Kakauwai Yang Dook Ye Di Paresi
12
Ye kene tani in di tooltool alunu le alunu san le ke bet takinkat di tiap ngan man tigaua a tiparlokoloko le kapala tikododo lo di diedi kedi pono.
Motong la Yesu imadit tina le iwete pang di galiunu mugu nen,
“Ken kakauwai yang dook leu ye yis kidi Paresi.
Yesoo,
dada dook tiap kidi yo ke kaplungunu in dawa ben so mai tiap tani yo tataru lo ye porong ngan iyeie porong a isung le imot i.
2 Ngan so tina le imot yo di tooltool titarkoo a iken sollono nga,
ngan pang dama ni ngan ole Maro ipapos se mallangana a bet nen ngan di tooltool tikamata.
Inbe betanga yo titarkoo le di tooltool ke bet tilongo tiap nga,
ngan ole ise mallangana le imot lapau a di tooltool lodi galanga ye.
3 Ngan nanga,
betanga tina yo katarkoo inbe kawetewete ye todo lono nga,
ngan ole pombe mallangana le di tooltool tilongo.
Inbe betanga yo kanepe rumu lono a ang tapmu kamangunngun ye lo talngamu nga,
ngan ole du tikodo malala katene,
inbe tikaua bingi ye pang di tooltool le imot a tilongo.
4 “Di tooltool kiau nga,
awete pang nen,
ken katattadai di tooltool yo bet tiraumatamatang,
bong pang dama ni nga,
ngan o ke bet tiyeie so sa mulu pang tiap nga,
ngan be.
5 Bong nga bet apaposo sei tool yo bet katattadaii i,
in Maro.
Yetaleu in la bet katattadaii i,
yesoo kumata bet iraua tool atu le imata nga,
ngan ye in gurana ki ke bet ikatte tool tani,
in idu ye malala ke masngana.
Le awete pang nen,
ken katattadaia Maro leu.
6 Kakamata,
di man maimai tiap nga,
ngan di tooltool tiyimi limi ye pat kooroonoo ru leu.
Bong man tina ngan Maro ke bet lon kalli atu tiap.
7 Ngan nanga,
ken katattadai be,
yesoo ang nga kallos di man yo maimai tiap nga le imot.
Maro lon galanga yang dook mata san,
le kinkatingi ke kutomu raunu nga,
ngan lon galanga ye le imot lapau.”
Bet Tayei Yesu Di Galiunu Nga, Ngan Moomoodoo Be
8 Yesu iwete mulu pang di nen,
“Awete pang nen,
sei tool bet iwetewete ek pang di tooltool la mallangana bet ye in au galiuk nga,
ngan Tool Moolmool ke Maro lapau,
ole iwete ene pang di bangabangana ke Maro bet ye in galiuk moolmool.
9 Bong sei tool bet ipataukala ek ye di tooltool bet ye in galiuk tiap i,
in ole Tool Moolmool ke Maro ipataukala ene ye di bangabangana ke Maro bet tool in galiuk tiap lapau.
10 Sei tool bet iwete mur ye Tool Moolmool ke Maro nga,
ngan Maro ole igiri sennene ki.
Bong sei tool bet ikan paseme Maro Amunu Silene ye betanga dook tiap nga,
ngan Maro o ke bet igiri sennene ki pitiap yege.
11 “Ngan ye kene yo tikau ang bet kalo rumu kidi Yuda ke gaongo in lono a bet lo kakodo dama kidi kuto maimai yo matadi kala di Yuda,
ngan ken lomu madoko ye betanga yo bet kawete a karau betanga kidi ye,
ngan be.
Too,
bet tikau ang lo kakodo dama kidi tooltool edi maimai nga,
ngan ken lomu madoko ye dada yo bet karau betanga kidi ye,
ngan be.
12 Yesoo ye kene tani in Maro Amunu Silene ole ipasongosongang ye betanga yo bet kawete nga.”
Kattenge Betanga Ke Tool Ballingana Atu
13 Motong la di tooltool malala mai tina,
ngan atu imadit le iwete pang Yesu nen,
“Pannoongoo,
au i tamak imata oo.
Le lok bet kuwete pang took mai i a ipoto so yo ke tamamam nga,
le kapala panga,
inbe kapala pau.”
14 Bong ngan Yesu iwete panga nen,
“Tool kiau,
ngan sei itarau bet ayei tool mai,
inbe akarata betanga kiang angru,
a bet nen ngan apoto so kiang i?”
15 Motong la Yesu iwete pang di tooltool malala mai tina nen,
“Ken kakamatang dook leu!
Bet tiap nga,
ngan ole so matana matana ke tana i ikap matamu.
