenbe gogo,” yiriŋ. \s Yerusalem gergeŋ \p \v 9 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ 7 mata kafuram 7 kuwe bana hitiŋ 7 goyen kura tanarde hinhin miyoŋ goreb, “Wake kure. Kuŋ Sipsip dirŋeŋ gote berem gikala gireŋ,” ninyiŋ. \v 10 Irdeb Holi Spirit beleŋ ketal nurke nade dugu kuruŋ hende hoyaŋ wor pore gor nukuŋ Taun Wukkek wor po goyen nikala niryiŋ. Taun Wukkek wor po gobe Yerusalem gergeŋ Al Kuruŋyen gasuŋde mat kateŋ hinhin. \v 11 Taun kuruŋ gobe Al Kuruŋyen saŋiŋ turŋuŋ yaŋ wor po gore hulsi melak yara agat uryiŋ. Agat uryiŋ gobe hora kusamuŋ wor po beleŋ teŋ haŋyen yara tiyyiŋ. Yaspaya kristal wukkeŋya yara agat wor po uryiŋ. \v 12 Taun gobe koya kuruŋ miliŋ hende hoyaŋ wor po beleŋ milgu irtiŋ. Koya gobe yamemiŋ 12 miŋyaŋ. Yamere gorbe Al Kuruŋyen miyoŋ 12 hinhan. Yame 12 go hendebe Israel marte al miŋ 12 gote deŋem katiŋ hinhan. \v 13 Yame 12 goyen karwobe naŋa waŋ waŋ beleŋ hinhan. Irde karwo kurabe naŋa kurkur beleŋ hinhan. Irde yame karwo kurabe gegelhek kurhan hinhan, munaŋ karwo kurabe kurhan hinhan. \v 14 Koya kuruŋ gobe hora karkuwaŋ 12 go hende yirtiŋ. Hora karkuwaŋ 12 go hendebe Sipsip dirŋeŋ gote mere basaŋ mar aposel 12 gote deŋem katiŋ hinhan. \p \v 15 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ neya mere tiyaryum gore taunya koya, irde yamemiŋya gote kuruŋmiŋ tuŋaŋ tiye yeŋbe tuŋaŋ teŋ teŋde niŋ kutum gol beleŋ irtiŋ goyen haniŋde tanarde hinhin. \v 16 Taun kuruŋ gobe muruŋ sipte miŋyaŋ. Sobammiŋya pelyeŋmiŋyabe tuŋande wor po. Al Kuruŋyen miyoŋ beleŋ kutum go teŋ taun kuruŋ goyen tuŋaŋ teŋ keneŋbe ulyaŋmiŋbe 2,200 kilomita, irde pelyeŋmiŋya huwa hurkutiŋya wor gwahade po. \v 17 Yeŋ beleŋ taun gote koya tolokmiŋ tuŋaŋ tiyyiŋbe 65 mita. Miyoŋ gore tuŋaŋ tiyyiŋ gobe megen niŋ det gote kuruŋmiŋ tuŋaŋ teŋ teŋde niŋ kutum teŋbe tuŋaŋ tiyyiŋ.\f + \fr 21:17 \ft Al Kuruŋyen miyoŋ beleŋ megen niŋ det gote kuruŋmiŋ tuŋaŋ teŋ teŋde niŋ kutum teŋ Al Kuruŋyen gasuŋde niŋ Yerusalem gote kuruŋmiŋ tuŋaŋ tiyyiŋ gobe Yon beleŋ keneŋ bebak teŋ teŋ ge gwaha tiyyiŋ. Niŋgeb “kilomita, mita” gobe neŋ al beleŋ bebak teŋ teŋ ge po, Yerusalem kuruŋmiŋ fudindebe epte ma nurtek.