Ngan kumata bet so kiang alunu mata nga,
ngan ole so tina ngan ilonang balai bet kanepe ye nepongo dook mata nga?”
16 Motong la Yesu ikatte betanga atu pang di nen,
“Tool ballingana atu in ipe so du kumu ki,
ngan ipu le itar kanono alunu kaiye.
17 Le nga ye taunu lon wetewete nen,
‘Nga ole ayei balai?
Au i,
badabada kiau sa lono koonoo ke bet akap kaningi kiau tina ngan man atar lo lono,
ngan tiap.’
18 Motong la iyei ne,
‘Urata yo bet ayeii i,
in nen.
Ole asaua badabada kiau nga,
inbe are mulu le maimai dook,
a nen ngan atar kaningi kiau le imot ye kapala,
inbe so kiau ye kapala.
19 Lo ngan bet au tauk awete pau nen,
“Dookoot nga la so kiau alunu san le ole iken kaiye ye rai alunu nga.
Ngan nanga,
dookoot nga ole amaryoo a awur leu,
inbe kanakana ngan ole lok ponana a akan be ayin leu.” ’
20 “Bong ngan Maro iwete panga nen,
‘Barau,
ong i tool kapa moolmool sa.
Ye bong yo katai i,
ngan ole kumata.
Lo ngan bet so tina le imot yo kuwinnoko pong ong taum nga,
ngan ole sei bet ikap i?’ ”
21 Motong la Yesu iyei ne,
“Ngan so yo nen nga,
ngan ole pombe pang ye di tooltool yo lodi pang so ke Maro tiap,
inbe lodi bet tigaua so yo ke tana nga a bet nen ngan ballingadi ye nga.
Bong ye balingi le so kidi tina nga,
ngan Maro ikamata di ye ngan tinepe dawa ben di tooltool ballingadi tiap.”
Ken Lomu Madoko Be
22 Motong la Yesu iportak pang ye di galiunu tina,
inbe iyei ne,
“Le nga bet awete pang nen,
ken lomu madoko ye nepongo kiang ke tana i,
ye so yo bet kakap a kakan,
nga be.
Inbe ken lomu madoko ye tinimu ye so yo bet kawit a itarkoo tinimu,
nga be.
23 Yesoo,
ye Maro matana nga,
ngan nepongo kiang,
in so maiyoko,
bong so yo bet kakap a kakan,
in so mai tiap.
Inbe tinimu nga lapau,
ngan illoso so yo bet kawit a katarkoo ye nga.
24 Kakamata di man yo balu nga.
Di ngan tikapgi so kumu le itar kanono,
lo ngan bet lo tigogo kanono,
ngan tiap.
Inbe di ngan ke bet tire rumu too badabada yo bet titar kaningi kidi ye nga,
ngan tiap lapau.
Bong Maro ye taunu la ipakan di i.
Le awete pang nen,
ang di tooltool nga,
Maro ikamatang ben ang nga kallos di man ye matana.
25 Ngan nanga,
bet ang tina ngan atu lon madoko ye so yo bet iloni ye nepongo ki ke tana i nga,
ngan ole gelei,
urata tani yo iyeii nen i,
in ole iloni ye nepongo ki a iseke kasin pang dama a ila,
too?
O tiap!
26 Ngan so maitiap yo nen ngan ke bet kayei tiap nga,
ngan gelei a lomu madoko mata ye so matana matana kapala nga?
27 “Oo,
kakamata di ool yo tisup nga.
Di tapdi ngan tiyei toko urata sa bet tikarata moro pang di ye,
ngan tiap.
Bong nga bet awete pang ye tool kuto mai yo Solomon i.
Ye in tool ballingana,
le moro ki yo itar lo tinini nga,
ngan dook mata san.
Bong di ool tina nga,
ngan moro kidi ngan dook mata le dook mata ki taunu le illos moro yo ke Solomon nga.
28 Atoo,
ang nga katara lomu medana pang Maro mai mata tiap.
Kakamata,
dingding sorok yo ke bet tikodo katai nga leu,
e mongmong ngan tisaput a tikatte lo ei ikan di nga,
ngan Maro ikap moro dook mata pang di.
Le gelei,
ang nga o ke bet ikap moro dook mata pang tiap,
too?
O tiap!
Dada dook mata yo bet iyei pang ngan ole illos dada dook mata yo iyei pang di ool le dingding nga.
29 Ngan nanga,
ken lomu kap gogo urata matana matana a lomu madoko ye so yo bet kakan le kayin nga be.
30 Yesoo,
di tooltool ke tana i yo lodi galanga ye Maro tiap nga,
ngan lodi kap gogo dada bet tikap so yo nen nga.
Bong ang nga ken kayei nen be,
yesoo Tamamu in lon galanga ye soo so kamaka ye,
ngan oo.