\f* \v 18 Yerusalem taun gergeŋ gote koyabe hora kusamuŋ kura yaspa ineŋ haŋyen gore po irtiŋ. Irde taun gobe gol beleŋ po irtiŋ. Gol gobe galas yara tikiŋ miŋmoŋ, wukkeŋ wor po. \v 19 Irde koya gote miŋbe hora kusamuŋ wor po kurayen kurayen gore yade umŋa yirtiŋ. Koya gote miŋ 12 bana goŋ meheŋdebe yaspa hora beleŋ irtiŋ. Kamere niŋ miŋ gobe sapaia hora beleŋ irtiŋ. Karwomiŋbe aget hora, siptemiŋbe emeral hora, \v 20 siptesoŋoŋmiŋbe sadonikis, 6miŋbe hora bukkeŋ konilian, 7miŋbe hora wulsakkeŋ krisolait, 8miŋbe hora digulak yara beril, 9miŋbe hora wulsakkeŋ yara topas, 10miŋbe krisopires hora, 11miŋbe haiasin hora, funaŋ 12miŋbe ametis hora beleŋ po umŋa yirtiŋ hinhan. \v 21 Koya gote yame 12 gobe pal hora karkuwaŋ wor po selweŋ yara gore po yirtiŋ. Yame goyen uŋkureŋ uŋkureŋbe pal hora uŋkureŋ uŋkureŋ beleŋ po yirtiŋ. Taun kuruŋ go bana goŋ niŋ beleŋbe gol beleŋ po yirtiŋ. Gol gobe tikiŋ miŋmoŋ galas yara wukkeŋ wor po. \p \v 22 Be, taun bana goŋbe Al Kuruŋyen ya balem kura ma kinmiriŋ. Ya balem gobe hoyaŋ moŋ, Kuruŋniniŋ Al Kuruŋ tareŋmiŋ kuruŋ wor po goya Sipsip dirŋeŋya yiŋgeŋbe ya balem go goyen geb, gogo kura ma kinmiriŋ. \v 23 Taun bana goŋbe Al Kuruŋyen tareŋmiŋ turŋuŋ yaŋ wor po gore hulsi melak heŋ agat urde hiyen gwahade po teŋ hikeb naŋaya gagasiya niŋ ma nurde haŋ. Taun bana goŋ niŋ hulsibe Sipsip dirŋeŋ gogo. \v 24 Taun gote hulsi goyen temeykeb naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ bana haŋ marbe taun gote hulsire kuŋ hinayiŋ, irde megen niŋ doyaŋ mar karkuwaŋ beleŋ samuŋmiŋ igiŋ wor po goyen taun bana goŋ yade wanayiŋ. \v 25 Taun bana goŋbe wawuŋ miŋmoŋ geb, taun gote koya yamebe hugiŋeŋ hoŋ hinayiŋ. \v 26 Alya bereya naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ bana haŋ gore samuŋmiŋ igiŋ wor poya horamiŋya yad taun bana goŋ hurkunayiŋ. \v 27 Goyenbe det kura Al Kuruŋ diliŋde wukkeŋ moŋbe taun bana goŋ epte ma yad hurkunayiŋ. Irde al kura mata memyak teŋ haŋ marya usi mata teŋ haŋ maryabe epte ma taun bana goŋ hurkunayiŋ. Gwahade yarabe Al Kuruŋya hugiŋeŋ hinayiŋ marte deŋem katiŋ asaŋde deŋem haŋ mar go po hinayiŋ. Asaŋ gobe Sipsip dirŋeŋ gote asaŋ. \c 22 \s Al Kuruŋya hugiŋeŋ heŋ heŋ saŋiŋ miŋyaŋ fe kuruŋ \p \v 1 Be, gor matbe Al Kuruŋyen miyoŋ gore Al Kuruŋya hugiŋeŋ heŋ heŋ saŋiŋ miŋyaŋ fe kuruŋ goyen nikala nirke kinmiriŋ. Fe gobe galas yara wukkek wor po, irde Al Kuruŋya Sipsip dirŋeŋyat keperd