31 Bet nen ngan dada dook mata yo bet kayeii i,
in nen.
Kakau ang pang Maro a matan kalang ben ang ngan di tooltool ki.
Ngan kumata le bet kayei nen nga,
ngan ole ikap so tina nga le imot pang.
32 “Ang nga ben di asara yo edi sipsip nga,
ngan budanga maitiap atu.
Bong ken katattadai be,
yesoo Tamamu in lon ponana bet ole ikau ang lo kagaua ye di tooltool yo bet matan kala di nga.
33 Le bet nen ngan kayawar so kiang nga pang di tooltool a tiyimi,
a nen ngan kakap pat ki a kalon di tooltool yo ballingadi tiap nga.
Kumata le bet kayei dada dook mata nen nga,
ngan balingi dook mata yo bet Maro ikap pang ye urata kootoonoo kiang nga,
ngan la iken ye malala ki ngo.
Ngan balingi tina,
ngan ole iken dook dawa ben katar lo ye depe medana ke tarungu pat yo ke bet imin tiap i.
Le ke bet ilene tiap,
inbe di tooltool ke pinnau ke bet tipinau tiap,
inbe di rapa ke bet tigarungu tiap lapau.
34 Ngan ye ni tani yo so dook mata kiang iken ye i,
in ole kagaua lomu le imot pang ye lapau.”
Kakaratang Dook Lo Ngan Bet Kanam Ye Mulenge Ke Yesu
35 Motong la Yesu iwete pang di mulu nen,
“Kakaratang bet kayei urata pau nga,
ngan kawit mala kiang dook le imede,
inbe kalanga sul kiang a ilolo.
36 Le kayei ben di tooltool kapraingi yo tinam a titar matadi ye tool mai kidi yo ila ye kaningi ke kerenge i.
Ye kene yo bet imulu a iman le bet ipitpiti dada nga,
ngan le palbe leu be tiso dada panga.
37 Kumata le tool mai tani in imulu a iman le bet ikamata di kapraingi ki tina ngan matadi rere go nga,
ngan ke bet lodi ponana dook.
Awete pang moolmool nen,
tool mai tani in ole lon ponana ye di kapraingi ki tina,
le ole ye taunu iwiti mala ki le imede,
inbe iwete pang di a tiwur le tiwakaia kakawa ke kaningi so,
inbe irai so pang di a tikan.
38 Ngan kumata bet tool tani in imulu bong kataunu,
too pang malama tareke ipadu tamoto,
le bet ikamata di kapraingi ki bet matadi rere go nga,
ngan ole di kapraingi ki tina ngan lodi ponana.
39 Bong ole lomu galanga nen.
Kumata bet rumu taunu in lon galanga ye soo lal yo tool ke pinnau in itaru bet man isaua rumu ki ye in nga,
ngan ole ikodokala rumu ki,
a bet nen ngan tool ke pinnau o ke bet isaua rumu ki a ilo lono tiap.
40 Ngan nanga,
ang nga lapau kakaratang dook,
lo ngan bet kanepe,
yesoo Tool Moolmool ke Maro ole isi ipatakrai ang ye lal atu yo ang nga lomu tar bet o isi ye tiap i.”
Kattenge Betanga Ke Kapraingi Dook Mata Inbe Kapraingi Dook Tiap
41 Motong Pita itoro Yesu nen,
“Tool Mai,
nga bet atorong ye betanga yo kotte pam i.
Ngan kuweta pam leu,
too kuweta pam amye di tooltool nga le imot?”
42 Motong la Tool Mai iraua betanga ki nen,
“Tool mai yo bet ipa ye panga mooloo,
in ole itara tool balai bet matan kala so ki,
inbe ikap kaningi pang di kapraingi ki kapala ye lal tani yo itaru panga i?
Ye in ole ikamata di kapraingi ki tina ngan atu yo lon galanga ye urata inbe itoo betanga ki dook mata i,
in la bet itaru i.
43 Le kumata bet kapraingi tani in iyei urata dook mata nen leu,
le bet tool mai ki imulu a iman pombe le ikamata urata tina yo iyei nga,
ngan kapraingi tani in ke bet lon ponana.
44 Awete pang moolmool nen,
tool mai ki ole itaru le iyei kuto mai a bet matan kala so ki nga le imot.
45 Bong kumata bet kapraingi tani in ye taunu lon wete nen,
‘Tiap.
Tool mai kiau ni ngo ipa ye panga mooloo le o iman tarrai tiap,’
le nga imadit tina ngan le irau sorok di kapraingi kapala yo tamoto le garup nga,
inbe ikan le iyin ran medana a kuton moo ye.
46 Ngan ole tool mai ki imulu a iman ipatakraii ye ke atu yo kapraingi ki tani in lon tar bet o iman ye tiap i,
inbe ye ke matana yo lon galanga ye tiap i.
Le kumata bet tool mai ki tani in iman ikamata yo iyei nen nga,
ngan ole isaputputu le morrana,
inbe ikatte du ye di tooltool yo titara lodi medana tiap nga.
47 “Tool kapraingi yo bet lon galanga dook ye tool mai ki in lono,
bong ipare tiap,
inbe iyei soo so yo tool mai ki lono bet iyei,
ngan tiap nga,
ngan ole tool mai ki tani in irauu le gurana.
48 Bong tool kapraingi yo lon galanga ye tool mai ki tani in lono tiap,
inbe iyei urata dook tiap yo ke bet ikaua koro ye nga,
ngan ole tool mai ki irauu mosmos leu.
Le di tooltool yo Maro ikap so alunu pang di nga,
ngan ole iwete pang di bet tipamulu so alunu tina ngan panga mulu.
Kumata bet di tooltool tikap so alunu pang tool atu a titar lo bene nga,
ngan ole titoro tool tani bet ipamulu so alunu san pang di.”
Yesu Isi Bet Si Igelpoto Di Tooltool
49 Motong la Yesu iwete mulu nen,
“Au i asi nga bet si apata ei ye tana i.
Le au i lok nen,
bet ei i ilolo a bet nen ngan ikan tarrai so.
50 Bong dookoot nga urata dook tiap masngana ole pombe pang yau,
le au i lok moo mai san,
le ole anepe nen le talo ye lal yo bet masngana tani in imot ye i.
51 Ngan lomu tarau bet asi tana i nga,
ngan bet si agauagaua di tooltool a tinepe ye lo silene,
too?
Tiap yege!
Awete pang nen,
au i asi nga bet si agelpoto di tooltool.
52 Le dookoot katai a ilo nga,
ngan di tooltool limi ngan di rara atu,
bong di tooltool tina ngan tiparpoto le tinepe ye budanga ru.
Le di tol yo tinepe ye budanga atu nga,
ngan ole tikadon di yo ru nga.
Inbe di ru yo tinepe ye budanga san nga,
ole tikadon di yo tol nga.
53 Di ngan ole tiparpoto le tinepe kidi kidi nen,
le kase tamoto in ole tamana ikadoni,
inbe ye lapau ole ikadono tamana.
Inbe kase garup in ole tinana ikadoni,
inbe ye lapau ole ikadono tinana.
Inbe tool kase tamoto tani in tinana ole ikadono natunu tamoto tani in rimana,
inbe garup tani lapau,
in ole ikadono roonoo garup tani.”
Di Tooltool Lodi Galanga Dook Ye So Yo Bet Pombe, Ngan Tiap
54 Motong la Yesu iwete pang di tooltool malala mai tina ngan nen,
“Kumata bet kakamata eng tene itun ke yoro punu nga,
ngan ole pattu leu be kawete ne,
‘Nga bet ki imol.’
Ngan ole ki imol moolmool.
55 E bet kakamata karaka ipa le dongana popobe nga,
ngan ole kayei ne,
‘Nga bet rai mai a ke isini.’
Ngan ole ke isini moolmool.
56 Awete pang nen,
ang nga di tooltool ke kaplungunu sa.
Ang nga kakamata so yo ke lang le tana nga,
ngan lomu galanga dook ye so yo bet pombe nga,
bong nga gelei a kakamata so yo dookoot Maro iyei a pompombe nga,
bong lomu galanga ye tiap nga?”
Ong Taum Kukarata Betanga Pang Koi Kiong
57 Motong la Yesu iwete mulu pang di nen,
“Nga gelei bet ang tapmu nga matamu too dada le noonoongoo dook mata yo bet kayei,
ngan tiap nga?
58 Kumata bet koi kiong ikau ong bet kala pang ye tool kuto mai ke karatanga betanga nga,
ngan kene yo bet angru kapa dada go nga,
ngan kutor tomonaii a bet nen ngan angru kakarata betanga a kaparsogorai inbe kagau lomu mulu.
Ngan kumata le bet kuyei nen tiap nga,
ngan ole iyolong kulo ye tool ke karatanga betanga,
lo ngan bet tool ke karatanga betanga tani in itarong kulo ye gaunu ki bene,
a nen ngan itarong kulo ye rumu dook tiap kidi talnga dikidiki lono.
59 Awete pong nen,
taukam dada yo bet kupas a kusi tana ye i.
Bong ole kunepe so rumu dook tiap kidi talnga dikidiki tani in lono,
le lo kuyimi porai pat pi yo titar pong bet kuyimi rumu tani in ye nga,
ngan le imot,
ngan la bet kusi tana nga.”