keperd gasuŋde mat kateŋ hinhin. \v 2 Irdeb taun bana goŋ beleŋ kuruŋmiŋ kahalyaŋ gama irde kuŋ hinhin. Fe goyen siŋa kurhan kurhanbe he kura igineŋ nene Al Kuruŋya hugiŋeŋ heŋ heŋ he go hinhan. He gote igineŋbe dama uŋkureŋ bana wawuŋ 12 gwahade igineŋ heŋ hiyen. Gagasim gagasim turte igineŋ heŋ hiyen. Irde he gote yuwalŋeŋbe alya bereya naŋa karkuwaŋ karkuwaŋ bana haŋ mar gote garbam sope ird ird tareŋ miŋyaŋ. \v 3 Taun bana goŋbe det kura Al Kuruŋ beleŋ karan yurtiŋbe goŋ ma hinayiŋ. Irde Al Kuruŋya Sipsip dirŋeŋyat keperd keperd gasuŋbe taun bana goŋ hiyeŋ. Irkeb meteŋ marmiŋ beleŋ meteŋ teŋ yuneŋ hinayiŋ. \v 4 Mel gobe Sipsip dirŋeŋ gote kimiŋ kennayiŋ, irde deŋembe mel gote kimiŋde katiŋ hiyeŋ. \v 5 Taun bana goŋbe wawuŋ miŋmoŋ hiyyeŋ. Irde Al Kuruŋbe Doyaŋ Al Kuruŋ geb, tareŋmiŋ turŋuŋ yaŋ gore hulsi yara heŋ agat urde hiyeŋ. Irkeb hulsiya naŋaya niŋ ma nurde hinayiŋ. Mel gobe gwahader taun bana det kuruŋ goyen doyaŋ yirde hinayiŋ. \v 6 Be, Al Kuruŋyen miyoŋ goreb, “Mere gabe fudinde, irde hekkeŋ nurtek hi. Doyaŋ Al Kuruŋbe mere basaŋ marmiŋ gote toneŋde Al Kuruŋ. Yeŋ beleŋ heŋ ga ma mata kura forok yenayiŋ goyen meteŋ marmiŋ yikala yire yeŋbe miyoŋmiŋ teŋ kerke katyiŋ,” ninyiŋ. \s Yesube wayyeŋ \p \v 7 Be, Yesu beleŋ gaha yiriŋ: “Ga nurnaŋ! Nebe heŋ ga ma wayeŋ! Al kura Al Kuruŋ beleŋ kame mata dahade forok yiryeŋ goke asaŋde gar katiŋ mere gayen gama irde haŋ marbe Al Kuruŋ beleŋ guram yirde saŋiŋ yiryeŋ!” yiriŋ. \p \v 8 Be, ne Yon gabe mata kame forok yenayiŋ kuruŋ goyen nikala nirde momoŋ nirtiŋ goyen nurmiriŋ, irde kinmiriŋ. Gwaha teŋbe Al Kuruŋyen miyoŋ mata go nikala niryiŋ al goyen doloŋ ire yeŋ kahaŋ miŋde wulgurut yimiriŋ. \v 9 Gega miyoŋ goreb, “Gwaha ma nirayiŋ! Ne wor ge yara po Al Kuruŋyen meteŋ al geb. Nebe geya kadge yago porofetya mere asaŋ gayen bana katiŋ gayen gama irde haŋ marya goyen yara po geb. Niŋgeb Al Kuruŋ po doloŋ irayiŋ!” ninyiŋ. \v 10 Irdeb gaha ninyiŋ: “Al Kuruŋ beleŋ kame mata dahade forok yiryeŋ goke asaŋde gar katiŋ mere gate igineŋbe heŋ ga moŋ forok yenayiŋ geb, asaŋ gayen taŋ saŋiŋ ma irayiŋ. \v 11 Irde al kura mata buluŋ teŋ haŋ marbe yubul tike gwahade po teŋ hinayiŋ. Al kura dufay buluŋ po gama irde haŋ mar wor yubul tike gwahade po teŋ hinayiŋ. Irde al kura mata huwak teŋ haŋ marbe yubul tike gwahade po teŋ hinayiŋ. Al kura mata wukkek teŋ haŋyen mar wor yubul tike gwahade po teŋ hinayiŋ,” ninyiŋ. \p \v 12 Irdeb gaha yiriŋ: “Ga nurnaŋ, nebe heŋ ga ma wayeŋ! Waye yeŋbe al haŋ kuruŋ goyen mata daha daha teŋ hitiŋ gote muruŋgem yawaŋbe yuneŋ. \v 13 Nebe Alfaya Omegaya, det kuruŋ gayen miŋ urmiriŋ al, irde pasi ird ird al. Nebe meheŋde wor po hinhem, irde kame wor heŋ. \p \v 14 “Be, al kura amil halde haŋyen yara matamiŋ wukkek yirde haŋ marbe Al Kuruŋ beleŋ guram yirde tareŋ yiryeŋ. Go mar gobe nene Al Kuruŋya hugiŋeŋ hitek he igineŋ goyen igiŋ netek haŋ. Irde taun kuruŋ gote koya yame bana igiŋ hurkutek haŋ. \v 15 Gega taun go siŋarebe Al Kuruŋyen mere tubul titiŋ mar hinayiŋ. Go mar gobe merebal kurayen kurayen yird yird mata teŋ haŋ mar, leplep mata teŋ haŋ mar, al gasa yirke kamde haŋ mar, det toneŋ doloŋ yirde haŋ mar, irde usi mereya mataya niŋ amaŋeŋ nurde haŋ mar kuruŋ gobe taun siŋare hinayiŋ. \p \v 16 “Ne Yesu gare deŋ alya bereyane sios goyen merene momoŋ dird dird niŋ teŋbe miyoŋne teŋ kermeke kurkuŋ. Nebe Dewityen miŋde mat watiŋ geb, nebe Dewit Urmiŋ. Irde nebe Bayfoŋ agatŋeŋ kuruŋ wor po go goyen,” yiriŋ. \p \v 17 Be, Holi Spiritya siosya beleŋ, “Wanaŋ!” yaryum. Irkeb al kura mere go nuramiŋ mar wor, “Wanaŋ!” yamiŋ. Fudinde, al kura hugiŋ hitek fe niŋ kamde haŋ marbe waŋ fe go nenayiŋ. Fe gobe al kura goke nurde haŋ marbe damum moŋ duliŋ nenayiŋ. \p \v 18 Be, ne Yonbe Al Kuruŋ beleŋ kame mata dahade forok yiryeŋ goke asaŋde katiŋ mere gayen nurtiŋ mar goyen gahade hayhay yirde hime: al kura mere ga hende hoyaŋ kura sopte kiryeŋ al gobe Al Kuruŋ beleŋ asaŋ gayen bana mata kafuram gwahade forok yenayiŋ yitiŋ goyen al go hende forok iryeŋ. \v 19 Irde al kura asaŋde gar katiŋ mere kura teŋ siŋa iryeŋ al gobe nene Al Kuruŋya hugiŋeŋ hitek he igineŋ goyen netek mar haŋ bana goŋ mat Al Kuruŋ beleŋ teŋ siŋa iryeŋ. Irde taun wukkeŋ wor po goke asaŋde gar katiŋ taun bana goŋ epte ma hiyeŋ. \p \v 20 Be, mata forok yenayiŋ kuruŋ gayen kawan po tagalde hi al gore, “Gwaha, fudinde wor po, nebe heŋ ga ma wayeŋ,” yeŋ hi. \p Gwaha, Doyaŋ Al Kuruŋ Yesu, wayayiŋ! \p \v 21 Doyaŋ Al Kuruŋ Yesu beleŋ Al Kuruŋyen alya bereya buniŋeŋ yirde igiŋ igiŋ yirde hiwoŋ yeŋ gusuŋaŋ irde hime. Fudinde wor po.